Hỏi đáp về Tự chủ - GDCD 9

Đời nhà Tấn, Lạc Quảng mời một người bạn tới uống rượu. Sau khi về nhà, người đó bị bệnh Lạc Quảng đến thăm hỏi chuyện, người bạn cho biết :

- Lúc uống rượu tôi nhìn thấy có con rắn trong cốc, nhưng vì vui nên phải uống cạn chén, về nhà bị đau bụng, thành ra bệnh nặng.

Lạc Quảng kinh ngạc, về nhà xét rất kĩ các bình rượu, không thấy rắn, quay đi tìm cách khác. Lạc Quảng liền ngồi uống rượu đúng chỗ mà người bạn đã ngồi hôm nọ. Nhờ vậy, ông phát hiện ra bóng cây cung treo trên tường chiếu vào trong rượu, ngoằn ngoèo giống như con rắn vậy.

Lạc Quảng liền báo cho bạn biết nguyên nhân. Người bạn lập tức khỏi bệnh ngay, chẳng cần thuốc thang gì cả !

Gợi ý : Lo sợ hão huyền như người bạn của Lạc Quảng có phải là thiếu tự chủ bản thân không ? Em phân tích tác hại của lo sợ hão huyền trong câu chuyện và nói chung trong cuộc sống thường ngày.

Tự chủ trước hết là làm chủ bản thân. Tại sao có thể nói nếu làm chủ được bản thân thì có khả năng làm chủ được xã hội và làm chủ được thiên nhiên. Em nêu lên một số ví dụ để chứng minh ý kiến nêu trên.

Từ ngữ liên quan đến tính tự chủ như : tự lực, tự lập, chủ động, tự giác... Và ngược với tự chủ là : ỷ lại, ngại khó...

- Em giải thích các từ ngữ trên, lấy ví dụ trong đời sống hằng ngày để chứng minh.

Bác Tùng nổi tiếng là người thương con nhưng không chiều con. Từ khi con ông mới chập chững biết đi, thậm chí khi bị vấp ngã, ít khi bác đỡ dậy mà thường khuyến khích con tự đứng lên. Vì thế, ngay từ nhỏ, con bác đã làm được nhiều việc như : tắm rửa, tự mặc quần áo, ăn cơm.

Những lúc như vậy, con bác thường tỏ ra thích thú khi chủ động hoàn thành nhiệm vụ. Một lần, khi Minh - con trai bác đi thi học sinh giỏi lớp 9 cấp thành phố, bác rất phấn khởi nhưng không như các gia đình khác đưa con đi thi mà bác gọi con đến, bảo :

- Con lớn rồi, tự thu xếp đi một mình được không ?

- Dạ, được ạ. Con sẽ đi ôtô khách, bố nhé.

Thấy thế, mẹ đưa cho Minh một ít tiền, âu yếm nói với con :

- Bố mẹ chỉ có ngần này tiền thôi, con hãy tự lo cho mình nhé.

Cầm số tiền của mẹ đưa cho, Minh rất vui, vội đếm lại :

- Ôi ! Sao bố mẹ cho con nhiều thế ?

- Con có thể tự chi tiêu theo yêu cầu của mình. Nhưng nhớ là phải biết tiết kiệm. Nếu cần, có thể giúp đỡ bạn cùng di thi với con.

Minh vui vẻ nghe theo lời bố mẹ, cảm thấy như mình đã lớn, tự lo được rất nhiều việc và trước khi quyết định việc gì, đều suy nghĩ nên làm hay không nên làm rồi tự vạch ra kế hoạch để thực hiện. Giờ đây, tuy đã ở tuổi ngoài hai mươi, là sinh viên đại học nhưng Minh không chỉ học giỏi mà còn có ý chí vững vàng để thực hiện hoài bão của mình.

- Nhờ bố giáo dục, Minh đã rèn luyện được tinh thần chủ động, ý thức tự chủ trong công việc ở nhà. Em nêu lại một số việc làm của Minh.

- Trong truyện có một câu có thể rút ra để em theo gương của Minh mà tự rèn luyện tinh thần tự chủ. Đó là câu nào ? Em lấy công việc hằng ngày của em để chứng minh, giải thích câu ấy.

Bác Tùng nổi tiếng là người thương con nhưng không chiều con. Từ khi con ông mới chập chững biết đi, thậm chí khi bị vấp ngã, ít khi bác đỡ dậy mà thường khuyến khích con tự đứng lên. Vì thế, ngay từ nhỏ, con bác đã làm được nhiều việc như : tắm rửa, tự mặc quần áo, ăn cơm.

