Lịch sử và Địa lí 8 Chân trời sáng tạo Bài 23: Việt Nam đầu thế kỉ XX

Hình 1. Tác động của cuộc khai thác thuộc địa lần thứ nhất của thực dân Pháp đối với xã hội Việt Nam

- Thực dân Pháp đã xâm chiếm Việt Nam và củng cố bộ máy thống trị, bắt tay vào cuộc khai thác thuộc địa.

- Việt Nam bị chia làm ba xứ với ba chế độ cai trị khác nhau: Bắc Kỳ, Trung Kỳ, Nam Kỳ.

- Tên nước Việt Nam bị xoá trên bản đồ chính trị thế giới.

- Chính sách khai thác thuộc địa lần đầu của Pháp từ 1897 đến 1914 chủ yếu về kinh tế và văn hoá.

- Chính sách này đã tác động và làm thay đổi xã hội Việt Nam.

Hình 2. Phu kéo xe thời Pháp thuộc

- Đầu thế kỉ XX, tư tưởng dân chủ tư sản được truyền bá vào Việt Nam

- Một bộ phận sĩ phu yêu nước đón nhận tư tưởng này

- Phong trào yêu nước mới xuất hiện. Phan Bội Châu và Phan Châu Trinh là tiêu biểu cho khuynh hướng mới này.

a. Hoạt động yêu nước của Phan Bội Châu

- Phan Bội Châu chủ trương cứu nước bằng biện pháp bạo động.

- Tháng 5-1904, Phan Bội Châu cùng với đồng chí thành lập Duy tân hội với mục đích lập ra một nước Việt Nam độc lập.

- Tháng 2-1905, Phan Bội Châu sang Nhật Bản cầu viện, sau đó tổ chức phong trào Đông du.

- Tháng 5-1912, Phan Bội Châu cải tổ Duy tân hội thành Việt Nam Quang phục hội với mục đích đánh đuổi giặc Pháp, thành lập nước Cộng hoà Dân quốc Việt Nam.

- Việt Nam Quang phục hội tổ chức một số cuộc bạo động lẻ tẻ nhằm thức tỉnh đồng bào.

- Ngày 24-12-1913, Phan Bội Châu bị giới quân phiệt Trung Quốc bắt giam ở nhà tù Quảng Đông, hoạt động của Việt Nam Quang phục hội dần tan rã.

Hình 3. Quốc kì Ngũ tinh liên châu do Việt Nam Quang phục hội thiết kế và quản dụng phiếu do Hội phát hành

b. Hoạt động yêu nước của Phan Châu Trinh

Hình 4. Phan Châu Trinh (1872 - 1926)

- Phan Châu Trinh chủ trương cứu nước bằng cải cách dân chủ.

- Từ năm 1906, Phan Châu Trinh và nhóm sĩ phu tiến bộ ở Quảng Nam mở cuộc vận động Duy tân ở Trung Kỳ.

- Phong trào hoạt động công khai với nhiều hình thức như: lập trường học mới, lập hội buôn hàng nội hoá và xưởng sản xuất, tổ chức diễn thuyết, tuyên truyền đả phá các hủ tục phong kiến lạc hậu,...

- Đến năm 1908, một phong trào chống đi phu, chống sưu thuế diễn ra rầm rộ ở Quảng Nam, sau đó lan rộng ra một số tỉnh ở Trung Kỳ. Thực dân Pháp đã thẳng tay đàn áp.

- Phan Châu Trinh và nhiều đồng chí của ông bị bắt đày ra Côn Đảo.

- Năm 1911, Phan Châu Trinh sang Pháp.

- Suốt những năm sống ở Pa-ri, ông tiếp tục có nhiều hoạt động yêu nước, tiến hành thành lập các tổ chức yêu nước, kiến nghị Chính phủ Pháp tiến hành cải cách chính trị ở Việt Nam và diễn thuyết tuyên truyền tư tưởng dân chủ.

- Nguyễn Tất Thành là tên thuở nhỏ của Nguyễn Sinh Cung, sinh năm 1890 tại Nghệ An.

- Nguyễn Tất Thành đã có chí chỉ "đuổi thực dân Pháp, giải phóng đồng bào" từ rất sớm.

- Ngày 5-6-1911, Nguyễn Tất Thành lên con tàu Đô đốc La-tu-sơ Tơ-rê-vin (Latouche Tréville) để đi sang phương Tây tìm đường cứu nước và học hỏi.

