Chuyên đề di truyền liên kết và di truyền liên kết giới tính Sinh học 9

QUY LUẬT DI TRUYỀN GIỚI TÍNH

VÀ DI TRUYỀN LIÊN KẾT VỚI GIỚI TÍNH

I. QUY LUẬT DI TRUYỀN GIỚI TÍNH

•  Nội dung: ở sinh vật sinh sản hữu tính, tỉ lệ đực cái của thế hệ sau xấp xỉ 1 : 1

VD:         P                 Chuột cái               x                   Chuột đực

                                        XX                                               XY

                G_P                      X                                              X , Y

                F₁            KG             1 XX  :   1XY

                               KH             1 cáI    : 1 đực

II. QUY LUẬT DI TRUYỀN LIÊN KẾT VỚI GIỚI TÍNH

• Nội dung: Là hiện tượng di truyền các tính trạng mà gen xác định chúng nằm trên NST giới tính
• Gen nằm trên NST giới tính X: tuân theo quy luật di truyền chéo nghĩa là bố truyền cho con gái và mẹ truyền cho con trai
• Nếu gen nằm trên NST X là gen trội thì tất cả thể mang đôi NST XX và XY đều mang kiểu hình trội
• Nếu gen nằm trên NST X là gen lặn thì tính trạng thường hay xuất hiện ở cá thể có cặp NST XY  còn cá thể có NST XX  chỉ biểu hiện khi ở trạng thái đồng hợp lặn

      Sơ đồ lai:    P             Ruồi cái mắt đỏ                  x           Ruồi đực mắt trắng

                                              X^DX^D                                                  X^dY

                         G_P                    X^D                                                 X^d , Y

                        F₁                           X^DX^d    :     X^DY

• Gen nằm trên NST giới tính Y: tuân theo quy luật di truyền thẳng nghĩa là chỉ truyền cho những cá thể có cặp NST XY

      Sơ đồ lai:    P             Bình thường                  x          Dính ngón tay 2-3

                                              XX                                            XY^d

                         G_P                    X                                         X , Y^d

                        F₁                                    XX    :     XY^d

III. PHƯƠNG PHÁP GIẢI BÀI TẬP

1. Nhận diện bài toán thuộc di truyền liên kết với giới tính

• Nếu gen nằm trên NST giới tính
• Tính trạng phân bố không đồng đều giữa cá thể đực và cá thể cái

2. Cách giải:

• Làm tương tự như các quy luạt di truyền khác

3. Bài tập vận dụng

* Bài tập 1: Bệnh mù màu do gen lặn m nằm trên NST giới tính X quy định, gen trội M cũng nằm trên NST giới tính X quy định kiểu hình bình thường

1. Giải thích và lập sơ  đồ lai cho mỗi TH sau:

a. Bố mẹ bình thường có đứa con trai bị mù màu

b. Trong một đình có nửa số con trai và nửa số con gái mù màu, số còn lại không bị mù màu có cả trai và gái

2. Bố mẹ không mù màu, sinh con gái không mù màu và con trai bị mù màu. Đứa con gái lớn lên lấy chồng không bị mù màu thì có thể sinh ra đứa chấu bị mù màu không? Nếu có thì xác định tỉ lệ % kiểu hình đó?

Giải:

1.Giải thích và sơ đồ lai:

a. Con trai mù màu có kiểu gen X^mY, nhận giao tử X^m từ mẹ và Y từ bố do đó mẹ có kiểu gen X^MX^m, bố có kiểu hình bình thường X^MY

      Sơ đồ lai:    P             mẹ bình thường                  x           bố bình thường

                                              X^MX^m                                                  X^MY

                         G_P              X^M , X^m                                                 X^M , Y

                        F₁          KG                 X^MX^M    :     X^mY : X^MY : X^MX^m

                                   KH         3 bình thường và 1 mù màu

b. Con gái mù màu, kiểu gen  X^mX^m chứng tỏ bố và mẹ đều tạo ra giao tử X^m. Nên KG của bố là X^mY. Con trai bình thường có KG X^MY chứng tỏ mẹ tạo ra giao tử X^M suy ra mẹ có KG X^MX^m

      Sơ đồ lai:    P             mẹ bình thường                  x           bố mù màu

                                              X^MX^m                                                  X^mY

                         G_P              X^M , X^m                                                 X^m , Y

                        F₁          KG                 X^MX^m    :     X^mY : X^MY : X^mX^m

                                   KH         nửa con gái bình thường và nửa con gái mù màu

                                                 nửa con trai bình thường và nửa con trai mù màu

2. Đứa con trai mù màu có KG X^mY nên mẹ tạo giao tử X^m.

Vậy  mẹ không mù màu X^MX^m , bố không mù màu X^MY

      Sơ đồ lai:    P             mẹ bình thường                  x           bố bình thường

                                              X^MX^m                                                  X^MY

                         G_P              X^M , X^m                                                 X^M , Y

                        F₁          KG                 X^MX^M    :     X^mY : X^MY : X^MX^m

                                   KH          2 con gái bình thường

                                                  1 con trai mù màu

                                                  1 con trai không mù màu

Vậy con gái không mù màu có thẻ là X^MX^M, X^MX^m và xác xuất là 50%

• Nếu con gái không mù màu X^MX^M lấy chồng không mù màu X^MY 

      Sơ đồ lai:    P             mẹ bình thường                  x           bố bình thường

                                              X^MX^M                                                  X^MY

                         G_P                   X^M                                                  X^M , Y

                        F₁          KG                 X^MX^M    :  X^MY

                                    KH đều không mù màu

• Nếu con gái không mù màu X^MX^m lấy chồng không mù màu X^MY 

     

      Sơ đồ lai:    P             mẹ bình thường                  x           bố bình thường

                                              X^MX^m                                                  X^MY

                         G_P              X^M , X^m                                                 X^M , Y

                        F₁          KG                 X^MX^M    :     X^mY : X^MY : X^MX^m

                                   KH         3 bình thường và 1 mù màu

Vậy đứa con gái có thể sinh cháu mù màu nếu mang KG X^MX^m và xác xuất để đứa cháu mù màu xuất hiện là 50% x 25% = 12,5 %

{-- xem đầy đủ nội dung ở phần xem online hoặc tải về --}

Trên đây là một phần trích đoạn nội dung Chuyên đề di truyền liên kết và di truyền liên kết giới tính. Để xem toàn bộ nội dung các em chọn chức năng xem online hoặc đăng nhập vào trang hoc247.net để tải tài liệu về máy tính.