Phương pháp nhận biết các chất Hóa học - Ôn tập môn Hóa 9 năm 2019-2020

PHƯƠNG PHÁP NHẬN BIẾT CÁC CHẤT HÓA HỌC – ÔN TẬP HÓA 9

 

* Nhận biết các chất dựa vào tính chất vật lý.

- Loại bài tập này có thể dựa vào tính chất vật lý khác nhau của các chất cần nhận biết như: màu sắc, mùi vị, khối lượng riêng, tính tan trong nước, trong dung dịch ...

- Dựa vào các tính chất đặc trưng của các chất như: O₂ làm tàn que đóm bùng cháy, CO₂ không cháy, sắt bị nam châm hút, khí NH₃ có mùi khai, khí H₂S có mùi trứng thối,...

Ví dụ: Dựa vào tính chất vật lý hãy phân biệt 2 chất bột: AgCl và AgNO₃.

+ Lấy một ít mỗi chất trên làm mẫu thử cho vào 2 ống nghiệm riêng biệt.

+ Cho nước vào 2 mẫu thử trên, chất bột nào tan trong nước là AgNO₃, chất nào không tan trong nước là AgCl.

* Nhận biết các chất dựa vào tính chất hóa học.

Dạng 1:  Nhận biết bằng thuốc thử tùy chọn.

Nhận biết các chất rắn:

Với dạng bài tập này thông thường cho các chất rắn hòa tan vào nước, hoặc dung dịch axit, hoặc dung dịch bazơ sau đó tiến hành các bước nhận biết sản phẩm thu được. Có thể nhận biết qua việc những chất đó tan hoặc không tan trong nước, phản ứng hay không phản ứng với các chất thử.

Ví dụ: Bằng phương pháp hóa học hãy phân biệt các chất rắn sau:

a. CaO và CaCO₃                   

b. Al, Fe và Ag

Cách tiến hành giải:

a. Trích 2 mẫu thử vào 2 ống nghiệm, dùng nước nhỏ vào hai ống, lắc đều ống nào tan trong nước tỏa nhiệt là CaO, ông không tan trong nước là CaCO₃

CaO + H₂O → Ca(OH)₂

b. Trích 3 mẫu vào 3 ống nghiệm khác nhau.

- Dùng dung dịch NaOH nhỏ vào 3 ống nghiệm, ống nào có khí thoát ra, ống nghiệm đó chứa kim loại nhôm (Al).

2Al + 2NaOH + 2H₂O → 2NaAlO₂ + 3H₂

- Hai ống nghiệm còn lại dung dung dịch HCl hoặc H₂SO₄ loãng nhỏ vào ống có khí thoát ra là sắt (Fe). Ống còn lại không có hiện tượng gì là bạc (Ag)

Fe + 2HCl → FeCl₂ + H₂

Nhận biết các chất khí:

Với dạng bài tập này, nhận biết các khí đó bằng cách dùng giấy quỳ tím ẩm, hoặc dẫn các khí vào thuốc thử để nhận biết.

Ví dụ: Bằng phương pháp hóa học hãy nhận biết các khí sau:

a. HCl và O₂                                       

b. CH₄ và C₂H₄.

Cách tiến hành giải:

a. Dùng quỳ tím ẩm cho vào hai lọ khí, lọ nào làm quỳ tím ẩm hóa đỏ là HCl, lọ còn lại làm quỳ tím ẩm không đổi màu là O₂.

b. Dẫn lần lượt hai chất khí qua dung dịch nước Br₂, chất nào làm mất màu dung Br₂ chất đó là C₂H₄, chất không làm mất màu dung dịch Br₂ chất đó là CH₄.

C₂H₄ + Br₂  → C₂H₄Br₂

Nhận biết các chất trong dung dịch:

Với dạng bài tập này, thì ta trích các mẫu chất ra ống nghiệm sau đó cho vào thuốc thử vào để nhận biết.

Ví dụ: Phân biệt 3 dung dịch trong suốt không mảu bị mất nhãn chứa các dung dịch sau: HCl, H₂SO₄ và NaOH.

Cách tiến hành giải:

Lấy 3 chất trên, mỗi chất một ít để làm mẫu thử cho vào 3 ống nghiệm riêng biệt:

Dùng quỳ tím cho vào 3 ống nghiệm: Mẫu thử nào làm quỳ tím chuyển sang màu xanh đó là: NaOH. Còn lại 2 mẫu thử làm quỳ tím chuyển sang màu đỏ đó là: HCl, H₂SO₄.

Dùng dung dịch BaCl₂ cho vào hai mẫu thử còn lại, mẫu nào tại kết tủa trắng lọ đó là H₂SO₄, lọ còn lại không phản ứng là HCl.

H₂SO₄ + BaCl₂ → BaSO₄ + 2HCl

Dạng 2: Nhận biết bằng thuốc thử quy định.

- Với dạng bài tập này là tương đối khó với những học sinh ở mức độ trung bình. Trong trường hợp này đề bài không cho dùng nhiều thuốc thử mà chỉ dùng thuốc thử theo quy định.

Ví dụ: Chỉ dùng quỳ tím, hãy nhận biết các lọ đựng hóa chất mất nhãn, không màu chứa các dung dịch sau: H₂SO₄, Na₂SO₄, BaCl₂, NaCl.

