Lịch sử và Địa lí 7 Cánh diều Bài 14: Công cuộc xây dựng đất nước thời Lý (1009 - 1225)

Hình 14.1. Tượng đài Lý Thái Tổ (Hoàn Kiếm, Hà Nội)

- Năm 1009, Lí Công Uẩn lên ngôi vua, đóng đô ở Hoa Lư (Ninh Bình).

- Năm 1010, Lý Công Uẩn rời đô từ Hoa Lư ra Đại La, đổi Đại La thành Thăng Long (nay là Hà Nội)

- Chính trị

• Năm 1054, vua Lí Thánh Tông đổi tên nước Đại Cồ Việt thành Đại Việt.
• Bộ máy nhà nước được xây dựng và hoàn thiện từ trung ương đến địa phương.

- Luật pháp:  Năm 1042, nhà Lý ban hành bộ luật Hình thư – đây là bộ thành văn đầu tiên của Việt Nam.

- Quân đội:

• Gồm hai bộ phận là cấm quân và quân địa phương.
• Được tổ chức theo chế độ “ngụ binh ư nông”.

- Đối ngoại:

• Thi hành chính sách đoàn kết dân tộc, ban chức tước tù trưởng miền núi.
• Đối với nhà Tống và Chăm-pa giữ mối quan hệ hòa hiếu.

Sơ đồ 14.1. Tổ chức bộ máy nhà nước thời Lý

- Nông nghiệp

• Ruộng đất thuộc quyền sở hữu của nhà vua, nông dân được giao ruộng đất cày cấy và phải nộp thuế cho nhà vua.
• Nhà Lý thực hiện nhiều chính sách phát triển nông nghiệp.

+ Các vua Lý thường về các địa phương cày tịch điền,

+ Khuyến khích khai khẩn đất hoang.

+ Chú trọng thủy lợi.

+ Ban hành lệnh cấm giết hại trâu bò, bảo vệ sức kéo nông nghiệp.

→ Nông nghiệp phát triển, mùa màng bội thu.

- Thủ công nghiệp và thương nghiệp

-  Thủ công nghiệp

• Các cơ sở thủ công nhà nước chuyên sản xuất đồ dùng cho vua, hoàng tộc.
• Nghề thủ công dân gian tiếp tục phát triển, sản phẩm phong phú, tinh xảo, làm đồ gốm, rèn sắt, ...
• Nhiều công trình nổi tiếng do thợ thủ công Đại Việt tạo dựng như: tháp Báo Thiên (Hà Nội), vạc Phổ Minh (Nam Định), ...

- Thương nghiệp

• Buôn bán trong và ngoài nước được mở rộng. Thăng Long trở thành trung tâm buôn bán.
• Hệ thống thương cảng được xây dựng như Vân Đồn.

Hình 14.2. Tái hiện lễ cày tịch điền (ảnh minh họa)

Hình 14.3. Ngói úp nóc mái gắn lá để trang trí chim phượng (bằng đất nung) thời Lý

Hình 14.4. Thương cảng Vân Đồn (tranh vẽ)

- Giai cấp thống trị: quý tộc, quan, địa chủ.

- Giai cấp bị trị: nông dân, thợ thủ công, thương nhân, nô tì.

• Nông dân là lực lượng sản xuất chủ yếu trong xã hội được phân chia ruộng đất và phải nộp thuế cho nhà nước.
• Nô tì là tù binh hoặc bị tội nặng, nợ nần hoặc tự bán thân.

- Mâu thuẫn xã hội chưa gay gắt

Sơ đồ 14.2. Các giai cấp, tầng lớp thời Lý

Giáo dục

- Năm 1070, xây dựng Văn Miếu thờ Khổng Tử.

- Năm 1075, mở khoa thi đầu tiên để tuyển chọn quan lại.

- Năm 1076, Quốc Tử Giám là trường học đầu tiên của Đại Việt.

→ Giáo dục, khoa cử được quan tâm song chế độ thi cử chưa có nề nếp, quy củ, khi nhà nước có nhu cầu mới mở khoa thi.

Hình 14.5. Khuê Văn Các (Văn Miếu - Quốc Tử Giám, Hà Nội)

Văn hóa

- Văn học chữ Hán bước đầu phát triển với nhiều thể loại thơ ca.

+ Nghệ thuật biểu diễn dân gian phát triển: hát chèo, múa rối nước,..

+ Các trò chơi dân gian được ưu chuộng, các lễ hội dân gian phổ biến.

Kiến trúc – điêu khắc:

+ Kiến trúc phát triển, nhiều công trình quy mô lớn và độc đáo được xây dựng: Hoàng thành Thăng Long, tháp Chương Sơn (Nam Định),..

+ Điêu khắc: trình độ tinh vi, thanh thoát, hoa văn hình rồng là hình tượng nghệ thuật độc đáo, phổ biến thời Lý.

Hình 14.6. Liên Hoa Đài - Chùa Một Cột (Hà Nội)

Hình 14.7. Biểu tượng rồng thời Lý

Câu 1: Nhà Lý thực hiện nhiều chính sách gì để phát triển nông nghiệp?

Hướng dẫn giải

- Các vua Lý thường về các địa phương cày tịch điền,

- Khuyến khích khai khẩn đất hoang.

- Chú trọng thủy lợi.

- Ban hành lệnh cấm giết hại trâu bò, bảo vệ sức kéo nông nghiệp.

Câu 2: Khoa thi đầu tiên tuyển chọn nhân tài được mở vào năm nào?

Hướng dẫn giải

Khoa thi đầu tiên tuyển chọn nhân tài được mở vào năm 1075.

Qua bài giảng ở trên, giúp các em học sinh:

- Trình bày được sự thành lập nhà Lý.

- Đánh giá được sự kiện Lý Công Uẩn dời đô ra Đại La.

- Mô tả được những nét chính về chính trị, kinh tế, xã hội thời Lý.

- Giới thiệu được những thành tựu tiêu biểu về giáo dục, văn hoá thời Lý.

Để củng cố bài học xin mời các em cùng làm Bài kiểm tra Trắc nghiệm Lịch sử và Địa lí 7 Cánh diều Chương 5 Bài 14 để kiểm tra xem mình đã nắm được nội dung bài học hay chưa.

Câu 4-10: Mời các em đăng nhập xem tiếp nội dung và thi thử Online để củng cố kiến thức và nắm vững hơn về bài học này nhé!

Bên cạnh đó các em có thể xem phần hướng dẫn Giải bài tập Lịch sử và Địa lí 7 Cánh diều Chương 5 Bài 14 để giúp các em nắm vững bài học và các phương pháp giải bài tập.

Câu hỏi mục 1 trang 47 SGK Lịch sử và Địa lí 7 Cánh diều - CD

Câu hỏi mục 2 trang 48 SGK Lịch sử và Địa lí 7 Cánh diều - CD

Câu hỏi mục 3 trang 50 SGK Lịch sử và Địa lí 7 Cánh diều - CD

Câu hỏi mục 4 trang 50 SGK Lịch sử và Địa lí 7 Cánh diều - CD

Câu hỏi mục 5 trang 52 SGK Lịch sử và Địa lí 7 Cánh diều - CD

Luyện tập 1 trang 52 SGK Lịch sử và Địa lí 7 Cánh diều - CD

Vận dụng 2 trang 52 SGK Lịch sử và Địa lí 7 Cánh diều - CD

Vận dụng 3 trang 52 SGK Lịch sử và Địa lí 7 Cánh diều - CD

Trong quá trình học tập nếu có thắc mắc hay cần trợ giúp gì thì các em hãy comment ở mục Hỏi đáp, Cộng đồng Lịch sử và Địa lí HOC247 sẽ hỗ trợ cho các em một cách nhanh chóng!

Chúc các em học tập tốt và luôn đạt thành tích cao trong học tập!