Lý thuyết và bài tập ôn tập Chương 3 môn Hóa học 12 năm 2019-2020

QUẢNG CÁO

Tóm tắt ND

Xem

Tải về

HỌC247 xin giới thiệu đến các em Lý thuyết và bài tập ôn tập Chương 3 môn Hóa học 12 năm 2019-2020. Tài liệu được biên soạn gồm phần lý thuyết, bìa tập minh họa và các dạng bài tập thường gặp sẽ giúp các em tự luyện tập với các câu hỏi lý thuyết đa dạng, ôn tập lại các kiến thức cần nắm một cách hiệu quả, chuẩn bị thật tốt cho các kỳ thi sắp tới. Mời các em cùng tham khảo.

LÝ THUYẾT VÀ BÀI TẬP ÔN TẬP CHƯƠNG 3 MÔN HÓA HỌC 12

PEPTIT VÀ PROTEIN

A. PEPTIT

I. KHÁI NIỆM VÀ PHÂN LOẠI

1. Khái niệm: Liên kết của nhóm –CO– với nhóm –NH– giữa hai đơn vị a - amino axit được gọi là liên kết peptit.

Ví dụ : đipeptit glyxylalanin H₂N – CH₂– CO – NH –CH(CH₃) – COOH

Liên kết peptit

- Khi thủy phân đến cùng các peptit thì thu được hỗn hợp có từ 2 đến 50 phân tử a - amino axit.

⇒ Vậy peptit là những hợp chất chứa từ 2 đến 50 gốc a - amino axit liên kết với nhau bằng liên kết peptit.

2. Phân loại: Các peptit được chia làm 2 loại:

a. Oligopeptit gồm các peptit có từ 2 đến 10 gốc a - amino axit và được gọi tương ứng là đipeptit, tripeptit,... đecapeptit.

b. Polipeptit gồm các peptit có từ 11 đến 50 gốc a - amino axit. Popipeptit là cơ sở tạo nên protein.

II. CẤU TẠO, ĐỒNG PHÂN VÀ DANH PHÁP

1. Cấu tạo : Phân tử peptit hợp thành từ các gốc a - amino axit nối với nhau bởi liên kết peptit theo một trật tự nhất định : amino axit đầu N còn nhóm –NH₂, amino axit đầu C còn nhóm –COOH.

H₂N – CH(R1) – CO – NH – CH(R2) – CO – NH – CH(R3) – CO – .... –NH – CH(Rn) – COOH

đầu N - Liên kết peptit - đầu C

- Nếu peptit có chứa n gốc α-aminoaxit thì sẽ có (n-1) liên kết peptit.

2. Đồng phân, danh pháp: Mỗi phân tử peptit gồm một số xác định các gốc a - amino axit liên kết với nhau theo một trật tự nghiêm ngặt. Việc thay đổi trật tự đó sẽ dẫn tới các peptit đồng phân.

Ví dụ: H₂N – CH₂– CO – NH – CH(CH3) – COOH ; H₂N – CH(CH3) – CO – NH – CH₂ – COOH

- Nếu phân tử peptit chứa n gốc a - amino axit khác nhau thì số đồng phân loại peptit sẽ là n !

Tên của các peptit được hình thành bằng cách ghép tên gốc axyl của các a - amino axit bắt đầu từ đầu N, rồi kết thúc bằng tên của axit đầu C (được giữ nguyên)

Ví dụ : H₂N – CH₂– CO – NH – CH( CH3)–CO – NH – CH(CH(CH3)2) – COOH

Glyxylalanylvalin(Gly-Ala-Val)

III. TÍNH CHẤT

1. Tính chất vật lí: Các peptit thường ở thể rắn, có nhiệt độ nóng chảy cao và dễ tan trong nước.

2. Tính chất hóa học : Do peptit có chứa các liên kết peptit nên nó có hai phản ứng điển hình là phản ứng thủy phân và phản ứng màu biure.

a. Phản ứng màu biure: Cho vài ml dung dịch peptit vào ống nghiệm đựng Cu(OH)₂ (tạo ra khi cho dung dịch CuSO₄ tác dụng với dung dịch NaOH), thấy Cu(OH)₂ tan ra và thu được phức chất có màu tím đặc trưng. Phản ứng này được gọi là phản ứng màu biure vì nó tương tự như phản ứng của hợp chất biure

H₂N–CO–NH–CO–NH₂với Cu(OH)₂. Đipeptit chỉ có một liên kết peptit nên không có phản ứng này.

b. Phản ứng thủy phân: Khi đun nóng dung dịch peptit với axit hoặc kiềm, sẽ thu được dung dịch không còn phản ứng màu biure là do peptit đã bị thủy phân thành hỗn hợp các a- amino axit .

Ví dụ :

H₂N – CH(R1) – CO – NH – CH(R2) – CO – NH – CH(R3) – COOH + 2H₂O → R¹- H₂N – CH₂– COOH + H₂N – CH(R2) – COOH + H₂N – CH(R3) – COOH

- Thủy phân hoàn hoàn peptit sẽ thu được các aminoaxxit hoặc muối của aminoaxxit.