Cách tiến hành giải:

+ Trích 4 mẫu chất ra 4 ống nghiệm có đánh số 1,2,3,4 tương ứng với các lọ hóa chất mất nhãn.

+ Dùng quỳ tím nhúng vào 4 ống nghiệm đã được đánh số tương ứng, lọ nào là quỳ tím hóa đỏ là H₂SO₄, 3 lọ còn lại không có hiện tượng gì là: Na₂SO₄, BaCl₂, NaCl.

+ Dùng H₂SO₄ vừa nhận biết được nhỏ vào 3 ống nghiệm còn lại kết quả thu được như sau:

	Na2SO4	BaCl2	NaCl
H2SO4	Không phản ứng	Kết tủa trắng	Không phản ứng

+ Nhận biết được BaCl₂, dùng BaCl₂ nhỏ vào 2 ống nghiệm còn lại, chất nào tạo kết tủa trắng là Na₂SO₄ và chất còn lại không phản ứng là NaCl.

+ Các phương trình phản ứng xảy ra:

H₂SO₄ + BaCl₂ → BaSO₄ + 2HCl

BaCl₂ + Na₂SO₄ → BaSO₄ + 2NaCl

Ví dụ: Chỉ dùng một kim loại duy nhất. Bằng phương pháp hóa học hãy nhận biết các lọ dung dịch mất nhãn sau: Na₂SO₄, Na₂CO₃, HCl, Ba(NO₃)₂

Cách tiến hành giải:

Sử  dụng kim loại Ba để dùng làm thuốc thử để nhận biết dung dịch HCl.

+ Trích 4 mẫu thử ra ống nghiệm có đánh số 1,2,3,4 tương ứng với các lọ hóa chất mất nhãn.

+ Dùng Ba cho vào lần lượt 4 ống nghiệm trên. Lọ nào phản ứng có khí thoát ra, lọ đó là HCl.

Ba + 2HCl → BaCl₂ + H₂  

+ Dùng dung dịch HCl mới nhận biết được nhỏ vào 3 ống nghiệm còn lại là Na₂SO₄, Na₂CO₃, Ba(NO₃)₂, ống nghiệm nào có khí thoát ra là Na₂CO₃, hai ống nghiệm còn lại không có hiện tượng gì là Na₂SO₄, Ba(NO₃)₂.

+ Lấy sản phẩm thu được BaCl₂ ở trên nhỏ vào 2 ống nghiệm còn lại Na₂SO₄, Ba(NO₃)₂, ống nào xuất hiện kết tủa trắng là Na₂SO₄, ống nghiệm còn lại không có hiện tượng gì là Ba(NO₃)₂.

Dạng 3: Nhận biết không có thuốc thử khác.

- Buộc  phải lấy các chất cho phản ứng với nhau, sau đó tiến hành quan sát kết quả để tiến hành nhận biết.

- Để tiện so sánh kết quả, ta nên kẻ bảng phản ứng. Khi ấy ứng với mỗi lọ sẽ có những hiện tượng phản ứng khác nhau. Đây chính là cơ sở để phân biệt từng lọ.

Ví dụ: Không dùng thêm thuốc thử nào khác, hãy nhận biết các ống nghiệm mất nhãn đựng các dung dịch: MgCl₂, BaCl₂, H₂SO₄, K₂CO₃.

Cách tiến hành giải:

Tiến hành kẻ bảng so sánh như sau:

	MgCl2	BaCl2	H2SO4	K2CO3
MgCl2	0	0	x	x
BaCl2	0	0	x	x
H2SO4	0	x	0	x
K2CO3	x	x	x	0

Ta tiến hành nhỏ lần lượt mỗi lọ vào 3 lọ còn lại, kết quả như sau:

+ Xuất hiện một kết tủa trắng lọ đem nhỏ vào các lọ còn lại là MgCl₂.

MgCl₂ + K₂CO₃ → MgCO₃ + 2KCl

+ Xuất hiện hai kết tủa trắng, lọ đem nhỏ vào các lọ còn lại là BaCl₂

BaCl₂ + H₂SO₄ → BaSO₄ + HCl

BaCl₂ + K₂CO₃ → BaCO₃ + 2KCl

+ Cặp chất nào có khí thoát ra thì đó là K₂CO₃ và H₂SO₄

K₂CO₃ + H₂SO₄ → K₂SO₄ + CO₂ + H₂O

+ Dùng BaCl₂ vừa nhận biết ở trên cho vào K₂CO₃ và H₂SO₄ xuất hiện kết tủa trắng là: H₂SO₄, lọ còn lại không có hiện tượng gì là: K₂CO₃

BaCl₂ + H₂SO₄ → BaSO₄ + 2HCl

...

Trên đây là toàn bộ nội dung đề Phương pháp nhận biết các chất Hóa học - Ôn tập môn Hóa 9 năm 2019-2020, để xem thêm nhiều tài liệu tham khảo hữu ích khác các em có thể truy cập vào trang hoc247.net để xem online hoặc tải về máy.

Chúc các em học sinh học tập thật tốt, đạt kết quả cao!