Lịch sử và Địa lí 7 Kết nối tri thức Bài 1: Vị trí địa lí, đặc điểm tự nhiên châu Âu

- Vị trí địa lí, hình dạng và kích thước của châu Âu:

+ Vị trí địa lí: Châu Âu nằm ở phía tây lục địa Á - Âu, ngăn cách với châu Á bởi dãy núi U-ran. Phần lớn lãnh thổ châu Âu nằm giữa các vĩ tuyến 36°B và 71°B, chủ yếu thuộc đới ôn hoà của bán cầu Bắc.

+ Hình dạng: Châu Âu có đường bờ biển bị cắt xẻ mạnh, tạo thành nhiều bán đảo, biển, vùng vịnh ăn sâu vào đất liền.

+ Kích thước: Châu Âu có diện tích trên 10 triệu km², so với các châu lục khác thì chỉ lớn hơn châu Đại Dương.

- Châu Âu có phía bắc giáp Bắc Băng Dương, phía tây giáp Đại Tây Dương, phía nam giáp Địa Trung Hải và Biển Đen, phía đông giáp châu Á.

a) Địa hình

Hình 1. Bản đồ tự nhiên châu Âu

* Châu Âu có hai khu vực địa hình: đồng bằng và miền núi

- Khu vực đồng bằng:

+ Khu vực đồng bằng chiếm 2/3 diện tích châu lục gồm: đồng bằng Bắc Âu, đồng bằng Đông Âu, các đồng bằng trung lưu và hạ lưu Đa-nuýp, ... Các đồng bằng được hình thành do nhiều nguồn gốc khác nhau nên có đặc điểm địa hình khác nhau.

+ Đồng bằng Đông Âu gồm các vùng đất cao, đồi thoải xen với các vùng đất thấp hoặc thung lũng rộng.

+ Đồng bằng trung lưu Đa-nuýp tương đối thấp và bằng phẳng (trừ phía tây).

- Khu vực miền núi, bao gồm: 

+ Địa hình núi già phân bố ở phía bắc và trung tâm châu lục, gồm các dãy: Xcan-đi-na-vi, U-ran, ... Phần lớn là các núi có độ cao trung bình hoặc thấp.

+ Địa hình núi trẻ phân bố chủ yếu ở phía nam, gồm các dãy An-pơ, Các-pát Bar-căng, ... Phần lớn là các núi có độ cao trung bình dưới 2 000 m, Dãy An-pơ cao và đồ sộ nhất châu Âu, có nhiều định trên 4000 m.

Hình 2. Một phần dãy An-pơ ở Thụy Sỹ

b) Khí hậu

Hình 3. Bản đồ các đới và kiểu khí hậu ở châu Âu

Quan sát hình 3 ta thấy, khí hậu châu Âu có sự phân hoá từ bắc xuống nam và từ tây sang động, tạo nên nhiều đới và kiểu khí hậu khác nhau:

- Đới khí hậu cực và cận cực: quanh năm giá lạnh, lượng mưa trung bình năm dưới 500 mm.

- Đới khí hậu ôn đới phân hoá thành các kiểu khí hậu khác nhau:

+ Khí hậu ôn đới hải dương: ôn hoà, mùa đông ấm, mùa hạ mát. Mưa quanh năm, lượng mưa khoảng 800 - 1 000 mm/năm trở lên.

+ Khí hậu ôn đới lục địa: mùa đông khô và lạnh, mùa hạ nóng và ẩm. Lượng mưa nhỏ, mưa chủ yếu vào mùa hạ, lượng mưa trung bình nằm trên dưới 500 mm.

- Đới khí hậu cận nhiệt ở châu Âu chỉ có một kiểu là cận nhiệt địa trung hải: mùa hạ nóng và khô, thời tiết ổn định; mùa đông ấm và mưa nhiều hơn. Lượng mưa trung bình năm khoảng 500 – 700 mm. Ngoài ra, khí hậu ở các vùng núi có sự phân hoá theo độ cao.

c) Sông ngòi

- Sông ngòi châu Âu có lượng nước dồi dào, chế độ nước rất phức tạp do được cung cấp nước từ nhiều nguồn: mưa, tuyết tan, băng hà núi cao, ... Hệ thống kênh đào ở châu Âu rất phát triển, nhờ đó giao thông đường sông thuận lợi.

- Sông Von-ga (3 690 km) là con sông dài nhất và nhiều nước nhất châu Âu, bắt nguồn từ vùng đồi Van-đai và đổ vào hồ Ca-xpi.

- Sông Đa-nuýp (2 850 km) là con sông dài thứ hai, bắt nguồn từ sườn đồng dãy núi Rừng Đen thuộc lãnh thổ Đức và đổ vào Biển Đen như hình 4

- Sông Rai-nơ dài 1 320 km, bắt nguồn từ hồ trên dãy An-pơ thuộc Thuỵ Sỹ và đổ vào Biển Bắc.

Hình 4. Đoạn sông Đa-nuýp chảy qua Thủ đô Bu-đa-pét, Hung-ga-ri

d) Đới thiên nhiên

- Đới lạnh ở châu Âu có khí hậu cực và cận cực

+ Chỉ chiếm một phần nhỏ diện tích lãnh thổ, bao gồm các đảo, quần đảo ở Bắc Băng Dương và một dải hẹp ở phía bắc châu lục.

+ Mặt đất bị tuyết bao phủ gần như quanh năm.

+ Giới sinh vật nghèo nàn: thực vật chủ yếu là rêu, địa y và cây bụi, động vật có một số loài chịu được lạnh.

- Đới ôn hoà ở châu Âu có khí hậu ôn đới và khí hậu cận nhiệt.

+ Phần lớn lãnh thổ châu Âu nằm trong đới ôn hoà. Thiên nhiên thay đổi theo sự thay đổi của nhiệt độ và lượng mưa.

+ Phía bắc có khí hậu lạnh và ẩm ướt. Thực vật chủ yếu là rừng lá kim, nhóm đất điển hình là đất pốt dôn.

Hình 5. Đài nguyên Bắc Âu

+ Phía tây khí hậu có mùa đông ấm, mùa hạ mát, mưa nhiều nên thảm thực vật chủ yếu là rừng lá rộng. Vào sâu trong lục địa, lượng mưa giảm dần, mùa đông lạnh, mùa hạ nóng, rừng hỗn hợp phát triển. Nhóm đất điển hình là đất rừng nâu xám.

Hình 6. Rừng lá kim ở Trung Âu

+ Phía đông nam, khí hậu mang tính chất lục địa, mưa ít. Thảm thực vật chủ yếu là thảo nguyên ôn đới. Nhóm đất điển hình là đất đen thảo nguyên ôn đới.

Hình 7. Thảo nguyên ở Đông Âu

+ Phía nam có khí hậu cận nhiệt địa trung hải. Rừng và cây bụi lá cứng phát triển.

+ Động vật ở đới ôn hoà đa dạng cả về số loài và số lượng cá thể trong mỗi loài. Ở đây có các loài thú lớn như gấu nâu, chồn, linh miêu, chó sói, sơn dương, ... cùng nhiều loài bò sát và chim.

- Phân biệt các đới thiên nhiên ở châu Âu:

Bài tập 1: Em hãy kể một số thông tin mà em biết về châu Âu?

Hướng dẫn giải:

Châu Âu có khí hậu ôn hoà, mùa thu lá vàng, mùa đông lạnh có tuyết rơi. Nhiều đỉnh núi cao như An-pơ, nhiều đồng bằng rộng.

Bài tập 2: Quan sát hình dưới đây và dựa vào kiến thức đã học, hãy:

- Nhận xét sự thay đổi của thảm thực vật từ bắc xuống nam ở Đông Âu.

- Cho biết nguyên nhân của sự thay đổi đó

Hướng dẫn giải:

- Từ bắc xuống nam ở khu vực Đông Âu có các thảm thực vật: đồng rêu, rừng lá kim, rừng hỗn giao (rừng hỗn hợp), rưng lá rộng, thảo nguyên, bán hoang mạc.

- Các thảm thực vật có sự thay đổi từ bắc xuống nam theo sự thay đổi của nhiệt độ và lượng mưa.

Qua bài giảng ở trên, giúp các em học sinh:

- Trình bày được đặc điểm vị trí địa lí, hình dạng và kích thước châu Âu.

