Soạn bài Những ngày đầu của nước Việt Nam mới của Võ Nguyên Giáp - Ngữ văn 12

• Đoạn trích ghi lại những sự kiện lịch sử quan trọng của nước Việt Nam ở vào một thời điểm trọng đại, một giai đoạn đầy khó khăn và vinh quang của đất nước.

• Thể kí mang đậm dấu ấn cá nhân.
• Lối trần thuật khách quan giàu cảm xúc, có giá trị văn chương.

Câu 1: Tìm hiểu bố cục của phần trích (các đoạn, ý chính trong từng đoạn).

• Đoạn hồi kí gồm 4 phần:
  • Phần 1: Từ đầu đến ập vào miền Bắc → Thời điểm để hồi tưởng lại những ngày đầu của nước Việt Nam mới và những cảm nghĩ của tác giả về đất nước, về phong trào cách mạng thế giới ở thời điểm đó.
  • Phần 2: Tiếp đó cho đến thêm trầm trọng → Những khó khăn của nước Việt Nam những ngày đầu thành lập.
  • Phần 3: Tiếp đó cho đến ba trăm bảy mươi kilo gam vàng → Những quyết sách của chính phủ nhằm đưa đất nước thoát khỏi khó khăn.
  • Phần 4: Còn lại → Hình ảnh của Bác Hồ.

Câu 2: Để hồi tưởng về những ngày đầu của nước Việt Nam mới, tác giả đã xuất phát từ điểm nhìn hiện tại nào? Những cảm nghĩ cụ thể của tác giả?

• Thời điểm: Tác giả xuất phát từ điểm nhìn hiện tại là bối cảnh đất nước năm 1970, thời điểm đầy gay go, ác liệt của cuộc chiến tranh chống Mĩ.
• Cảm nghĩ của tác giả:
  • Đây là thời điểm mà tương quan lực lượng đã khác xa 25 năm trước. Năm 1945 là "thời kì làm mưa, làm gió của chủ nghĩa đế quốc", "gần hai chục vạn quân Tưởng từ mấy ngả ập vào miền Bắc",…còn bây giờ "mỗi hành động kẻ cướp… không tránh khỏi bị trừng phạt", mọi cách "tô son trát phấn" của đế quốc Mĩ và bọn ngụy quyền tay sai ở miền Nam "đều hoài công vô ích".
  • Năm 1945, nước Việt Nam chưa có tên trên bản đồ thế giới, còn bây giờ đã có độc lập, tự do. Chính phủ cách mạng lâm thời Cộng hòa miền Nam Việt Nam vừa ra đời "lập tức được sự hân hoan chào đón của cả loài người tiến bộ".
  • Tác giả xuất phát từ điểm nhìn của một dân tộc đã có thế đứng vững mạnh và hiên ngang, không chịu khuất phục trước kẻ thù tàn bạo.

Câu 3: Phần trích đã nêu rõ những khó khăn, nguy nan của nước Việt Nam mới ra sao?

• Mọi hoạt động của Đảng vẫn tiến hành theo phương thức bí mật. Chính quyền cách mạng "chưa được nước nào công nhận".
• Tình hình kinh tế hết sức khó khăn: ruộng đất ở Bắc Bộ bỏ hoang, hạn hán kéo dài, buôn bán với nước ngoài đình trệ, hàng hóa khan hiếm nghiêm trọng.
• Về tài chính: ta chưa phát hành được tiền Việt Nam, ngân khố chỉ còn một triệu bạc rách, ngân hàng Đông Dương luôn gây rối loạn về mặt tiền tệ.
• Đời sống nhân dân rất thấp, số người không có công ăn việc làm tăng nhanh, nạn đói, dịch tả phát sinh.
• Cuộc xâm lăng của thực dân Pháp nổ ra rất sớm ở Nan Bộ làm cho tất cả những khó khăn trên càng thêm trầm trọng.

Câu 4: Đảng và Chính phủ được sự ủng hộ của toàn dân đã có những quyết sách đúng đắn, sáng suốt như thế nào để đưa đất nước vượt qua gian khó?

• Những quyết sách đúng đắn, sáng suốt Đảng và Chính phủ để đưa đất nước vượt qua gian khó:
  • Củng cố và giữ vững chính quyền cách mạng.
  • Mở rộng khối đoàn kết toàn dân, thực hiện công nông chuyên chính.
  • Công bố dự án hiến pháp cho toàn dân đóng góp ý kiến.
  • Toàn dân tăng cường học chữ quốc ngữ.
  • Bãi bỏ thuế thân và nhiều thứ thuế vô lí khác.
  • Nâng cao năng lực tài chính cho đất nước.

⇒ Sự chỉ đạo sâu sát của Đảng và Chính phủ đã làm cho nội lực của nước Việt Nam mới được nâng lên nhanh chóng.

Câu 5: Trong cả phần trích, đâu là hình tượng tiêu biểu, gây ấn tượng sâu sắc nhất? Vì sao?

• Hình tượng tiêu biểu, gây ấn tượng sâu sắc nhất chính là hình tượng Chủ tịch Hồ Chí Minh, vì:
  • Bác Hồ là người đứng đầu bộ máy lãnh đạo Đảng và Chính phủ, người cầm lái vĩ đại đưa con thuyền cách mạng Việt Nam đi từ tháng lợi này đến thắng lợi khác.
  • Nét đẹp ngời sáng nhất trong nhân cách Bác Hồ là sự toàn tâm toàn ý phục vụ nhân dân, đất nước.
  • Những việc làm cụ thể của Bác: đề ra những mục tiêu quan trọng; tuyên truyền vận động nhân dân.
  • Bác kiên quyết chống những biểu hiện tiêu cực, thẳng thắn chỉ ra những khuyết điểm của cán bộ.
  • Lí tưởng của Người, là tấm lòng của Người: Hạnh phúc cho dân, đó là mục đích của việc giành lấy chính quyền và giữ vững, bảo vệ chính quyền ấy.

⇒ Đồng bào ta đã nhận thấy ở Bác Hồ, hình ảnh tượng trưng cao đẹp nhất của dân, của nước, của cách mạng, của chính quyền mới, chế độ mới.

Câu 6: Nghệ thuật thể hiện hồi kí trong phần trích này có gì đặc biệt?

• Mọi sự kiện được trần thuật từ điểm nhìn của một người đại diện cho cho bộ máy lãnh đạo Đảng và Chính phủ, do đó các sự kiện được kể lại thường mang tính chất toàn cảnh, tổng thể, được phác họa ở những nét lớn, những cái gây ấn tợng sâu sắc với nhiều người.
• Những cảm nghĩ, đánh giá thường mang tính khách quan, tiêu biểu cho cảm nghĩ chung của những người lãnh đạo Đảng và Chính phủ.
• Cách trần thuật sự kiện và nêu cảm nghĩ như thế đã làm cho tác phẩm không phải là sách tự thuật về một cuộc đời mà gần như là cuốn biên niên sử của cả một dân tộc. Thể hồi kí đã có một diện mạo mới, một tầm vóc mới.

Ngoài ra, các em có thể tham khảo thêm bài giảng Những ngày đầu của nước Việt Nam mới để nắm vững kiến thức hơn.

Để nắm vững hơn nội dung chính của bài Những ngày đầu của nước Việt Nam mới, các em có thể tham khảo thêm một số bài văn mẫu dưới đây: