Lịch sử và Địa lí 8 Chân trời sáng tạo Bài 8: Phong trào Tây Sơn

- Chính quyền họ Nguyễn suy yếu từ giữa thế kỉ XVIII:

+ Quan lại nhũng nhiễu dân chúng, nhiều loại thuế mới xuất hiện.

+ Ngư dân cũng phải đóng thuế, dân cực khổ mặc dù vùng đất có nhiều sản vật phong phú.

- Nhiều cuộc khởi nghĩa nổ ra, đỉnh cao là phong trào Tây Sơn cuối thế kỉ XVIII, do bất bình trước chính quyền phong kiến suy đồi.

Hình 1. Lời hịch bất hủ của Nguyễn Huệ khắc trên phiến đá (Gò Đống Đa, Hà Nội)

- Năm 1771, ba anh em Nguyễn Nhạc, Nguyễn Huệ, Nguyễn Lữ khởi nghĩa, ban đầu ở Tây Sơn thượng đạo, sau đó xuống Tây Sơn hạ đạo.

- Phong trào thu hút đông đảo nhân dân Đàng Trong tham gia.

a. Lật đổ chúa Nguyễn và chính quyền Lê – Trịnh

- Đến giữa năm 1774, nghĩa quân kiểm soát vùng rộng từ Quảng Nam đến Bình Thuận.

- Chúa Trịnh Sâm cho quân tấn công Phú Xuân, chúa Nguyễn chạy vào Gia Định.

- Từ 1776 đến 1783, nghĩa quân Tây Sơn đánh vào Gia Định và lật đổ chính quyền chúa Nguyễn ở Đàng Trong.

- Tháng 6 - 1786, Tây Sơn tấn công Phú Xuân và quân Trịnh tan rã.

- Trong năm 1786 - 1788, Tây Sơn đánh tan tập đoàn phong kiến Lê-Trịnh ba lần tiến vào Thăng Long.

- Sông Gianh và hệ thống Luỹ Thầy không còn là ranh giới chia đôi đất nước.

b. Chiến thắng quân xâm lược Xiêm (1785)

- Chính quyền chúa Nguyễn bị lật đổ, Nguyễn Ánh chạy sang nước Xiêm cầu cứu.

- Cuối tháng 7-1784, vua Xiêm kéo 5 vạn quân thuỷ bộ vào Gia Định, chiếm đóng miền Tây Nam Bộ.

- Tháng 1-1785, Nguyễn Huệ bố trí trận địa trên sông Tiền để đánh quân Xiêm.

- Ngày 19-1-1785, quân Tây Sơn tiêu diệt gần 4 vạn quân Xiêm, làm chủ vùng Gia Định.

Hình 2. Trận Rạch Gầm - Xoài Mút (bích hoạ, Khu di tích lịch sử Rạch Gầm - Xoài Mút, Tiền Giang)

c. Quang Trung đại phá quân Thanh (năm 1789)

- Vua Lê Chiêu Thống sang nhà Thanh cầu cứu sau khi bị quân Tây Sơn đánh bại.

- Tôn Sĩ Nghị thống lĩnh 29 vạn quân Thanh tiến vào nước ta cuối năm 1788.

- Quân Tây Sơn rút khỏi Thăng Long để xây phòng tuyến Tam Điệp - Biện Sơn chống lại thế giặc.

- Tháng 12 - 1788, Quang Trung lên ngôi và tiến về Thăng Long với 5 đạo quân Tây Sơn.

- Đêm 30 Tết (âm lịch), quân Tây Sơn vượt sông Đáy, bất ngờ tấn công và tiêu diệt gọn quân Thanh ở đồn tiền tiêu. Đến mồng 3 Tết, nghĩa quân bí mật bao vây và triệt hạ đồn Hà Hồi (Thường Tín, Hà Nội).

- Rạng sáng mồng 5 Tết, Quang Trung đánh bại quân Thanh ở đồn Ngọc Hồi và Đống Đa.

- Tôn Sĩ Nghị rút chạy về nước sau khi thất bại.

- Trưa mồng 5 Tết, vua Quang Trung ngồi trên lưng voi, áo bào xạm đen khói súng, đi đầu đại quân tiến vào thành Thăng Long.

Hình 3. Chiến thắng Ngọc Hồi - Đống Đa

- Phong trào Tây Sơn lật đổ các chính quyền suy đồi, xoá bỏ tình trạng chia cắt đất nước hơn 250 năm.

- Tây Sơn tạo điều kiện cơ bản cho sự thống nhất quốc gia và bảo vệ độc lập đất nước.

- Tinh thần yêu nước, sự đồng lòng của nhân dân và lãnh đạo tài tình của Nguyễn Huệ – Quang Trung và bộ chỉ huy nghĩa quân đã giúp Tây Sơn giành thắng lợi.

