Giải bài tập Khoa học tự nhiên 7 Chân trời sáng tạo Bài 12: Mô tả sóng âm

Khi thổi vào phía trên miệng chai, chúng ta sẽ nghe được âm thanh phát ra. Âm thanh được tạo ra và truyền đến tai chúng ta như thế nào?

Tiến hành thí nghiệm 1: Tạo ra và cảm nhận âm thanh

Hình 12.1. Cách tạo ra âm thanh: a) gõ âm thoa; b) gõ trống; c) gảy đàn guitar

- Dùng búa cao su gõ nhẹ vào một nhánh ẩm thoa (Hình 12.1a). Lắng nghe và chạm nhẹ ngón tay vào một nhánh âm thoa.

- Cầm dùi gõ lên mặt trống (Hình 12.1b). Lắng nghe và chạm nhẹ ngón tay lên mặt trống.

- Gảy một dây trên đàn guitar (Hình 12.1c). Lắng nghe, quan sát chuyển động của dây đàn và chạm nhẹ ngón tay lên dây đàn

a) Mô tả cảm giác khi chạm nhẹ ngón tay lên nhánh âm thoa sau khi gõ.

b) Mô tả cảm giác khi chạm nhẹ ngón tay lên mặt trống sau khi gõ.

c) Mô tả chuyển động của dây đàn và cảm giác khi chạm nhẹ ngón tay lên dây đàn sau khi gảy.

d) Khi âm thoa, mặt trống, dây đàn phát ra âm thanh thì chúng có đặc điểm gì giống nhau?

Tiến hành thí nghiệm 2 và trả lời các câu hỏi:

Thí nghiệm 2: Tìm hiểu sự truyền âm trong chất rắn

Hình 12.2. Thí nghiệm tìm hiểu sự truyền sóng âm trong a) gỗ, b) giấy

- Thí nghiệm 2a: Bạn A áp tai vào cạnh bàn trong khi bạn B dùng ngón tay gõ nhẹ vào mặt bàn ở đầu kia (Hình 12.2a). Bạn B gõ thật nhẹ để bạn C đứng cạnh bạn A không nghe được tiếng gõ.

- Thí nghiệm 2b: Bạn A cầm quyển sách áp sát tại trong khi bạn B dùng ngón tay gõ nhẹ vào mặt ngoài quyển sách (Hình 12.2b). Bạn B gõ thật nhẹ để bạn C đứng cạnh bạn A không nghe được tiếng gõ.

a) Học sinh A áp sát tai vào cạnh bàn có nghe rõ được tiếng gõ không?

b) Học sinh A áp tai vào quyển sách có nghe rõ được tiếng gõ không?

1. Thực hiện các hoạt động sau và chỉ ra bộ phận dao động phát ra âm thanh trong mỗi trường hợp.

a) Căng dây chun (dây thun) trên hộp rỗng như Hình a) rồi gảy vài lần vào dây chun.

b) Thổi vào còi (Hình b).

2. Chỉ ra bộ phận dao động phát ra âm thanh trong tình huống mở đầu.

Thí nghiệm 2 cho thấy sóng âm truyền được qua môi trường nào?

Thí nghiệm 2: Tìm hiểu sự truyền âm trong chất rắn

Hình 12.2. Thí nghiệm tìm hiểu sự truyền sóng âm trong a) gỗ, b) giấy

Đề xuất một thí nghiệm khác để chứng tỏ sóng âm truyền được trong chất rắn.

Tiến hành thí nghiệm 3 và trả lời các câu hỏi:

Thí nghiệm 3: Tìm hiểu sự truyền âm trong chất lỏng

Bước 1: Đặt đồng hồ đang reo vào trong cốc thuỷ tinh. Dùng màng nhựa và dây chun bọc kín miệng cốc. Buộc dây và treo Cốc vào bộ giá đỡ, rồi thả cốc lơ lửng trong bể nước

Bước 2: Áp tại vào thành bể để lắng nghe.

a) Sóng âm có truyền được trong nước không?

b) Khi đồng hồ reo, sóng âm truyền đến tai học sinh qua những môi trường nào?

