Công nghệ 10 Kết nối tri thức Bài 4: Sử dụng, cải tạo và bảo vệ đất trồng

- Do quá trình hình thành đất, tác động của điều kiện tự nhiên, sự phát triển kinh tế – xã hội, canh tác chưa hợp lí của con người đã hình thành một số loại đất có các yếu tố làm hạn chế ở nhiều đất chua, đất màn sự sinh trưởng và phát triển của cây trồng như đất chua, đất mặn và đất bạc màu.quả.

a. Chọn cây trồng phù hợp với từng loại đất

- Mỗi loại cây trồng chỉ thích hợp với một loại đất nhất định. Vì vậy, trong trồng trọt cần lựa chọn cây trồng phù hợp với từng loại đất để cây trồng sinh trưởng, phát triển tốt, cho năng suất cao.

b. Kết hợp sử dụng đất và cải tạo đất

- Cần phải kết hợp việc trồng trọt và bón phân hợp lí, đặc biệt là bón phân hữu cơ và bón phân vi sinh để bù đắp chất dinh dưỡng cho đất, giúp cải tạo đất.

c. Canh tác bền vững

- Canh tác bền vững gồm luân canh, tăng vụ, trồng xen, trồng gối, làm ruộng bậc thang, bố trí thời vụ thích hợp để tránh điều kiện bắt lợi do biến đổi khi hậu (hạn, mặn, lũ lụt,... ) nhằm tăng năng suất cây trồng, tạo việc làm cho người dân, nâng cao hiệu quả kinh tế trên diện tích gieo trồng.

a. Cải tạo đất chua

- Đất chua và nguyên nhân gây ra đất chua

+ Đất chua là đất trong dung dịch có nồng độ H⁺ lớn hơn nồng độ OH^-, nhiều Al³⁺, Fe³⁺ tự do.

+ Nguyên nhân chính làm cho đất bị chua: Do nước mưa làm rửa trôi các cation kiểm (Ca²⁺, Mg²⁺, K⁺) trong đất, cây cây trồng, do quá trình canh tác bón phân hoá học chua sinh li vào đất, các cation NH₄⁺, K^- được keo đất, cây trồng hấp phụ để lại gốc SO₄^2-, Cl^- tạo thành H₂SO₄...

- Biện pháp cải tạo đất chua

+ Biện pháp bón với bón với khử chua.

Hình 4.1. Bón phân cải tạo đất chua

+ Biện pháp thuỷ lợi.

+ Biện pháp canh tác.

b. Cải tạo đất mặn

- Đất mặn và nguyên nhân gây ra đất mặn

+ Đất mặn là những loại đất có nồng độ muối hoà tan (NaCl, Na₂SO₄ CasO₄, MgSO₄,...) trên 2,56%.

+ Nguyên nhân: Đất mặn được hình thành ở các vùng ven biển có địa hình thấp do thuỷ triều, vỡ đề hoặc do nước biển theo các cửa sông vào bên trong đất liền mang theo lượng muối hoà tan làm đất bị mặn...

Biện pháp cải tạo đất mặn

+ Biện pháp bón phân.

+ Biện pháp thuỷ lợi.

+ Vùng ngoài đê biển cần củng cố giữ đề, trồng cây chắn sóng, nuôi trồng thuỷ sản. Vùng trong đê biển cần kết hợp vừa sử dụng, vừa cải tạo.

+ Biện pháp canh tác.

+ Chế độ làm đất thích hợp.

Hình 4.2. Cải tạo đất mặn bằng biện pháp thủy lợi

c. Cải tạo đất xám bạc màu

- Đất xám bạc màu và nguyên nhân gây ra đất xám bạc màu

+ Đất xám bạc màu là loại đất có tầng canh tác mỏng, thành phần cơ giới nhẹ, nghèo chất dinh dưỡng, đất chua, vi sinh vật có ích hoạt động kém.

+ Nguyên nhân: Do quá trình rửa trôi chất dinh dưỡng trong đất diễn ra mạnh mẽ. Do tập quán canh tác lạc hậu

- Biện pháp cải tạo đất xám bạc màu

+ Biện pháp bón phân.

+ Biện pháp thuỷ lợi.

+ Biện pháp canh tác.

Hình 4.3. Mô hình trồng xen ngô và lạc

Bài 1.

Thế nào là đất chua, đất mặn và đất bạc màu? Nguyên nhân nào là cho đất bị chua, bị mặn, bị bạc màu? Cần làm gì để cải tạo các loại đất đó?

Phương pháp giải:

Nghiên cứu nội dung kiến thức mục I. Sử dụng và bảo vệ đất trồng

Lời giải chi tiết:

- Đất chua: là đất trong dung dịch có nồng độ H+ lớn hơn nồng độ OH-, nhiều Al3+, Fe3+ tự do.