Hình 4. Nguyễn Huệ – Quang Trung

(1753-1792)

Bài 1: Nguyên nhân nào dẫn đến bùng nổ phong trò Tây Sơn?

Hướng dẫn giải

Nguyên nhân bùng nổ là do mâu thuẫn giữa các tầng lớp nhân dân (nhất là nông dân) với chính quyền chúa Nguyễn ở Đàng Trong.

Bài 2: Phong trào Tây Sơn mang lại ý nghĩa lịch sử như thế nào?

Hướng dẫn giải

- Lật đổ các chính quyền phong kiến Nguyễn, Trịnh, Lê, xoá bỏ tình trạng chia cắt đất nước từ đó đặt cơ sở cho việc khôi phục nền thống nhất của quốc gia.

- Đánh tan các cuộc xâm lược của quân Xiêm, Thanh, bảo vệ vững chắc nền độc lập và chủ quyền của đất nước.

Học xong bài này các em cần biết:

- Trình bày được một số nét chính về nguyên nhân bùng nổ và mô tả được một số thắng lợi tiêu biểu của phong trào Tây Sơn.

- Nêu được nguyên nhân thắng lợi, ý nghĩa lịch sử và đánh giá được vai trò của Nguyễn Huệ – Quang Trung trong phong trào Tây Sơn.

Các em có thể hệ thống lại nội dung kiến thức đã học được thông qua bài kiểm tra Trắc nghiệm Lịch sử và Địa lí 8 Chân trời sáng tạo Chương 3 Bài 8 cực hay có đáp án và lời giải chi tiết. 

• Câu 1:

  Từ giữa thế kỉ XVIII, chính quyền họ Nguyễn ở Đàng Trong ra sao?

  • A. được hình thành và bước đầu phát triển.
  • B. phát triển đến đỉnh cao.
  • C. ngày càng suy yếu, khủng hoảng.
  • D. đã sụp đổ hoàn toàn.

• Câu 2:

  Năm 1771, ba anh em Nguyễn Nhạc, Nguyễn Huệ, Nguyễn Lữ dựng cờ khởi nghĩa ở vùng nào?

  • A. núi Chí Linh (Hải Dương).
  • B. Tây Sơn hạ đạo (Tây Sơn, Bình Định).
  • C. núi Tam Điệp (Ninh Bình).
  • D. Tây Sơn thượng đạo (An Khê, Gia Lai).

• Câu 3:

  Đến giữa năm 1774, nghĩa quân Tây Sơn đã làm chủ được một vùng rộng lớn từ đâu?

  • A. Quảng Nam đến Bình Thuận.
  • B. Bình Thuận đến Gia Định.
  • C. Quảng Nam đến Gia Định.
  • D. Phú Xuân đến Gia Định.

Câu 4-10: Mời các em đăng nhập xem tiếp nội dung và thi thử Online để củng cố kiến thức về bài học này nhé!

Các em có thể xem thêm phần hướng dẫn Giải bài tập Lịch sử và Địa lí 8 Chân trời sáng tạo Chương 3 Bài 8 để giúp các em nắm vững bài học và các phương pháp giải bài tập.

Mở đầu trang 40 SGK Lịch sử và Địa lí 8 Chân trời sáng tạo - CTST

Giải Câu hỏi trang 40 SGK Lịch sử và Địa lí 8 Chân trời sáng tạo - CTST

Giải Câu hỏi mục 2a trang 41 SGK Lịch sử và Địa lí 8 Chân trời sáng tạo - CTST

Giải Câu hỏi mục 2b trang 41 SGK Lịch sử và Địa lí 8 Chân trời sáng tạo - CTST

Giải Câu hỏi trang 42 SGK Lịch sử và Địa lí 8 Chân trời sáng tạo - CTST

Giải Câu hỏi trang 43 SGK Lịch sử và Địa lí 8 Chân trời sáng tạo - CTST

Luyện tập 1 trang 43 SGK Lịch sử và Địa lí 8 Chân trời sáng tạo - CTST

Luyện tập 2 trang 43 SGK Lịch sử và Địa lí 8 Chân trời sáng tạo - CTST

Vận dụng 3 trang 43 SGK Lịch sử và Địa lí 8 Chân trời sáng tạo - CTST

Trong quá trình học tập nếu có thắc mắc hay cần trợ giúp gì thì các em hãy comment ở mục Hỏi đáp, Cộng đồng Lịch sử và Địa lí HOC247 sẽ hỗ trợ cho các em một cách nhanh chóng!

Chúc các em học tập tốt và luôn đạt thành tích cao trong học tập!