Đề thi HSG môn Ngữ văn lớp 7 năm 2019, Phòng GD&ĐT Cao Bằng

PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO                              ĐỀ THI CHỌN HỌC SINH GIỎI LỚP 7

             CAO BẰNG                                                                NĂM HỌC 2018-2019

                                                                                                    Môn thi: Ngữ văn

                                                                                 Thời gian: 120 phút (Không kể thời gian giao đề)

                                                                                                        

Câu 1. (2,0 điểm) 

Trong văn bản “Ý nghĩa văn chương”,  tác giả Hoài Thanh khẳng định:

“Văn chương gây cho ta những tình cảm ta không có, luyện những tình cảm ta sẵn có; cuộc đời phù phiếm và chật hẹp của cá nhân vì văn chương mà trở nên thâm trầm và rộng rãi đến trăm nghìn lần”.

(Ngữ văn 7, Tập 2 tr. 61)

Em hiểu ý kiến trên như thế nào?

Câu 2. (8,0 điểm) 

Có nhận định cho rằng: Một trong những chủ đề nổi bật nhất của văn học trung đại Việt Nam (giai đoạn từ thế kỷ X đến thế kỷ XV) là thể hiện tinh thần yêu nước sâu sắc.

Em hãy làm sáng tỏ điều đó qua hai bài thơ “Sông núi nước Nam” - Lý Thường Kiệt (?) và “Phò giá về kinh” - Trần Quang Khải.

----------HẾT----------

HƯỚNG DẪN GIẢI CHI TIẾT

Câu 1: HS có thể trình bày theo nhiều cách, song phải nêu được các nội dung cơ bản sau:

• Văn chương gây cho ta những tình cảm ta không có, luyện những tình cảm ta sẵn có:
  • …gây cho ta những tình cảm ta không có nghĩa là khơi gợi trong ta những gì ta chưa có, chưa biết... (dẫn chứng)
  • … luyện những tình cảm ta có sẵn: Bồi dưỡng cho ta những tình cảm ta sẵn có để ta hoàn thiện mình hơn, sống tốt đẹp, có ý nghĩa hơn (dẫn chứng: lòng yêu thương con người, yêu gia đình, yêu đất nước, yêu thiên nhiên, yêu lao động…).
• Cuộc đời phù phiếm và chật hẹp của cá nhân vì văn chương mà trở nên thâm trầm và rộng rãi đến trăm nghìn lần: Cuộc đời vốn đầy rẫy những viển vông, phù phiếm, nhỏ nhặt, chật hẹp tầm thường, ích kỉ…nhưng khi đến với văn chương, trái tim người ta biết rung cảm, biết lánh xa cái xấu, đón nhận cái đẹp để thấy cuộc sống muôn màu ý vị hơn, đẹp đẽ hơn. Từ đó, trái tim, tâm hồn được mở rộng ra, đón nhận cuộc sống,… (dẫn chứng)
• ⇒ Câu văn đem lại cho người đọc hiểu sâu sắc về ý nghĩa to lớn của văn chương đối với đời sống con người...

Câu 2.

• Mở bài: Dẫn dắt và nêu vấn đề nghị luận hợp lí.
• Thân bài: HS nghị luận làm nổi bật các ý sau:
  • Giải thích khái niệm:
    • Tinh thần yêu nước là cảm hứng yêu nước, chủ nghĩa yêu nước, nội dung của nó được biểu hiện rất phong phú:
      • Khi Tổ quốc bị xâm lăng thì tinh thần yêu nước ấy là ý thức tự cường, tự tôn dân tộc, khẳng định chân lý độc lập, chủ quyền bất khả xâm phạm lãnh thổ. Là lòng căm thù, ý chí quyết chiến, quyết thắng kẻ thù, bảo vệ chủ quyền đất nước…
      • Khi đất nước bình yên thì tinh thần yêu nước ấy là khát vọng xây dựng đất nước hòa bình, nhân dân ấm no hạnh phúc… 
  • Lần lượt chứng minh tinh thần yêu nước của ông cha ta qua các bài thơ
    • Bài thơ  “Sông núi nước Nam”
      • Tinh thần yêu nước của ông cha ta trong bài thơ trước hết thể hiện ở vị thế của bài thơ, đây được coi là bản tuyên ngôn độc lập đầu tiên của  nước Đại Việt…
      • Hai câu thơ đầu:
        • Khẳng định nước Nam là của nhân dân nước Nam, có đế (vua), có quốc chủ ngang hàng với hoàng đế (con Trời) của Trung Hoa… có độc lập, chủ quyền, không phải phụ thuộc bất kì nước nào. Đó là ý thức tự lực, tự cường của ông cha ta trong cuộc chống Tống xâm lược…
        • Chân lý về chủ quyền đất nước được khẳng định rõ ràng ở sách trời, một chân lý bất di bất dịch là niềm tin vững chắc không gì có thể lay chuyển được…
      • Hai câu sau:
        • Giọng điệu mạnh mẽ, hàm ý răn đe, thể hiện ngọn lửa yêu nước và lòng căm thù giặc dữ sâu sắc của ông cha ta…
        • Kẻ xâm phạm làm trái đạo trời, lòng dân thì tự chuốc lấy thất bại. Lời cảnh báo cũng là ý chí quyết chiến, quyết thắng, quyết giữ vững nền độc lập chủ quyền của dân tộc…
        • ⇒ Bài thơ là lời thề sắt đá, là tinh thần yêu nước quật khởi, tinh thần bất khả xâm phạm, là lá cờ đầu của truyền thống văn học yêu nước dân tộc,…
    • Bài thơ “Phò giá về kinh”
      • Bài thơ ca ngợi hào khí oanh liệt của quân và dân triều đại nhà Trần đồng thời khẳng định quyết tâm và khát vọng xây dựng nền thái bình muôn thuở của đất nước.
      • Hai câu thơ đầu khái quát chiến công lừng lẫy, lớn lao, hiển hách của ông cha: Thông tin thật ngắn gọn, diễn tả dồn nén thế chủ động vũ bão đầy áp đảo, uy lực của quân đội nhà Trần ở hai trận đánh lớn gắn với hai địa danh Chương Dương, Hàm Tử…
      • Hai câu cuối lại sâu lắng, thâm trầm:
        • Đất nước đã sạch bóng quân thù, nền thái bình đang mở ra trước mắt, nhưng không có nghĩa đất nước được bình yên, an hưởng thái bình muôn thuở… thái bình rồi phải tu trí lực, gắng sức tu dưỡng tài trí, sức lực để xây dựng đất nước ngày càng vững mạnh trên mọi mặt. Có như vậy, non nước ấy mới bền vững thịnh trị muôn đời.
        • Nhà thơ nhắc nhở mọi người không nên “ngủ quên” trong chiến thắng mà luôn cảnh giác và có tầm nhìn xa trông rộng để “Non nước ấy ngàn thu”.
        • ⇒ Bài thơ toát lên tinh thần yêu nước của Trần Quang Khải cũng là của dân tộc Đại Việt. Ông là một tấm gương về lòng yên nước tận tụy, tuyệt đối, đầy tinh thần trách nhiệm đối với đất nước. Thơ ông là tiêu biểu của dòng văn học yêu nước đời Trần.
    • Đánh giá và nêu cảm nghĩ của bản thân: Hai bài thơ mang thông điệp về lòng yêu nước của ông cha ta xưa và cũng là những tiêu biểu của văn học yêu nước trung đại.
• Kết bài:     
  • Kết bài hợp lí (có liên hệ, mở rộng)

Ngoài ra, các em có thể tham khảo thêm:

• Đề thi HSG môn Ngữ văn lớp 7 năm 2019, Phòng GD&ĐT Thủy Nguyên