Toán 10 Kết nối tri thức Bài 1: Mệnh đề

a) Mệnh đề

Chú ý:

- Người ta thường sử dụng các chữ cái P, Q, R,... để biểu thị các mệnh đề.

- Thông thường, những câu nghi vấn, câu cảm thán, câu ccầu khiến không phải là mệnh đề.

- Những mệnh đề liên quan đến toán học được gọi là mệnh đề toán học.

Ví dụ:

1+3=4 là mệnh đề.      

“Cô giáo xinh quá” không phải là mệnh đề.

b) Mệnh đề chứa biến

Xét câu “n chia hết cho 2” là mệnh đề chứa biến.

Ta chưa khẳng định được tính đúng sai của câu này. Tuy nhiên, nếu thay n bằng một số tự nhiên cụ thể thì ta nhận được một mệnh đề. Chẳng hạn:

Với “n=5” ta được mệnh đề “5 chia hết cho 2”. Đây là mệnh đề sai.

Với “n=10” ta được mệnh đề “10 chia hết cho 2”. Đây là mệnh đề đúng.

Ta nói rằng câu “n chia hết cho 2” là mệnh đề chứa biến.

Ví dụ:

Phát biểu mệnh đề phủ định của mỗi mệnh đề sau và xác định tính đúng sai của mệnh đề phủ định đó.

P: “2 022 chia hết cho 5”

Q: “Bất phương trình 2x + 1 > 0 có nghiệm”.

Giải

Mệnh đề phủ định của mệnh đề P là \(\overline P \): “2 022 không chia hết cho 5”

Mệnh đề \(\overline P \) đúng.

Mệnh đề phủ định của mệnh đề Q là \(\overline Q \): “Bất phương trình \(2x + 1 > 0\) vô nghiệm”.

Mệnh đề \(\overline Q \) sai vì bất phương trình \(2x + 1 > 0\) có nghiệm, chẳng hạn:  \(x = 0;\;x = 1\).

a) Mệnh đề kéo theo

Ví dụ: Cho hai câu sau:

P: “Tam giác ABC là tam giác vuông tại A”;

Q: “Tam giác ABC có \(A{B^2} + A{C^2} = B{C^2}\)”.

Hãy phát biểu câu ghép có dạng “Nếu P thì Q”. 

Giải

Phát biểu: “Nếu tam giác ABC là tam giác vuông tại A thì tam giác ABC có \(A{B^2} + A{C^2} = B{C^2}\).”

b) Mệnh đề đảo

Nhận xét: Mệnh đề đảo của một mệnh đề đúng không nhất thiết là đúng. 

Ví dụ: Xét hai câu sau:

P: “Phương trình bậc hai \(a{x^2} + bx + c = 0\) có hai nghiệm phân biệt”;

Q: “Phương trình bậc hai \(a{x^2} + bx + c = 0\) có biệt thức \(\Delta  = {b^2} - 4ac\;\, > 0\)”.

a) Hãy phát biểu mệnh đề \(P \Rightarrow Q\).

b) Hãy phát biểu mệnh đề \(Q \Rightarrow P\).

Giải

Mệnh đề \(P \Rightarrow Q\): “Nếu phương trình bậc hai \(a{x^2} + bx + c = 0\) có hai nghiệm phân biệt thì phương trình bậc hai \(a{x^2} + bx + c = 0\) có biệt thức \(\Delta  = {b^2} - 4ac\;\, > 0\).”

Mệnh đề \(Q \Rightarrow P\): “Nếu phương trình bậc hai \(a{x^2} + bx + c = 0\) có biệt thức \(\Delta  = {b^2} - 4ac\;\, > 0\) thì phương trình bậc hai \(a{x^2} + bx + c = 0\) có hai nghiệm phân biệt.”

Nhận xét: Nếu cả hai mệnh đề P => Q và Q => P đều đúng thì mệnh đề tương đương \(P \Leftrightarrow Q\) đúng. Khi đó, ta nói "P tương đương với Q" hoặc "P là điều kiện cần và đủ để có Q" hoặc "P khi và chỉ khi Q".

Ví dụ: Phát biểu điều kiện cần và đủ để số tự nhiên n chia hết cho 2.

Giải

Xét hai mệnh đề:

P: “Số tự nhiên n chia hết cho 2”

Q: “Số tự nhiên n có chữ số tận cùng là 0, 2, 4, 6, 8”

Ta có: mệnh đề \(P \Rightarrow Q\) và mệnh đề \(Q \Rightarrow P\) đều đúng. Vậy mệnh đề tương đương\(P \Leftrightarrow Q\) đúng.

Phát biểu dưới dạng cần và đủ: “Số tự nhiên n có chữ số tận cùng là 0, 2, 4, 6, 8 là điều kiện cần và đủ để có số tự nhiên n chia hết cho 2”

- Câu "Mọi số thực đều có bình phương không âm" là một mệnh đề. Có thể viết mệnh đề này như sau: \(P:\forall x \in R,{x^2} \ge 0\) 

- Câu "Có một số hữu tỉ mà bình phương của nó bằng 2" là một mệnh đề. Có thể viết mệnh đề này như sau: \(Q:\exists x \in Q,{x^2} = 2\)

Ví dụ: Phát biểu bằng lời mệnh đề sau và cho biết mệnh đề đó đúng hay sai.

"\(\forall x \in ,\;{x^2} + 1 \le 0.\)"

Giải

Phát biểu: “Với mọi số thực, tổng của bình phương của nó và 1 luôn nhỏ hơn 0”

Mệnh đề này sai.

Câu 1: Cho các mệnh đề

P: “a và b chia hết cho c”.

Q: “a + b chia hết cho c”.

a) Hãy phát biểu định lí \(P \Rightarrow Q\). Nêu giả thiết, kết luận của định lí và phát biểu định lí này dưới dạng điều kiện cần, điều kiện đủ.

b) Hãy phát biểu mệnh đề đảo của mệnh đề \(P \Rightarrow Q\) rồi xác định tính đúng sai của mệnh đề đảo này.

Hướng dẫn giải

a) Mệnh đề \(P \Rightarrow Q\), phát biểu là: “Nếu a và b chia hết cho c thì a + b chia hết cho c.”

Mệnh đề này đúng.

Giả thiết của định lí: a và b chia hết cho c

Kết luận của định lí: a + b chia hết cho c

Phát biểu định lí dưới dạng điều kiện cần là: “ a + b chia hết cho c là điều kiện cần để có a và b chia hết cho c”

Phát biểu định lí dưới dạng điều kiện đủ là: “ a và b chia hết cho c là điều kiện đủ để có a + b chia hết cho c”

b) Mệnh đề đảo của mệnh đề \(P \Rightarrow Q\) là mệnh đề \(Q \Rightarrow P\).

Mệnh đề \(Q \Rightarrow P\): “Nếu a + b chia hết cho c thì a và b chia hết cho c”

Mệnh đề này sai.

Chẳng hạn a = 1 và b = 2, c =3. Ta có: \(1 + 2 = 3\; \vdots \;3\), nhưng 1 và 2 không chia hết cho 3.

Câu 2: Hãy phủ định các mệnh đề sau:

P: “ π là một số hữu tỉ”;

Q: “Tổng hai cạnh của một tam giác lớn hơn cạnh thứ ba”.

Xét tính đúng sai của các mệnh đề trên và mệnh đề phủ định của chúng.

Hướng dẫn giải

Mệnh đề phủ định của P là \(\overline P \): “ π không là một số hữu tỉ”;

Mệnh đề P: là mệnh đề sai, \(\overline P \) là mệnh đề đúng.

Mệnh đề phủ định của Q là \(\overline Q\): “Tổng hai cạnh của một tam giác không lớn hơn cạnh thứ ba”.

Mệnh đề Q: là mệnh đề đúng, \(\overline Q \) là mệnh đề sai.

Qua bài giảng Mệnh đề này giúp các em nắm được các nội dung như sau:

- Biết ký hiệu phổ biến ( ∀ ) và ký hiệu tồn tại ( ∃) .

- Biết được mệnh đề kéo theo và mệnh đề tương đương.

- Phân biệt được điều kiện cần và điều kiện đủ, giả thiết và luận.

- Biết phủ định của một mệnh đề, xác định được tính đúng sai của một mệnh đề.

Để cũng cố bài học xin mời các em cũng làm Bài kiểm tra Trắc nghiệm Toán 10 Kết nối tri thức Chương 1 Bài 1 để kiểm tra xem mình đã nắm được nội dung bài học hay chưa.

• Câu 1:

  Trong các mệnh đề cho sau, mệnh đề nào có mệnh đề đảo đúng?

  • A.

    "Nếu a > b thì a² > b²".

  • B.

    "Nếu tích ab của hai số nguyên a và b là một số lẻ thì a, b là các số lẻ".

  • C.

    "Nếu tích ab của hai số nguyên a và b là một số lẻ thì a, b là các số lẻ".

  • D.

    "Nếu một số nguyên chia hết cho 6 thì nó chia hết cho 3".

• Câu 2:

  Trong các mệnh đề cho sau, mệnh đề nào sai?

  • A.

    Nếu n là số nguyên lẻ thì n² là số lẻ.

  • B.

    Điều kiện cần và đủ để số tự nhiên n chia hết cho 3 là tổng các chữ số của n chia hết cho 3.

  • C. Tứ giác ABCD là hình chữ nhật khi và chỉ khi AC = BD. 
  • D.

    Tam giác ABC là tam giác đều khi và chỉ khi AB = BC và \(\widehat A = {60^0}\)

• Câu 3:

  Chyo biết mệnh đề nào đúng trong các mệnh đề sau?

  • A. \(\forall x \in R,x > {x^2}\) 
  • B. \(\forall x \in R,2{x^2} + 1 > 1\) 
  • C. \(\exists x \in R,x > {x^2}\) 
  • D. \(\exists x \in Z,9{x^2} - 1 = 0\) 

Câu 4-10: Mời các em đăng nhập xem tiếp nội dung và thi thử Online để củng cố kiến thức và nắm vững hơn về bài học này nhé!

Bên cạnh đó các em có thể xem phần hướng dẫn Giải bài tập Toán 10 Kết nối tri thức Chương 1 Bài 1 sđể giúp các em nắm vững bài học và các phương pháp giải bài tập.

Hoạt động 1 trang 6 SGK Toán 10 Kết nối tri thức tập 1 - KNTT

Luyện tập 1 trang 6 SGK Toán 10 Kết nối tri thức tập 1 - KNTT

Giải câu hỏi trang 7 SGK Toán 10 Kết nối tri thức tập 1 - KNTT

Hoạt động 2 trang 7 SGK Toán 10 Kết nối tri thức tập 1 - KNTT

Luyện tập 2 trang 7 SGK Toán 10 Kết nối tri thức tập 1 - KNTT

Vận dụng trang 7 SGK Toán 10 Kết nối tri thức tập 1 - KNTT

Hoạt động 3 trang 8 SGK Toán 10 Kết nối tri thức tập 1 - KNTT

Hoạt động 4 trang 8 SGK Toán 10 Kết nối tri thức tập 1 - KNTT

Hoạt động 5 trang 8 SGK Toán 10 Kết nối tri thức tập 1 - KNTT

Luyện tập 3 trang 9 SGK Toán 10 Kết nối tri thức tập 1 - KNTT

Hoạt động 6 trang 9 SGK Toán 10 Kết nối tri thức tập 1 - KNTT

Luyện tập 4 trang 9 SGK Toán 10 Kết nối tri thức tập 1 - KNTT

Giải câu hỏi trang 10 SGK Toán 10 Kết nối tri thức tập 1 - KNTT

Luyện tập 5 trang 10 SGK Toán 10 Kết nối tri thức tập 1 - KNTT

Luyện tập 6 trang 10 SGK Toán 10 Kết nối tri thức tập 1 - KNTT

Giải bài 1.1 trang 11 SGK Toán 10 Kết nối tri thức tập 1 - KNTT

Giải bài 1.2 trang 11 SGK Toán 10 Kết nối tri thức tập 1 - KNTT

Giải bài 1.3 trang 11 SGK Toán 10 Kết nối tri thức tập 1 - KNTT

Giải bài 1.4 trang 11 SGK Toán 10 Kết nối tri thức tập 1 - KNTT

Giải bài 1.5 trang 11 SGK Toán 10 Kết nối tri thức tập 1 - KNTT

Giải bài 1.6 trang 11 SGK Toán 10 Kết nối tri thức tập 1 - KNTT

Giải bài 1.7 trang 11 SGK Toán 10 Kết nối tri thức tập 1 - KNTT

Giải bài 1.1 trang 7 SBT Toán 10 Kết nối tri thức tập 1 - KNTT

Giải bài 1.2 trang 7 SBT Toán 10 Kết nối tri thức tập 1 - KNTT

Giải bài 1.3 trang 7 SBT Toán 10 Kết nối tri thức tập 1 - KNTT

Giải bài 1.4 trang 7 SBT Toán 10 Kết nối tri thức tập 1 - KNTT

Giải bài 1.5 trang 7 SBT Toán 10 Kết nối tri thức tập 1 - KNTT

Giải bài 1.6 trang 7 SBT Toán 10 Kết nối tri thức tập 1 - KNTT

Giải bài 1.7 trang 7 SBT Toán 10 Kết nối tri thức tập 1 - KNTT

Giải bài 1.8 trang 7 SBT Toán 10 Kết nối tri thức tập 1 - KNTT

Trong quá trình học tập nếu có thắc mắc hay cần trợ giúp gì thì các em hãy comment ở mục Hỏi đáp, Cộng đồng Toán HOC247 sẽ hỗ trợ cho các em một cách nhanh chóng!

Chúc các em học tập tốt và luôn đạt thành tích cao trong học tập!