Dầu mỏ và khí thiên nhiên là những tài nguyên quý giá ở Việt Nam và nhiều quốc gia khác. Vậy dầu mỏ và khí thiên có ở đâu, được khai thác như thế nào, có thể tách ra được những sản phẩm nào và có những ứng dụng gì?
Tóm tắt lý thuyết
1.1. Dầu mỏ
1.1.1. Tính chất vật lí
Dầu mỏ là chất lỏng sánh, màu nâu đen, không tan trong nước và nhẹ hơn nước.
1.1.2. Trạng thái tự nhiên và thành phần của dầu mỏ
- Dầu mỏ có trong lòng đất, tập trung thành mỏ dầu.
- Mỏ dầu có 3 lớp:
+ Lớp khí: Thành phần chính của lớp khí là khí metan (khoảng 75%)
+ Lớp dầu là hỗn hợp tự nhiên của nhiều hidrocacbon khác nhau.
+ Lớp nước mặn.
1.1.3. Cách khai thác dầu mỏ
- Muốn khai thác dầu, người ta khoan những lỗ khoan gọi là giếng dầu. Khi khoan trúng lớp dầu lỏng, dầu sẽ tự phun lên do áp suất cao của khí dầu mỏ. Khi lượng dầu giảm thì áp suất khí cũng giảm, người ta phải dùng bơm hút dầu lên hoặc bơm nước xuống để đẩy dầu lên.
- Dầu thô sau khi được khai thác sẽ được đưa vào trong một tháp chưng cất và trên tháp chưng cất này chúng ta thấy có những ống dẫn các sản phẩm khác nhau, ở từng mức nhiệt độ khác nhau sẽ cho sẽ các sản phẩm khác nhau.c
Hình 1: Mỏ dầu và cách khai thác
1.1.4. Các sản phẩm chế biến từ dầu mỏ
Hình 2: Sơ đồ chưng cất dầu mỏ và ứng dụng của sản phẩm
- Dầu thô sau khi được khai thác sẽ được đưa vào trong một tháp chưng cất và trên tháp chưng cất này chúng ta thấy có những ống dẫn các sản phẩm khác nhau, ở từng mức nhiệt độ khác nhau sẽ cho sẽ các sản phẩm khác nhau.
- So với phương pháp chưng cất dầu mỏ, thì phương pháp crăckinh có ưu điểm là: Dùng phương pháp crăckinh có thể tăng lượng xăng thu được so với phương pháp chưng cất dầu mỏ. Nhờ phương pháp crăckinh, lương xăng thu được chiếm khoảng 40% khối lượng dầu mỏ.
Dầu nặng 
Xăng + Hỗn hợp khí
1.2. Khí thiên nhiên
Hình 3: a) Hàm lượng metan trong khí thiên nhiên
b) Hàm lượng metan trong khí mỏ dầu
- Khí thiên nhiên có trong các mỏ khí nằm dưới lòng đất. Thành phần chủ yếu của khí thiên nhiên là metan.
- Muốn khai thác khí thiên nhiên người ta khoan xuống mỏ khí. Khí sẽ tự phun lên do áp suẩt ở các mỏ khí lớn hơn áp suất của khí quyển.
- Khí thiên nhiên là nhiên liệu, nguyên liệu trong đời sống và trong công nghiệp.
1.3. Dầu mỏ và khí thiên nhiên ở Việt Nam
Hình 4: Vị trí một số mỏ dầu và khí ở Việt Nam
Hình 5: Biểu đồ sản lượng khai thác dầu ở Việt Nam
- Dầu mỏ và khí thiên nhiên là nguyên liệu và nhiên liệu quý trong đời sống và trong công nghiệp.
- Dầu mỏ và khí tự nhiên ở nước ta chủ yếu tập trung ở vùng thềm lục địa phía Nam.
- Ở Việt Nam có các mỏ dầu như: Mỏ Rạng Đông, Bạch Hổ, Đại Hùng, Lan Đỏ, Rồng,…
- Sản lượng khai thác dầu ở Việt Nam tăng liên tục qua các năm.
- Ưu điểm của dầu mỏ nước ta là hàm lượng lưu huỳnh thấp, tuy nhiên do hàm lượng parafin cao nên dầu mỏ nước ta dễ bị đông đặc.
- Dầu mỏ là một trong những nhiên liệu quan trọng nhất của xã hội hiện đại dùng để sản xuất điện và cũng là nhiên liệu của tất cả các phương tiện giao thông vận tải. Hơn nữa, dầu cũng được sử dụng trong công nghiệp hóa dầu để sản xuất các chất dẻo và nhiều sản phẩm khác. Vì thế dầu thường được ví như là "vàng đen".
- Khai thác, vận chuyển và chế biến dầu mỏ, khí thiên nhiên rất dễ gây ra ô nhiễm môi trường và các tai nạn cháy nổ. Vì vậy, trong quá trình sản xuất và vận chuyển dầu, khí phải tuân thủ nghiêm ngặt các quy định về an toàn đã đặt ra.
2. Luyện tập Bài 40 Hóa học 9
Sau bài học cần nắm:
- Tính chất vật lí, trạng thái tự nhiên, thành phần và cách khai thác, chế biến và ứng dụng của dầu mỏ, khí thiên nhiên.
- Biết crăckinh là một phương pháp quan trọng để chế biến dầu mỏ.
- Nắm được đặc điểm cơ bản của dầu mỏ, khí thiên nhiên ở nước ta, vị trí, tình hình khai thác ở nước ta hiện nay.
2.1. Trắc nghiệm
Bài kiểm tra Trắc nghiệm Hóa học 9 Bài 40 có phương pháp và lời giải chi tiết giúp các em luyện tập và hiểu bài.
-
- A. Có nhiệt độ sôi thấp và xác định.
- B. Không tan trong nước.
- C. Nhẹ hơn nước.
- D. Chất lỏng.
-
- A. Chưng cất dầu mỏ.
- B. Chưng cất không khí lỏng.
- C. Chưng cất phân đoạn dầu mỏ.
- D. Crăckinh dầu mỏ.
-
- A. Metan
- B. Metan và etilen.
- C. Metan và axetylen.
- D. Etylen và axetylen.
Câu 4-10: Mời các em đăng nhập xem tiếp nội dung và thi thử Online để củng cố kiến thức về bài học này nhé!
2.2. Bài tập SGK và Nâng cao
Các em có thể hệ thống lại nội dung bài học thông qua phần hướng dẫn Giải bài tập Hóa học 9 Bài 40.
Bài tập 1 trang 129 SGK Hóa học 9
Bài tập 2 trang 129 SGK Hóa học 9
Bài tập 3 trang 129 SGK Hóa học 9
Bài tập 4 trang 129 SGK Hóa học 9
Bài tập 40.1 trang 50 SBT Hóa học 9
Bài tập 40.2 trang 50 SBT Hóa học 9
Bài tập 40.3 trang 50 SBT Hóa học 9
Bài tập 40.4 trang 50 SBT Hóa học 9
Bài tập 40.5 trang 50 SBT Hóa học 9
Bài tập 40.6 trang 50 SBT Hóa học 9
Bài tập 40.7 trang 50 SBT Hóa học 9
3. Hỏi đáp về Bài 40 chương 4 Hóa học 9
Trong quá trình học tập nếu có bất kì thắc mắc gì, các em hãy để lại lời nhắn ở mục Hỏi đáp để cùng cộng đồng Hóa HOC247 thảo luận và trả lời nhé.