- Thủy phân không hoàn toàn peptit sẽ thu được aminoaxit và các chuỗi peptit ngắn hơn.

B. PROTEIN

Protein là thành phần không thể thiếu của tất cả các cơ thể sinh vật, nó là cơ sở của sự sống. Không những thế, protein còn là một loại thức ăn chính của con người và nhiều loại động vật dưới dạng thịt, cá, trứng,...

I. KHÁI NIỆM VÀ PHÂN LOẠI

- Protein là những polipeptit. cao phân tử có phân tử khối từ vài chục nghìn đến vài triệu.

- Protein có vai trò là nền tảng về cấu trúc và chức măng của mọi cơ thể sống.

- Protein được phân thành 2 loại :

+ Protein đơn giản là những protein được tạo thành chỉ từ các gốc a - amino axit.

+ Protein phức tạp là những protein được tạo thành từ protein đơn giản cộng với thành phần “phi protein”, như axit nucleic, lipit, cacbohiđrat,...

II. SƠ LƯỢC VỀ CẤU TRÚC PHÂN TỬ PROTEIN

- Phân tử protein được cấu tạo từ một hay nhiều chuỗi polipeptit kết hợp với nhau hoặc với các thành phần phi protein khác.

- Các phân tử protein khác nhau về bản chất các mắt xích a - amino axit, số lượng và trật tự sắp xếp của chúng, nên trong các sinh vật từ khoảng trên 20 a - amino axit thiên nhiên đã tạo ra một lượng rất lớn các protein khác nhau.

- Đặc tính sinh lí của protein phụ thuộc vào cấu trúc của chúng. Có bốn bậc cấu trúc của phân tử protein : cấu trúc bậc I, bậc II, bậc III và bậc IV.

- Cấu trúc bậc I là trình tự sắp xếp các đơn vị a - amino axit trong mạch protein. Cấu trúc này được giữ vững chủ yếu nhờ liên kết peptit.

III. TÍNH CHẤT CỦA PROTEIN

1. Tính chất vật lí

- Dạng tồn tại: Protein tồn tại ở hai dạng chính : Dạng hình sợi và dạng hình cầu. Dạng protein hình sợi như keratin của tóc, móng, sừng ; miozin của cơ bắp, fibroin của tơ tằm, mạng nhện. Dạng protein hình cầu như anbumin của lòng trứng trắng, hemoglobin của máu.

- Tính tan: Tính tan của các loại protein rất khác nhau. Protein hình sợi hoàn toàn không tan trong nước trong khi protein hình cầu tan trong nước tạo thành dung dịch keo như anbumin (lòng trứng trắng), hemoglobin (máu).

- Sự đông tụ : Khi đun nóng hoặc cho axit, bazơ hay một số muối vào dung dịch protein, protein sẽ đông tụ lại, tách ra khỏi dung dịch. Ta gọi đó là sự đông tụ protein.

2. Tính chất hóa học

a. Phản ứng thủy phân

- Khi đun nóng protein với dung dịch axit, dung dịch bazơ hoặc nhờ xúc tác của enzim, các liên kết peptit trong phân tử protein bị phân cắt dần, tạo thành cá chuỗi polipetit và cuối cùng thành hỗn hợp các

a - amino axit.

Ví dụ: H₂N – CH(R1) – CO – NH – CH(R2) – CO – NH – CH(R3) – CO – .... –NH – CH(Rn) – COOH + (n – 1) H₂O → H₂N – CH(R1 ) – COOH + H₂N – CH(R2) – COOH + H₂N – CH(R3) – COOH + .... + H₂N – CH(Rn) – COOH

b. Phản ứng màu Protein có một số phản ứng màu đặc trưng :

+ Phản ứng với HNO₃ đặc Nhỏ vài giọt dung dịch axit nitric đặc vào ống nghiệm đựng dung dịch lòng trứng trắng (anbubin) Có kết tủa màu vàng.

Giải thích : Nhóm HOC₆H₄– của một số gốc amino axit trong protein đã phản ứng với HNO₃ cho hợp chất mới mang nhóm –NO₂ có màu vàng, đồng thời protein bị đông tụ bởi HNO₃ thành kết tủa.

+ Phản ứng với Cu(OH)₂ (phản ứng biure) Cho vào ống nghiệm 4 ml dung dịch lòng trứng trắng, 1 ml dung dịch NaOH 30% và một giọt dung dịch CuSO₄ 2% sau đó lắc nhẹ. Xuất hiện màu tím đặc trưng.

Giải thích : Cu(OH)₂ (tạo ra từ phản ứng CuSO₄ + NaOH) đã phản ứng với hai nhóm peptit (–CO–NH–) cho sản phẩm có màu tím.