Hình 5. Sơ đồ hoạt động yêu nước của Nguyễn Tất Thành từ năm 1908 đến năm 1917

Bài 1: Chuyển biến xã hội ở Việt Nam đầu thế kỉ XX ra sao?

Hướng dẫn giải

- Các giai cấp, tầng lớp cũ trong xã hội bị phân hóa.

- Xuất hiện một số lực lượng xã hội mới: tư sản, tiểu tư sản, công nhân.

Bài 2: Những hoạt động yêu nước trong giai đoạn này diễn ra như thế nào?

Hướng dẫn giải

Đầu thế kỉ XX, ở Việt Nam diễn ra phong trào yêu nước sôi nổi theo khuynh hướng dân chủ tư sản, với hai xu hướng: bạo động (đại diện tiêu biểu là Phan Bội Châu) và cải cách (đại diện tiêu biểu là Phan Châu Trinh).

Học xong bài này các em cần biết:

- Nêu được tác động của cuộc khai thác thuộc địa lần thứ nhất của thực dân Pháp đối với xã hội Việt Nam.

- Giới thiệu được những nét chính về hoạt động yêu nước của Phan Bội Châu, Phan Châu Trinh và Nguyễn Tất Thành.

Các em có thể hệ thống lại nội dung kiến thức đã học được thông qua bài kiểm tra Trắc nghiệm Lịch sử và Địa lí 8 Chân trời sáng tạo Chương 6 Bài 23 cực hay có đáp án và lời giải chi tiết. 

• Câu 1:

  Nội dung nào sau không phản ánh đúng mục đích của thực dân Pháp khi tiến hành cuộc khai thác thuộc địa lần thứ nhất ở Đông Dương (1897 - 1914)?

  • A. Bù đắp thiệt hại cho cuộc chiến tranh xâm lược và bình định.
  • B. Bóc lột nhân dân thuộc địa để làm giàu cho chính quốc.
  • C. Khuếch trương công lao “khai hóa văn minh” của Pháp.
  • D. Bù đắp thiệt hại của Chiến tranh thế giới thứ nhất.

• Câu 2:

  Cuộc khai thác thuộc địa lần thứ nhất của thực dân Pháp ở Việt Nam diễn ra trong khoảng thời gian nào?

  • A. 1858 - 1884.
  • B. 1885 - 1896.
  • C. 1897 - 1914.
  • D. 1919 - 1929.

• Câu 3:

  Trong quá trình khai thác thuộc địa Việt Nam lần thứ nhất, trên lĩnh vực kinh tế, thực dân Pháp không thực hiện chính sách nào dưới đây?

  • A. Giảm hoặc xóa bỏ các thứ thuế vô lí.
  • B. Cướp đoạt ruộng đất để lập đồn điền.
  • C. Tập trung khai thác than và kim loại.
  • D. Mở mang hệ thống giao thông vận tải.

Câu 4-10: Mời các em đăng nhập xem tiếp nội dung và thi thử Online để củng cố kiến thức về bài học này nhé!

Các em có thể xem thêm phần hướng dẫn Giải bài tập Lịch sử và Địa lí 8 Chân trời sáng tạo Chương 6 Bài 23 để giúp các em nắm vững bài học và các phương pháp giải bài tập.

Mở đầu trang 90 SGK Lịch sử và Địa lí 8 Chân trời sáng tạo - CTST

Giải Câu hỏi trang 90 SGK Lịch sử và Địa lí 8 Chân trời sáng tạo - CTST

Giải Câu hỏi trang 92 SGK Lịch sử và Địa lí 8 Chân trời sáng tạo - CTST

Giải Câu hỏi trang 93 SGK Lịch sử và Địa lí 8 Chân trời sáng tạo - CTST

Luyện tập 1 trang 94 SGK Lịch sử và Địa lí 8 Chân trời sáng tạo - CTST

Luyện tập 2 trang 94 SGK Lịch sử và Địa lí 8 Chân trời sáng tạo - CTST

Vận dụng 3 trang 94 SGK Lịch sử và Địa lí 8 Chân trời sáng tạo - CTST

Trong quá trình học tập nếu có thắc mắc hay cần trợ giúp gì thì các em hãy comment ở mục Hỏi đáp, Cộng đồng Lịch sử và Địa lí HOC247 sẽ hỗ trợ cho các em một cách nhanh chóng!

Chúc các em học tập tốt và luôn đạt thành tích cao trong học tập!