+ Nguyên nhân: nước mưa làm rửa trôi các cation kiềm (Ca2+, Mg2+, K+) trong đất.

+ Biện pháp: bón phân, thủy lợi, canh tác.

- Đất mặn: là những loại đất có nồng độ muối hòa tan (NaCl, Na2SO4, CaSO4, MgSO4...) trên 2,56%

+ Nguyên nhân: đất mặn được hình thành ở các vùng ven biển có địa hình thấp do thủy triều, vỡ đê hoặc do nước biển theo các cửa sông vào bên trong đất liền mang theo một lượng muối hòa tan, do nước ngầm chứa hàm lượng muối hòa tan thấm lên tầng đất mặt

+ Biện pháp: bón phân, thủy lợi, canh tác, chế độ làm đất thích hợp.

- Đất bạc màu: là loại đất có tầng canh tác mỏng, thành phần cơ giới nhẹ, nghèo chất dinh dưỡng, đất chua, vi sinh vật có ích hoạt động kém.

+ Nguyên nhân: Ở vùng tiếp giáp giữa đồng bằng và trung du miền núi thường có địa hình dốc thoải nên quá trình rửa trôi chất dinh dưỡng trong đất diễn ra mạnh mẽ; do tập quán canh tác lạc hậu.

+ Biện pháp: bón phân, thủy lợi, canh tác

Sau bài học này, học sinh sẽ nắm được:

- Trình bày được các biện pháp sử dụng, cài tạo và bảo vệ đất trồng

- Giải thích được cơ sở khoa học của các biện pháp sử dụng, cải tạo đất chua, đất mặn và đất bạc màu.

- Vận dụng được kiến thức về sử dụng và cải tạo đất trồng vào thực tiễn.

Các em có thể hệ thống lại nội dung kiến thức đã học được thông qua bài kiểm tra Trắc nghiệm Công nghệ 10 Kết nối tri thức Bài 4 cực hay có đáp án và lời giải chi tiết. 

• Câu 1:

  Xác định: Vì sao phải cải tạo đất mặn, đất phèn?

  • A. thiếu nước ngọt để thau chua, rửa mặn.
  • B. diện tích đất mặn, đất phèn lớn.
  • C. chủ yếu phát triển được cây lúa.
  • D. duy trì và bảo vệ tài nguyên rừng.

• Câu 2:

  Em hãy cho biết: Đâu không phải là biện pháp bảo vệ tài nguyên đất ở miền núi?

  • A. Bảo vệ, phát triển rừng  
  • B. Làm ruộng bậc thang
  • C.  Cải tạo đất phèn, mặn
  • D. Đào hố vẩy cá

• Câu 3:

  Chọn ý đúng: Đất mặn có đặc điểm gì?

  • A. Phản ứng trung tính, hơi kiềm.
  • B. Phản ứng chua.
  • C. Phản ứng kiềm.
  • D. Phản ứng vừa chua vừa mặn.

Câu 4-10: Mời các em đăng nhập xem tiếp nội dung và thi thử Online để củng cố kiến thức về bài học này nhé!

Các em có thể xem thêm phần hướng dẫn Giải bài tập Công nghệ 10 Kết nối tri thức Bài 4 để giúp các em nắm vững bài học và các phương pháp giải bài tập.

Mở đầu trang 23 SGK Công nghệ 10 Kết nối tri thức - KNTT

Kết nối năng lực trang 23 SGK Công nghệ 10 Kết nối tri thức - KNTT

Kết nối năng lực trang 24 SGK Công nghệ 10 Kết nối tri thức - KNTT

Khám phá 1 trang 24 SGK Công nghệ 10 Kết nối tri thức - KNTT

Khám phá 2 trang 24 SGK Công nghệ 10 Kết nối tri thức - KNTT

Kết nối năng lực 1 trang 25 SGK Công nghệ 10 Kết nối tri thức - KNTT

Kết nối năng lực 2 trang 25 SGK Công nghệ 10 Kết nối tri thức - KNTT

Khám phá trang 25 SGK Công nghệ 10 Kết nối tri thức - KNTT

Kết nối năng lực 1 trang 26 SGK Công nghệ 10 Kết nối tri thức - KNTT

Kết nối năng lực 2 trang 26 SGK Công nghệ 10 Kết nối tri thức - KNTT

Luyện tập 1 trang 26 SGK Công nghệ 10 Kết nối tri thức - KNTT

Luyện tập 2 trang 26 SGK Công nghệ 10 Kết nối tri thức - KNTT

Vận dụng trang 26 SGK Công nghệ 10 Kết nối tri thức - KNTT

Trong quá trình học tập nếu có thắc mắc hay cần trợ giúp gì thì các em hãy comment ở mục Hỏi đáp, Cộng đồng Công nghệ HOC247 sẽ hỗ trợ cho các em một cách nhanh chóng!

Chúc các em học tập tốt và luôn đạt thành tích cao trong học tập!