Nước Việt Nam ta nhỏ hay không nhỏ? - Ngữ văn 8 Tập 1 Cánh Diều

1.1.1. Tác giả

- Dương Trung Quốc (2/6/1947) là nhà nghiên cứu lịch sử và chính trị gia người Việt Nam. Ông từng là đại biểu Quốc hội Việt Nam, là một trong 21 người ngoài Đảng Cộng sản Việt Nam trúng cử).

- Năm 2016, ông là ứng cử viên đại biểu Quốc hội do Mặt trận Tổ quốc Việt Nam giới thiệu ứng cử.

- Ông nổi tiếng vì những phát biểu thẳng thắn của mình trong các kỳ họp quốc hội. Ông có bằng cử nhân chuyên ngành lịch sử, là Tổng thư ký Hội Khoa học Lịch sử Việt Nam, Tổng Biên tập tạp chí Xưa & Nay và chủ tịch Hiệp hội Câu lạc bộ UNESCO Hà Nội.

- Ông còn là đại biểu Quốc hội thâm niên của Việt Nam qua bốn khóa XI, XII, XIII, XIV thuộc đoàn đại biểu tỉnh Đồng Nai.

Tác giả Dương Trung Quốc

1.1.2. Tác phẩm

a. Thể loại: 

Văn bản Nước Việt Nam ta nhỏ hay không nhỏ? thuộc thể loại văn bản nghị luận.

b. Xuất xứ và hoàn cảnh sáng tác: 

Trích trong diễn đàn “Nước Việt Nam ta nhỏ hay không nhỏ” được báo Thanh Niên mở ra từ ngày 27/3 đến 30/6/2006.

c. Bố cục:

- Phần 1 (từ đầu… niềm tự hào đó): Sự tồn tại và phát triển của dân tộc Việt Nam.

- Phần 2 (tiếp theo… “Tổ quốc quyết sinh”): Bằng chứng chứng minh cho sức mạnh của đất nước Việt Nam khi trải qua các cuộc chiến tranh suốt hơn bốn thập kỉ qua.

- Phần 3 (tiếp theo…dân tộc của mình): Nguyên nhân dẫn đến nguy cơ thụt lùi của đất nước.

- Phần 4 (phần còn lại): Tâm thế lớn, cách nhìn nhận về đất nước.

d. Tóm tắt tác phẩm: 

Văn bản “Nước Việt Nam ta nhỏ hay không nhỏ?” là bài viết được trích trong diễn đàn được báo Thanh Niên mở ra từ ngày 27/3 đến 30/6/2006 do ông Dương Trung Quốc phát biểu. Tại đây, tác giả đã đưa ra những dẫn chứng, lập luận hợp lí, đầy sức thuyết phục. Thứ nhất, tác giả đề cập đến lịch sử, sự hình thành và phát triển lâu đời của đất nước. Tiếp theo, ông đưa những nguyên nhân ảnh hưởng trực tiếp đến sự phát triển của đất nước, khiến đất nước đang có nguy cơ thụt lùi. Cuối cùng, Dương Trung Quốc kết lại vấn đề bằng việc mở ra tầm nhìn, cách nhìn nhận về đất nước, tác động đến người đọc với mong muốn dựng xây đất nước ngày một phát triển hơn.

1.2.1. Sự tồn tại và phát triển của dân tộc Việt Nam và những minh chứng trong bốn thập kỉ

Phần (1) và (2) của bài viết nhắc lại lịch sử (trong bài Đại cáo Bình Ngô của tác giả Nguyễn Trãi, các công lao xây dựng, giữ nước của các vị anh hùng thời xưa,…) với mục đích giúp người đọc hiểu rõ về thời kì, con người đó đã đấu tranh, hi sinh để đánh đổi được một đất nước như ngày hôm nay, tự hào về lịch sử hào hùng đó => tạo nên sức mạnh của một dân tộc trong những giai đoạn lịch sử quan trọng đó chính là niềm tự hào, tự tôn dân tộc.

1.2.2. Nguyên nhân dẫn đến nguy cơ thụt lùi của đất nước.

- Nguyên nhân: Chiến tranh tàn phá của cải vật chất, để lại những tổn thất nặng nề và cách suy nghĩ và hành xử cửa con người. “Cách hành xử và tâm thế của chúng ta dường như luôn mặc cảm Việt Nam giờ đây là nước nhỏ. Không ít những phát biểu của các quan chức luôn khiến ta nghĩ rằng Tổ quốc của mình giống như những địa phương mong được xếp vào diện nghèo hay vùng sâu, vùng xa của thế giới để được hưởng những ưu tiên, trợ giúp, mà không thấy nỗi hèn nhục của một nước nghèo và tụt hậu.”

- Các lí lẽ, bằng chứng khách quan:

+ Bây giờ, nếu mỗi ngày, cùng ....chúng ta mới chiến thắng nghèo hèn để vươn lên cho xứng đáng với dân tộc của mình,.... nếu chỉ bỏ mình bỏ mình trong những ước muốn chật hẹp thì mục tiêu thoát khỏi nguy cơ tụt hậu là vô vọng. Còn như ..... hành xử.

+ Lời nhắc nhở của Đại tướng Võ Nguyên Giáp, hai nhà doanh nghiệp.

1.2.3. Tâm thế lớn, cách nhìn nhận về đất nước

- Tâm thế lớn: thì dám làm cái lớn và sẽ làm cho nước ta lớn, như cha ông ta đã tư duy và hành xử.

=> Ý nghĩa với thế hệ trẻ ngày nay: tác động đến nhận thức và hành động trong việc giúp đất nước phát triển đi lên.

- Để có thể thoát khỏi tâm lí và cách hành xử tự ti của “một nước nhỏ”, chúng ta cần nhìn vào lịch sử, học hỏi cha ông ta, cố gắng học tập, tu dưỡng đạo đức, để trong tương lai, ngày gần nhất ta sớm trở thành những công dân có ích cho xã hội, phát triển đất nước giàu mạnh hơn.

1.3.1. Về nội dung

Văn bản bàn về vấn đề “Việt Nam là nước nhỏ hay không nhỏ?”, qua đó giúp cho mỗi công dân Việt Nam có cái nhìn toàn diện, khách quan, chân thực nhất về vấn đề này trong xã hội ngày nay.

1.3.2. Về nghệ thuật

- Lập luận chặt chẽ.

- Lí lẽ sắc bén.

- Dẫn chứng tiêu biểu, thuyết phục.

Vấn đề tác giả đặt ra trong bài Nước Việt Nam ta nhỏ hay không nhỏ? có ý nghĩa như thế nào đối với thế hệ trẻ hiện nay? Theo em, làm thế nào để có thể thoát khỏi tâm lí và cách hành xử tự ti của “một nước nhỏ”?

Lời giải chi tiết:

- Các vấn đề được tác giả Dương Trung Quốc đặt ra trong bài Nước Việt Nam ta nhỏ hay không nhỏ? có ý nghĩa lớn lao với thế hệ trẻ hiện nay bởi tính thời sự của vấn đề.

+ Rất nhiều bạn trẻ do không nắm bắt được các vấn đề của xã hội, của thời đại, ít có sự hiểu biết sâu sắc về tinh hình thế giới, có ý thức tự ti dân tộc, hoặc thái độ bàng quan trước vận mệnh dân tộc, không hiểu gì về vị thế của Việt Nam trên trường quốc tế, hoặc lạc quan tếu cho rằng nước ta đã phát triển ngang bằng với các nước phát triển trên thế giới. Do vậy, việc xác định cho mình một cách hiểu đúng đắn về tình hình của đất nước và vị thế của Việt Nam trên trường quốc tế là một điều quan trọng.

+ Nguy cơ tụt hậu sẽ kéo dài nếu chúng ta không thấy và khắc phục được những tồn tại, vướng mắc, nhất là trong nhận thức của lớp trẻ.

- Chính niềm tự hào về truyền thống lịch sử của dân tộc, sức mạnh của lòng yêu nước sẽ giúp chúng ta vượt qua sự tự ti, nỗi nhục của một đất nước tụt hậu sống bằng việc chờ mong sự trợ giúp của nước ngoài, để vươn lên độc lập, tự chủ về mọi mặt, tiến tới xây dựng Việt Nam thành một quốc gia hùng cường.

- Thế hệ trẻ phải chăm lo việc học hành để có thể làm chủ đất nước, đưa đất nước trở thành một quốc gia phát triển, giàu mạnh. Có như vậy thì mới có thể thoát khỏi tâm lí và cách hành xử tự ti của “một nước nhỏ”.

Học xong bài Nước Việt Nam ta nhỏ hay không nhỏ?, các em cần nắm:

- Nhận biết và xác định được vai trò của luận điểm, lí lẽ và bằng chứng trong việc thể hiện luận để.

- Phân biệt được lí lẽ và bằng chứng khách quan với ý kiến, đánh giá chủ quan của người viết.

Tác phẩm Nước Việt Nam ta nhỏ hay không nhỏ? nêu lên vấn đề: Làm thế nào để đất nước Việt Nam mãi trường tồn và phát triển ngày một lớn mạnh? Để nắm được nội dung và ý nghĩa của bài học này, các em có thể tham khảo bài soạn dưới đây:

• Soạn văn đầy đủ Nước Việt Nam ta nhỏ hay không nhỏ?
• Soạn văn tóm tắt Nước Việt Nam ta nhỏ hay không nhỏ?

Nếu có thắc mắc cần giải đáp các em có thể để lại câu hỏi trong phần Hỏi đáp, cộng đồng Ngữ văn HỌC247 sẽ sớm trả lời cho các em. 

Qua tác phẩm Nước Việt Nam ta nhỏ hay không nhỏ?, tác giả đã làm sáng tỏ vấn đề "nước Việt Nam ta nhỏ hay không nhỏ".  Để hiểu hơn về bài học này, các em có thể tham khảo một số bài văn mẫu dưới đây: