Nghị luận về câu tục ngữ Ăn cỗ đi trước, lội nước theo sau

2.1. Mở bài

Kho tàng ca dao, tục ngữ của Việt Nam vô cùng phông phú và đa dạng. Đó là những kinh nghiệm đúc kết từ thời xa xưa của ông bà ta về những kinh nghiệm trong cuộc sống thường ngày. Ca dao, tục ngữ không những phản ánh những kinh nghiệm trong cuộc sống mà còn những hầm ý chúng ta ít ai biết được. Trong đó có câu tục ngữ “ ăn cỗ di trước, lội nước theo sau”. Không phải ai cũng hiểu rõ về câu tục ngữ này, sau đây chúng ta sẽ đi tìm hiểu về câu tục ngữ này.

2.2. Thân bài

Giải thích ý nghĩa câu tục ngữ

a. Nghĩa đen

- Ăn cỗ đi trước: ăn cỗ là được ăn ngon, đi trước để dành chỗ tốt, để bàn cỗ còn sạch sẽ, thức ăn dồi dào. Nếu đi sau, đi trễ, bàn cỗ không còn tươm tất, đôi khi còn bị thiếu phần, sẽ không an được nhiều.

- Lội nước theo sau: lội nước là công việc nguy hiểm, nước sông luôn có hố trũng, mô trơn, nơi nào đá ghềnh cọc nhọn. chính vì thế mà đi sau sẽ tránh dược những hiểm họa mà người trước gặp phải khi qua sông.

b. Nghĩa bóng

- Khi có lợi lộc, thời cơ phải nhanh hơn người khác để có được những điều tốt đjep về cho mình.

- Những diều khó khăn, nguy hiểm luôn để người khác làm trước, nguy hiểm thì mình không làm, người khác sẽ dành hết những nguy hiểm khó khăn.

- Chỉ nghĩ đến lợi ích của bản thân, không nghĩ đến người khác.

- Khi cảm thấy không an toàn, bất trắc sẽ đùn đẩy cho người khác, mình hưởng lợi.

Bình luận vấn đề nghị luận

- Là quan điểm của những kẻ lợi dụng cơ hội, ích kỉ, chỉ nghĩ cho riêng mình

- Chỉ biết dành lợi về cho bản thân mình, không suy nghĩ đến sự khó khăn của người khác.

- Lối sống đi ngược đạo lí dân tộc

- Lên án những kẻ sống lợi dụng, ích kĩ,…

Nêu ra phương châm sống hợp lí

- Sống làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh, lời dạy của Bác: mình vì mọi người, mọi người vì mình.

- Luôn có tư tưởng cống hiến cho gia đình, xã hội.

- Biết gắn lợi ích của bản thân với lợi ích xã hội

- Bỏ thói lợi dụng, ích kỉ

- Nêu lợi ích của việc sống yêu thương, quan tâm người khác.

2.3. Kết bài

Câu tục ngữ “ ăn cỗ đi trước, lội nước theo sau” có tính phê phán những kẻ hèn nhát, lọc lừa, cơ hội, lúc nào cũng mang nặng tư tưởng ngồi chờ. Đó là một tư tưởng , trái với đạo lý và truyền thống của ông cha ta đã có từ ngàn xưa. Chính vì thế ta hãy sống có ích và yêu thương mọi người, không vì lợi ích cá nhân mà không nghĩ đến người khác.

Đề bài: Nghị luận câu tục ngữ Ăn cỗ đi trước, lội nước theo sau

Gợi ý làm bài

Ca dao tục ngữ được hình thành trong dân gian qua nhiều thế hệ nhân dân truyền dạy cho nhau hoặc cho đời sau những đạo lý, những kinh nghiệm sống để thích nghi với thiên nhiên, hòa hợp với xã hội, để đối nhân xừ thế. “Ãn cỗ đi trước, lội nước theo sau” cũng nhằm mục đích ấy. Tuy vậy, ta hãy xét xem ý nghĩa và giá trị tinh thần câu tục ngữ này như thế nào đối với cá nhân và cộng đồng xã hội chúng ta.

“Ăn cỗ đi trước” là khi có lễ hội, đình đám có tổ chức ăn uống thi phải đến trước để bàn cỗ còn sạch sẽ, thức ăn dồi dào. Nếu đi sau, đi trễ, bàn cỗ không còn tươm tất, đôi khi còn bị thiếu phần. “Lội nước theo sau” là đường đi dưới nước ta không thấy được nơi nào hố trũng, mô trơn, nơi nào đá ghềnh cọc nhọn. Người đi trước gặp nhiều rủi ro nguy hiểm. Người theo sau cứ nhìn người đi trước mà đi, tất phải an toàn hoặc không quá nhiều rủi ro.

Những câu tục ngữ còn có nghĩa xa hơn là khi có những điều lợi lộc, những dịp may mắn cần phải nhanh hơn người để nắm bắt thời cơ cho mình. Khi có những việc khó khăn, nặng nhọc, hiểm nguy cho đồng bào, cho xã hội thì cứ chờ hoặc đùn đẩy cho những người khác đi trước xông pha, gánh chịu, mình cứ tà tà đi sau để tránh tổn thất cho bản thân. Nói tóm lại đây là câu nói chỉ sự khôn, dại, cái mánh khóe ở đời.

Ca dao tục ngữ thường có ý khuyên dạy, dận dò nhưng không hoàn toàn là lời hay, ý đẹp vi nó được hình thành từ dân gian vào những thời đại trước, ta cần phải gạn đục khơi trong. Từ bao đời nay cái thiện mĩ không chấp nhận cái độc ác, xấu xa. Nhưng thực tế cái ác vẩn tồn tại bên cái thiện, người cao thượng, quảng đại vẫn phải sống giữa đám thấp hèn, nhỏ nhen. Chính vì thế trong tục ngữ không khỏi lẫn lộn vàng, thau. Ăn cỗ đi trước, lội nước theo sau đã lộ rõ cái bản chất láu cá, so đo thấp hèn của kẻ chuyên: “Ăn thì lựa hết miếng ngon, làm thì lựa cái cỏn con mà làm”.

Câu tục ngữ có tính phê phán những kẻ hèn nhát, lọc lừa, cơ hội, lúc nào cũng mang nặng tư tưởng ngồi chờ. Tư tưởng ấy thật trái với đạo lý và truyền thống của ông cha ta đã có từ ngàn xưa.

Một cây làm chẳng nên non
Ba cây chụm lại nên hòn núi cao.

Dù muốn, dù không tục ngữ này vẫn hiện diện và tồn tại trong dân gian, nhưng với tuổi trẻ đầy nhiệt huyết và lý tưởng trong sáng, cao đẹp, học sinh chúng em phải sống hùng, sống mạnh, xung phong đi đầu với mọi gian lao vì hạnh phúc của mọi người theo khẩu hiệu: “Đâu cần thanh niên có đâu khó có thanh niên” để sống làm sao cho có nghĩa, làm sao cho “thân thể không là cỏ cây” và coi câu tục ngữ trên chỉ là một lời nói có ý mỉa mai, chê trách cái hèn mọn, xấu xa “há miệng chờ sung” của một số người.

Ca dao tục ngữ muôn đời bấy lâu nay bên cạnh ca ngợi , đề cao những đức tính tốt đẹp trong cuộc sống, còn phê phán những thói xấu ở con người. Một trong số đó là sự ích kỷ, lợi dụng người khác, được phản ánh rất rõ nét qua câu tục ngữ “ Ăn cỗ đi trước lội nước đi sau”.

Vậy câu tục ngữ muốn nói với chúng ta cụ thể điều gì? Trước hết, xét theo nghĩa đen, “ăn cỗ đi trước” tức là luôn chọn thời điểm đến sớm khi bàn cỗ còn đầy đủ, ngon miệng, tươm tất thì sẽ ăn được nhiều, ăn ngon, nếu đến muộn thì sẽ dễ thiếu phần, đồ ăn sẽ không còn ngon nữa. Còn “lội nước đi sau” là theo sau lưng người khác để tránh được những nguy hiểm khi đi qua những vùng trũng nước , có vấn đề gì thì người đằng trước sẽ chịu đầu tiên còn mình sẽ bước theo người ta. Tất nhiên, ông cha ta không chỉ muốn dừng lại ở tầng ý nghĩa như vậy mà còn đưa ta đến với một tầng nghĩa sâu xa hơn. Mượn hình ảnh của việc “ăn cỗ” và “lội nước”, người xưa đã phê phán những kẻ luôn lợi dụng người khác, chỉ biết nghĩ đến lợi ích của bản thân mình, chọn phần tốt, phần an toàn và đẩy phần xấu, phần nguy hiểm cho người khác. Từ đó đặt ra bài học về cách sống, cách xử sự đối với mỗi người.

Có thể nói, câu tục ngữ đã phản ánh hoàn toàn đúng đắn về hiện tượng của một số lớp người trong xã hội hiện nay. Những con người chỉ biết nghĩ cho bản thân, không biết gắn mình vào tập thể, chỉ chăm chăm muốn mình được hưởng lợi mà không nghĩ đến cảm xúc, đến công sức của người khác. Gặp khó khăn, thử thách thì dễ nhụt chí, ngại khó và đùn đẩy hết cho mọi người xung quanh, nhưng khi có lợi ích, thành quả thì lại nhận hết công lao về mình, không màng đến sự giúp đỡ, công lao của người đã vì mình mà làm ra. Đó cũng là biểu hiện của căn bệnh thành tích mà một số người trong xã hội vẫn đã và đang mang trong mình. Quả thực, một tập thể vững mạnh chỉ được xây dựng và tồn tại được lâu bền khi những người trong tập thể ấy biết vì mọi người, hy sinh một chút lợi ích cá nhân để hướng đến một cái chung to lớn, thay vì ai cũng ích kỷ , muốn hưởng lợi ích thì tập thể ấy sẽ khó mà duy trì được.

Từ xa xưa, dân tộc ta luôn mang trong mình một ý chí kiên cường, mạnh mẽ đánh đuổi biết bao kẻ thù xâm lược nhờ có Đảng, chính quyền nhà nước, bộ đội, chiến sĩ, nhân dân cùng đồng lòng, quyết tâm đánh giặc. Ngày nay cũng vậy, một quốc gia đang trên đà phát triển, muốn đạt được những thành tựu lớn, phát triển về mọi mặt thì cũng cần có sự chung tay, giúp sức và hơn hết là đồng lòng của mỗi người dân trong mảnh đất hình chữ S này. Nếu ai cũng chỉ biết nghĩ đến lợi ích của bản thân, không biết hy sinh một chút công sức, mất mát thì liệu đất nước có thể phát triển được hay không? Vậy nên lối sống ích kỷ, ngại khó luôn đáng bị phê phán. Những kẻ có lối sống “Ăn cỗ đi trước lội nước đi sau” sẽ luôn bị người đời ghét bỏ, mất thiện cảm và chỉ trích .

Là một công dân nói chung và một cá nhân trong mỗi tập thể nói riêng, mỗi người cần luôn ý thức được tầm quan trọng của lợi ích chung và sống cống hiến, sống vì tập thể. Không nên sống một cách ích kỷ, lợi dụng lòng tốt của người khác, thay vào đó hãy sống vị tha “một người vì mọi người”, luôn yêu thương mọi người xung quanh vì “cho đi là nhận lại”. Và cần lên án mạnh mẽ những kẻ có lối sống “Ăn cỗ đi trước lội nước đi sau”.

Câu tục ngữ của ông cha ta đã phê phán hoàn toàn đúng đắn về những lớp người còn mang trong mình bệnh thành tích, ích kỷ, ngại khó trong cuộc sống hôm nay. Mỗi người hãy giữ cho mình một thái độ sống đúng đắn để phù hợp với tập thể, với xã hội.

----------Mod Ngữ văn biên soạn và tổng hợp-----------