Cảm nghĩ về một loại quả quê

Quả thơm, quả ngon của vùng nhiệt đới Việt Nam quê hương em rất nhiều. Cái nắng rực hồng đã làm nên quả thơm, quả ngọt cho đời. Nhưng riêng em, em yêu vô cùng hai thứ quả: quả thị và quả vú sữa.

Quả thị gợi những ngày ấu thơ và những trang cổ tích. Không hiểu sao cứ nhớ đến thị là nhớ đến cô Tấm. Các cô, các chú bảo: nếu chịu khó lên vùng Kinh Bắc, các em sẽ được gặp nhiều cô Tấm, ngay trong làng quan họ. Hình ảnh cô Tấm ở trong quả thị chui ra, nấu cơm, giúp bà hàng nước tốt bụng; người Việt Nam, ai chẳng nhớ và yêu thích. Tuổi thơ, bà đi chợ về, vào mùa thu, thế nào hai chị em mỗi đứa sẽ được một quả thị vàng ươm, thơm phức ở trong một túi lưới, treo ở chiếc đinh trước bàn học. Thị đã đem hương của mùa thu vào góc học tập tuổi thơ. Quả thị thơm gợi em nhớ người bà thân yêu suốt đời tận tụy vì cháu, vì con.

Từ ngày bố mẹ đi công tác phía Nam về (cách đây vài năm) em còn được trông thấy và thưởng thức hương vị của một loại quả nổi tiếng: vú sữa. Thực ra hồi học cấp I em đã được biết loại quả giàu ý nghĩa này qua bài học về sự tích cây vú sữa. Tình mẹ qua câu chuyện thật mênh mông hơn trời biển. Cậu bé trong câu chuyện là đứa con chưa ngoan, cậu bỏ đi. Khi trở về mẹ cậu đã mất. Bà biến thành một loài cây có một thứ quả, mà bên trong có dòng sữa ngọt ngào, thơm lựng như dòng sữa mẹ. Con hư, mẹ giã từ cuộc đời, nhưng cũng không bỏ trách nhiệm nuôi con, vẫn biến thành dòng sữa trong quả ngon để nuôi con, để thể hiện tình yêu thương xót xa đứa con nhỏ. Một thứ quả thơm ngon độc đáo như thế, một thứ quả gợi tình mẫu tử thiêng liêng như thế, ai chẳng nhớ, chẳng quý. Thưởng thức vú sữa ta sẽ nhớ và yêu mẹ hơn bao giờ hết.

Quê em ở tỉnh Hà tây, nay thuộc thành phố Hà nội nhưng vẫn là một vùng đậm chất thuần nông với ao cá, vườn cây, ruộng vườn, những cánh đồng lúa bát ngát mênh mông. Đất rộng nên nhà nào cũng trồng nhiều loại cây ăn quả sai trĩu cành, đặc biệt là cây bưởi. Đó cũng chính là đặc sản cuả quê em mà trong dân gian thường có câu: cam Canh, bưởi Diễn.
Ở nhà bà em, có trồng một cây bưởi. Bà kể lại rằng từ trước khi qua đời, ông em đã trồng cây bưởi này, đúng dịp mẹ sinh em. Đến bây giờ cây đã cao to bằng ngôi nhà hai tầng. Dầm mưa dãi nắng nhiều năm, thân cây trở nên bạc phếch, đã thế còn mọc những u tròn, sần sùi, to bằng cái nắm tay. Cành cây vươn xa, tán lá rộng tỏa bóng mát cho chúng em ngày còn thơ ấu. Lá cây màu xanh sẫm, trông như những nậm rượu nhỏ, đu đưa trong gió. Hoa bưởi nhỏ xinh, trắng muốt tỏa hương thơm dìu dịu, thu hút nhiều loại ong bướm ve vãn. Hương bưởi đã từng đi vào rất nhiều bài thơ hay, nổi tiếng. Vào tháng giêng, tháng hai Âm lịch, khi mưa xuân phơi phới đầy đường làng, những cánh hoa trăng trắng nhỏ xinh cuộn tròn theo gió, đuổi nhau trên những con đường gạch. Nhớ những ngày còn bé, lũ trẻ chúng em thường rủ nhau vào vườn nhặt những cành hoa kết thành vòng đeo đầy cổ, đầy tay. Có vài cậu nhóc nghịch ngợm, leo trèo làm cho những cánh hoa đang cựa mình tung ra, rơi lả tả xuống sân. Lũ con gái nhìn lên, xuýt xoa, tiếc nuối. Lại những buổi trưa hè, em hay trốn mẹ ra ngồi gốc bưởi vừa thưởng thức mùi hương ngọt ngào, quyến rũ mà đến tận bây giờ vẫn không thể quên được. Mùng một đầu tháng hay ngày rằm, mẹ em thường ra vườn từ sớm, hái những cành hoa bưởi còn đọng sương mai trân trọng đặt lên bàn thờ thắp hương. Nhìn bóng mẹ lặng lẽ đứng bên bàn thờ, em càng thêm nhớ tới ông hơn.

Ngày còn bé, hai chị em em rất điệu, chỉ thích để tóc dài rồi tết thành hai bím. Qua cả mùa đông hanh hao, ẩm ướt mà tóc cuả chúng em vẫn mượt mà, óng ả. Bởi mẹ em thường hái lá bưởi cùng một số các lá khác trong vườn đun nước gội đầu cho chúng em, mẹ bảo như thế tóc mới đẹp. Mùi hương nhẹ nhàng thoang thoảng cùng cái mượt mà, tinh khiết của dầu bưởi đan vào từng sợi tóc. Cuối tháng ba, cây bưởi bắt đầu ra hoa kết trái. Ban đầu, nó chỉ bé bằng quả bóng bàn nhỏ. Thế rồi quả bưởi to dần theo năm tháng. Nó to bằng quả cam rồi đến bằng miệng bát ô tô. Vào tháng tám, những trái bưởi to, tròn trịa, mọng nước sai lúc lỉu trên cây. Quả bưởi chuyển từ màu xanh sẫm sang rám vàng trông rất bắt mắt. Mỗi lần về quê, bà thường ra vườn chọn những quả bưởi to tròn và ngọt nhất bổ ra cho cả nhà cùng nếm thử. Đưa múi bưởi chạm vào đầu lưỡi, mùi vị ngọt lịm, thơm thơm như tan trong miệng mà không ở nơi nào có được.

Giờ em đã khôn lớn, đã bước chân vào trường cấp hai, được đi đến nhiều nơi nhưng kí ức quê hương vời mùi hương hoa bưởi vẫn luôn đánh thức em nhớ về tuổi thơ yêu dấu.

Quê em giờ đã đổi mới, không còn những vườn bưởi trắng hoa mỗi độ xuân về nữa, thay vào đó mọc lên nhiều nhà cao tầng, nhà máy san sát. Nhà nào cũng chỉ trồng vài gốc bưởi để làm cảnh. Nhưng cây bưởi vẫn mãi mãi là người bạn tuổi thơ của em, là một phần trong những kỉ niệm không bao giờ phôi phai...