- Phân tích được đặc điểm các khu vực địa hình chính của châu Âu; đặc điểm phân hóa khí hậu; xác định được trên bản đồ các sông lớn (Rai-nơ, Đa-nuýp, Von-ga); các đới thiên nhiên ở châu Âu

Để củng cố bài học xin mời các em cùng làm Bài kiểm tra Trắc nghiệm Lịch sử và Địa lí 7 Kết nối tri thức Chương 1 Bài 1 để kiểm tra xem mình đã nắm được nội dung bài học hay chưa.

• Câu 1:

  Ranh giới giữa châu Âu và châu Á là dãy núi nào?

  • A. Dãy Hi-ma-lay-a
  • B. Dãy núi U-ran
  • C. Dãy At-lat
  • D. Dãy Al-det

• Câu 2:

  Đại bộ phận châu Âu có khí hậu nào?

  • A. Ôn đới hải dương và ôn đới lục địa
  • B. Ôn đới hải dương và ôn đới Địa Trung Hải
  • C. Ôn đới Địa Trung Hải và ôn đới lục địa
  • D. Ôn đới Địa Trung Hải và cận nhiệt đới

• Câu 3:

  Các sông quan trọng ở châu Âu là gì?

  • A. Đa-nuyp, Rai-nơ và U-ran
  • B. Đa-nuyp, Von-ga và U-ran
  • C. Đa-nuyp, Rai-nơ và Von-ga
  • D. Đa-nuyp, Von-ga và Đôn

Câu 4-10: Mời các em đăng nhập xem tiếp nội dung và thi thử Online để củng cố kiến thức và nắm vững hơn về bài học này nhé!

Bên cạnh đó các em có thể xem phần hướng dẫn Giải bài tập Lịch sử và Địa lí 7 Kết nối tri thức Chương 1 Bài 1 để giúp các em nắm vững bài học và các phương pháp giải bài tập.

Mở đầu trang 96 SGK Lịch sử và Địa lí 7 Kết nối tri thức - KNTT

Câu hỏi mục 1 trang 96 SGK Lịch sử và Địa lí 7 Kết nối tri thức - KNTT

Câu hỏi mục 2a trang 98 SGK Lịch sử và Địa lí 7 Kết nối tri thức - KNTT

Câu hỏi mục 2b trang 99 SGK Lịch sử và Địa lí 7 Kết nối tri thức - KNTT

Câu hỏi mục 2c trang 99 SGK Lịch sử và Địa lí 7 Kết nối tri thức - KNTT

Câu hỏi mục 2d trang 100 SGK Lịch sử và Địa lí 7 Kết nối tri thức - KNTT

Luyện tập trang 100 SGK Lịch sử và Địa lí 7 Kết nối tri thức - KNTT

Vận dụng trang 100 SGK Lịch sử và Địa lí 7 Kết nối tri thức - KNTT

Giải bài 1 trang 5 SBT Lịch sử và Địa lí 7 Kết nối tri thức - KNTT

Giải bài 2 trang 7 SBT Lịch sử và Địa lí 7 Kết nối tri thức - KNTT

Giải bài 3 trang 7 SBT Lịch sử và Địa lí 7 Kết nối tri thức - KNTT

Giải bài 4 trang 7 SBT Lịch sử và Địa lí 7 Kết nối tri thức - KNTT

Giải bài 5 trang 8 SBT Lịch sử và Địa lí 7 Kết nối tri thức - KNTT

Giải bài 6 trang 8 SBT Lịch sử và Địa lí 7 Kết nối tri thức - KNTT

Giải bài 7 trang 8 SBT Lịch sử và Địa lí 7 Kết nối tri thức - KNTT

Giải bài 8 trang 9 SBT Lịch sử và Địa lí 7 Kết nối tri thức - KNTT

Giải bài 9 trang 9 SBT Lịch sử và Địa lí 7 Kết nối tri thức - KNTT

Giải bài 10 trang 10 SBT Lịch sử và Địa lí 7 Kết nối tri thức - KNTT

Trong quá trình học tập nếu có thắc mắc hay cần trợ giúp gì thì các em hãy comment ở mục Hỏi đáp, Cộng đồng Lịch sử và Địa lí HOC247 sẽ hỗ trợ cho các em một cách nhanh chóng!

Chúc các em học tập tốt và luôn đạt thành tích cao trong học tập!