1. Nói chuyện qua “điện thoại dây”: Dùng hai cốc giấy, đục một lỗ nhỏ ở giữa đáy cốc, rồi luồn một sợi dây đồng mảnh (dài khoảng 3 đến 4 m) qua lỗ nối hai cốc giấy với nhau như hình bên. Học sinh B áp tai vào cốc giấy lắng nghe, trong khi bạn A đang nói nhỏ vào miệng cốc.

a) Bạn B có nghe rõ tiếng nói của bạn A không?

b) Trong trò chơi này, tiếng nói của bạn A được truyền qua những môi trường nào?

2. Ngày xưa, để phát hiện tiếng vó ngựa hoặc tiếng chân đoàn người di chuyển, người ta thường áp tai xuống đất để nghe. Giải thích.

Dựa vào nội dung giải thích sự lan truyền sóng âm phát ra từ một cái loa trong không khí (Hình 12.4), em hãy giải thích sự lan truyền sóng âm phát ra từ một cái trống trong không khí.

Hình 12.4. Giải thích sự truyền sóng âm trong không khí

Mô tả hiện tượng xảy ra với ngọn nến trong thí nghiệm như hình dưới đây khi người ta bật loa phát nhạc (với âm lượng vừa). Giải thích hiện tượng.

Một số loài côn trùng như ruồi, muỗi hay ong khi bay sẽ phát ra tiêng vo ve. Tiếng vo ve ấy được phát ra từ bộ phận nào của chúng? Giải thích?

Nêu một ví dụ chứng tỏ sóng âm có thể truyền đi trong chất lỏng.

Trong thí nghiệm như hình bên, khi người ta gõ vào một âm thoa thì âm thoa đặt gần đó cũng giao động theo. Thí nghiệm này chứng tỏ điều gì?

Khi một người thổi sáo, tiếng sáo được tạo ra bởi sự dao động của

A. cột không khí trong ống sáo.

B. thành ống sáo.

C. các ngón tay của người thổi.

D. đôi môi của người thổi.

Sóng âm không truyền được trong môi trường nào?

A. Chất rắn.

B. Chất rắn và chất lỏng.

C. Chân không.

D. Chất rắn, chất lỏng và chất khi.

Phát biểu nào dưới đây không đúng khi nói về sóng âm?

A. Sóng âm mang năng lượng.

B. Sóng âm được tạo ra bởi các vật dao động.

C. Chất rắn truyền âm kém hơn chất khí

D. Sóng âm không truyền được trong chân không.

Môi trường nào sau đây truyền âm tốt nhất?

A. Không khí.

B. Nước.

C. Gỗ.

D. Thép.

Hãy chỉ ra bộ phận dao động chính của các nguồn âm dưới đây.

Nêu một số ví dụ chứng tỏ sóng âm lan truyền được trong

a) chất rắn.

b) chất lỏng.

Một thí nghiệm được bố trí như hình bên.

a) Dự đoán và giải thích hiện tượng xảy ra với hai quả cầu khi dùng dùi gõ vào trống 1.

b) Có thể rút ra kết luận gì từ thí nghiệm này?

Vì sao khi đi câu cá, những người có kinh nghiệm thường đi lại nhẹ nhàng và giữ im lặng?

Một vụ nổ xảy ra trên mặt nước, gần bờ biển. Một người đang lặn ở dưới nước và một người đang ở trên bờ, cả hai người đều cách nơi xảy ra vụ nổ 1 km. Người nào nghe được tiếng nổ trước? Vì sao?

Hình dưới đây hướng dẫn cách chế tạo một “nhạc cụ” đơn giản từ các sợi dây chun (dây thun), một chiếc đũa và một hộp nhựa không nắp.

a) Bộ phận nào dao động phát ra sóng âm khi chúng ta gảy dây chun?

b) Vai trò của hộp nhựa là gì? Em hãy kiểm tra bằng cách gảy dây chun khi có và không có hộp nhựa.

c) Âm thanh phát ra của các dây chun có giống nhau không? Chiếc đũa có vai trò gì trong dụng cụ này?