BÀI TẬP TRẮC NGHIỆM

1. Chọn câu sai :

A. Oligopeptit gồm các peptit có từ 2 đến 10 gốc a-amino axit.

B. Liên kết của nhóm –CO– với nhóm –NH– giữa 2 đơn vị a-amino axit được gọi là liên kết peptit.

C. Polipeptit gồm các peptit có từ 10 đến 50 gốc a-amino axit.

D. Peptit là những hợp chất chứa từ 2 đến 50 gốc a-amino axit liên kết với nhau bằng các liên kết peptit.

2. Phát biểu nào sau đây đúng ?

A. Phân tử đipeptit có 2 liên kết peptit.

B. Phân tử tripeptit có 3 liên kết peptit.

C. Trong phân tử peptit mạch hở, số liên kết peptit bao giờ cũng bằng gốc a-amino axit.

D. Trong phân tử peptit mạch hở chứa n gốc a-amino axit, số liên kết peptit bằng n-1.

3. Tripeptit là hợp chất

A. mà mỗi phân tử có 3 liên kết peptit.

B. có liên kết peptit mà phân tử có 3 gốc amino axit giống nhau.

C. có liên kết peptit mà phân tử có 3 gốc amino axit khác nhau.

D. có liên kết peptit mà phân tử có 3 gốc amino axit.

4. Nhóm –CO–NH– giữa hai đơn vị α-amino axit gọi là :

A. Nhóm cacbonyl.

B. Nhóm amino axit.

C. Nhóm peptit.

D. Nhóm amit.

5. Hợp chất nào sau đây thuộc loại đipeptit ?

A. H₂NCH₂CONHCH₂CONHCH₂COOH.

B. H₂NCH₂CONHCH(CH₃)COOH.

C. H₂NCH₂CH₂CONHCH₂CH₂COOH.

D. H₂NCH₂CH₂CONHCH₂COOH.

6. Peptit : H₂NCH₂CONHCH(CH₃)CONHCH₂COOH có tên là :

A. Gly-ala-gly.

B. Gly-ala-gly.

C. Ala-gly-ala.

D. Ala-gly-ala.

Peptit có CTCT như sau:

7. Tên gọi đúng của peptit trên là :

A. Ala-Ala-Val. B. Ala-Gly-Val. C. Gly-Ala-Gly. D. Gly-Val-Ala.

6. Trong hợp chất sau đây có mấy liên kết peptit ?

H₂N–CH₂–CO–NH–CH(CH₃)–CO–NH–CH₂–CO–NH–CH(C₆H₅)–CH₂–CO–HN–CH₂–COOH

A. 1. B. 2. C. 3. D. 4.

7. Từ glyxin (Gly) và alanin (Ala) có thể tạo mấy chất đipeptit ?

A. 1. B. 2. C. 3. D. 4.

8. Từ 3 a -amino axit X, Y, Z có thể tạo thành mấy tripeptit trong đó có đủ cả X, Y, Z ?

A. 2. B. 3. C. 4. D. 6.

9. Khi tiến hành trùng ngưng hỗn hợp gồm glyxin và alanin, thu được polipeptit. Giả sử một đoạn mạch có 3 mắt xích thì số kiểu sắp xếp giữa các mắt xích trong đoạn mạch đó là :

A. 6. B. 8. C. 4. D. 10.

10. Nếu thuỷ phân không hoàn toàn pentapeptit Gly-Ala-Gly-Ala-Gly thì thu được tối đa bao nhiêu đipeptit khác nhau ?

A. 1. B. 2. C. 3. D. 4.

11. Có bao nhiêu tripeptit (mạch hở) khác loại mà khi thủy phân hoàn toàn đều thu được 3 aminoaxit : glyxin, alanin và phenylalanin ?

A. 6. B. 9. C. 4. D. 3.

12. Đun nóng chất H₂N–CH₂–CONH–CH(CH₃)–CONH–CH₂–COOH trong dung dịch HCl (dư), sau khi các phản ứng kết thúc thu được sản phẩm là :

A. H₂NCH₂COOH, H₂NCH₂CH₂COOH.

B. H₃N⁺CH₂COOHCl^-, H₃N⁺CH₂CH₂COOHCl^-.

C. H₃N⁺CH₂COOHCl^-, H₃N⁺CH(CH₃)COOHCl^-.

D. H₂NCH₂COOH, H₂NCH(CH₃)COOH.

13. Thuỷ phân hợp chất : H₂N–CH₂–CO–NH–CH(CH₃)–CO–NH–CH(CH(CH₃)₂)–CO–NH–CH₂–CO–NH–CH₂–COOH

sẽ thu được bao nhiêu loại amino axit nào sau đây ?

A. 3. B. 4. C. 5. D. 2.

14. Thuỷ phân hợp chất : H₂NCH(CH₃)–CONH–CH(CH(CH₃)₂)–CONH–CH(C₂H₅)–CONH–CH₂–CONH–CH(C₄H₉)COOH.

sẽ thu được bao nhiêu loại amino axit nào sau đây ?

A. 2. B. 3. C. 4. D. 5.

---(Nội dung phần tiếp theo vui lòng xem tại online hoặc đăng nhập để tải về máy)---

Vấn đề 3: Xác định loại peptit nếu đề cho số mol hoặc khối lượng sản phẩm cháy:

Câu 1: Đốt cháy hoàn toàn 0,04 mol một peptit (X) do n gốc glyxyl tạo nên thu được sản phẩm cháy hấp thụ vào bình đựng nước vôi trong dư thì thu được 40 gam kết tủa. (X) thuộc loại ?