Phương pháp giải nhanh Dạng bài Tìm tỉ lệ kiểu gen ở thế hệ P Sinh học 12

PHƯƠNG PHÁP GIẢI NHANH DẠNG BÀI TÌM TỈ LỆ KIỂU GEN Ở THẾ HỆ P

Đề bài

Bài 1: Ở một loài thực vật, A quy định quả to trội hoàn toàn so với a quy định quả nhỏ. Có 100 cây quả to (P) tiến hành tự thụ phấn, đời F₁ có tỉ lệ 90% số cây quả to : 10% số cây quả nhỏ. Biết rằng không xảy ra đột biến. Hãy xác định tỉ lệ kiểu gen ở thế hệ P.

Hướng dẫn giải

Công thức giải nhanh:

Chứng minh:

- Thế hệ P gồm các cá thể có kiểu hình trội cho nên thế hệ P không có kiểu gen aa.

Đời F₁ có kiểu hình lặn → Thế hệ P có kiểu gen dị hợp.

Khi tự thụ phấn, đời F₁ có kiểu gen aa chiếm tỉ lệ = x thì suy ra kiểu gen Aa ở thế hệ P = 4x.

Vì kiểu gen Aa chiếm tỉ lệ 4x cho nên tỉ lệ kiểu gen ở thế hệ P là: (1−4x) AA : 4x Aa.

(Giải thích: Vì cây Aa khi tự thụ phấn sẽ sinh ra đời con có kiểu hình aa chiếm tỉ lệ 1/4. Vì vậy, cây Aa phải có tỉ lệ 4x thì đời con mới sinh ra kiểu gen aa với tỉ lệ x).

- Thế hệ P có tỉ lệ kiểu gen (1−4x) AA : 4x Aa thì tỉ lệ kiểu gen ở F₁ sẽ là (1−3x) AA : 2x Aa : x aa.

Áp dụng công thức giải nhanh, ta có:

- Có 10% cây quả nhỏ → Kiểu gen aa chiếm tỉ lệ 0,1.

→ Tỉ lệ kiểu gen ở thế hệ P là: (1−4×0,1) AA : 4 × 0,1 Aa = 0,6AA : 0,4Aa

Đề bài

Bài 2: Ở một loài thực vật, A quy định hoa vàng trội hoàn toàn so với a quy định hoa trắng. Thế hệ xuất phát (P) có 100% số cây hoa vàng. Các cây hoa vàng này tiến hành giao phấn ngẫu nhiên, thu được F₁ có tỉ lệ 84% số cây hoa vàng : 16% số cây hoa trắng. Biết không xảy ra đột biến.

1. Xác định tỉ lệ kiểu gen ở thế hệ xuất phát.

2. Tỉ lệ kiểu gen ở thế hệ F₁.

Hướng dẫn giải

Công thức giải nhanh:

Chứng minh:

a). Tỉ lệ kiểu gen ở P là: \(\left( {1 - 2.\sqrt y } \right)AA:2.\sqrt y Aa\).

Thế hệ P gồm các cá thể có kiểu hình trội cho nên thế hệ P không có kiểu gen aa.

Đời F₁ có kiểu hình lặn → P có kiểu gen dị hợp.

Khi cho cây P giao phấn ngẫu nhiên, đời F₁ có kiểu gen aa chiếm tỉ lệ = y thì suy ra giao tử a có tỉ lệ = \(\sqrt y \) . → Kiểu gen Aa ở thế hệ P có tỉ lệ = \(2.\sqrt y \).

Vì thế hệ P chỉ có 2 loại kiểu gen là AA và Aa mà kiểu gen Aa chiếm tỉ lệ = \(2.\sqrt y \)Aa. Cho nên tỉ lệ kiểu gen ở P phải là: \(\left( {1 - 2.\sqrt y } \right)AA:2.\sqrt y Aa\).

1. b) Tỉ lệ kiểu gen ở F₁ là: \({\left( {1 - 2.\sqrt y } \right)^2}AA:2\left( {\sqrt y - y} \right)Aa:yaa\).

- Tỉ lệ kiểu gen ở thế hệ xuất phát là: \(\left( {1 - 2.\sqrt y } \right)AA:2.\sqrt y Aa\).

→ Tỉ lệ giao tử A và a của thế hệ P là: Giao tử a có tỉ lệ = \(\sqrt y \) ; Giao tử A có tỉ lệ = \(\left( {1 - \sqrt y } \right)\) .

- Quá trình giao phối ngẫu nhiên sẽ thu được đời con có tỉ lệ kiểu gen là:

→ Tỉ lệ kiểu gen ở F₁ là:

\({\left( {1 - \sqrt y } \right)^2}{\mkern 1mu} {\mkern 1mu} AA:2 \times \sqrt y \left( {1 - \sqrt y } \right){\mkern 1mu} {\mkern 1mu} Aa:y{\mkern 1mu} {\mkern 1mu} aa = {\left( {1 - \sqrt y } \right)^2}{\mkern 1mu} {\mkern 1mu} AA{\mkern 1mu} :{\mkern 1mu} {\mkern 1mu} 2\left( {\sqrt y - y} \right){\mkern 1mu} {\mkern 1mu} Aa:y{\mkern 1mu} {\mkern 1mu} aa\).

Vận dụng để tính:

1. Xác định tỉ lệ kiểu gen ở thế hệ xuất phát.

Áp dụng công thức giải nhanh, ta có:

- Có 16% cây hoa trắng → Kiểu gen aa chiếm tỉ lệ 0,16 = y.

→ Giao tử \(a = \sqrt {0.16} = 0,4\).

→ Tỉ lệ kiểu gen ở thế hệ P là:

\(\left( {1 - 2 \times \sqrt y } \right){\mkern 1mu} AA{\mkern 1mu} {\mkern 1mu} :{\mkern 1mu} {\mkern 1mu} 2.\sqrt y {\mkern 1mu} Aa = \left( {1 - 2 \times 0,4} \right){\mkern 1mu} AA{\mkern 1mu} {\mkern 1mu} :{\mkern 1mu} {\mkern 1mu} 2 \times 0,4{\mkern 1mu} Aa = 0,2AA:0,8Aa\)

2. Tỉ lệ kiểu gen ở thế hệ F₁.

Vận dụng công thức giải nhanh, ta có:

- F₁ có tỉ lệ cây hoa vàng (aa) chiếm tỉ lệ 0,16.

→ Tỉ lệ kiểu gen ở F₁ là: \({\left( {1 - \sqrt y } \right)^2}AA:2\left( {\sqrt y - y} \right)Aa:y{\mkern 1mu} aa\)

 \( = {\left( {1 - 0,4} \right)^2}AA:2\left( {0,4 - 0,16} \right)Aa:{\mkern 1mu} 0,16aa = 0,36AA{\mkern 1mu} {\mkern 1mu} :{\mkern 1mu} {\mkern 1mu} 0,48Aa{\mkern 1mu} {\mkern 1mu} :{\mkern 1mu} {\mkern 1mu} 0,16aa.\)