Những lúc như vậy, con bác thường tỏ ra thích thú khi chủ động hoàn thành nhiệm vụ. Một lần, khi Minh - con trai bác đi thi học sinh giỏi lớp 9 cấp thành phố, bác rất phấn khởi nhưng không như các gia đình khác đưa con đi thi mà bác gọi con đến, bảo :

- Con lớn rồi, tự thu xếp đi một mình được không ?

- Dạ, được ạ. Con sẽ đi ôtô khách, bố nhé.

Thấy thế, mẹ đưa cho Minh một ít tiền, âu yếm nói với con :

- Bố mẹ chỉ có ngần này tiền thôi, con hãy tự lo cho mình nhé.

Cầm số tiền của mẹ đưa cho, Minh rất vui, vội đếm lại :

- Ôi ! Sao bố mẹ cho con nhiều thế ?

- Con có thể tự chi tiêu theo yêu cầu của mình. Nhưng nhớ là phải biết tiết kiệm. Nếu cần, có thể giúp đỡ bạn cùng di thi với con.

Minh vui vẻ nghe theo lời bố mẹ, cảm thấy như mình đã lớn, tự lo được rất nhiều việc và trước khi quyết định việc gì, đều suy nghĩ nên làm hay không nên làm rồi tự vạch ra kế hoạch để thực hiện. Giờ đây, tuy đã ở tuổi ngoài hai mươi, là sinh viên đại học nhưng Minh không chỉ học giỏi mà còn có ý chí vững vàng để thực hiện hoài bão của mình.

Trong các trường hợp sau đây, theo em, cần giải quyết như thế nào nếu em biết tự chủ :

- Em đi xe đạp hoặc đi bộ ngoài đường, đúng luật, bị người khác đi sai luật, va quệt vào em nhưng người đó lại gây gổ, cãi vã và cho rằng họ đi đúng luật ?

- Trường hợp ngược lại, em đi sai luật, em giải quyết như thế nào ?

- Học lực của em ở mức trung bình, có phần yếu nên khả năng thi tốt nghiệp Trung học cơ sở khó tránh khỏi bị điểm thấp và không thể vào lớp 10 ở các trường chất lượng cao, thậm chí cũng có thể em thi hỏng?

Bao giờ Thanh cũng tự mình học bài, làm bài, gặp bài khó thì đào sâu suy nghĩ, cố gắng tự mình tìm cách làm. Còn Lan thì ngược lại, học bài lớt phớt, không kĩ, gặp bài khó thì chưa suy nghĩ đã hỏi người khác, nhờ người khác làm hộ.

- Em có ý kiến gì về thái độ, thói quen trong cách học tập của Thanh và Lan ? Theo cách học của Thanh, em thấy có gì thuận lợi, khó khăn ? Em liên hệ với cách học tập của bản thân mình.

Em hãy kể lại một việc làm thể hiện thiếu tự chủ của em và nêu hậu quả, bài học kinh nghiệmcủa bản thân rút ra từ việc làm đó

Các bạn A và N thường xuyên trêu chọc em để làm trò đùa cho các bạn trong lớp. Là người tự chủ, em sẽ làm gì?

A. Gọi bố mẹ đến xử lí các bạn.

B. Mặc kệ, khi nào các bạn trêu chán sẽ thôi.

C. Nghĩ cách để trả thù lại các bạn đã trêu mình.

D. Nói chuyện nghiêm túc để các bạn đừng trêu chọc.

Bạn A nhờ em làm giúp bài tập về nhà và hứa tặng em một món quà mà em vô cùng yêu thích. Là người tự chủ, trong trường hợp đó em sẽ

A. Làm bài tập giúp bạn để nhận món quà em thích.

B. Không đồng ý và kể chuyện này với các bạn trong lớp.

C. Làm bài tập giúp bạn vì bạn không tự làm được.

D. Động viên, hướng dẫn để bạn tự làm bài.

Câu nào dưới đây thể hiện sự thiếu tự chủ?

A. Cả giận mất khôn.

B. Có công mài sắt có ngày nên kim.

C. Sông sâu sóng cả, chớ ngã tay chèo.

D. Dù ai nói ngả nói nghiêng/ Lòng ta vẫn vững như kiềng ba chân.

Để rèn luyện tính tự chủ chúng ta cần phải làm gì?

A. Tập suy nghĩ kỹ trước khi hành động.

B. Xem xét lại thái độ, lời nói, hành động và rút kinh nghiệm cho những lần sau.

C. Không cần rèn luyện.

D. Cả A và B.

Người tự chủ là người

A. Làm việc gì cũng đúng.

B. Luôn hành động theo ý mình.

C. Luôn quyết định vội vàng trong mọi vấn đề.

D. Biết kiềm chế những ham muốn của bản thân.

B đọc và suy nghĩ mãi không làm được bài tập nên B lên mạng tìm lời giải và chép lời giải coi như làm xong bài tập về nhà. B là người như thế nào?

A. B là người không thật thà.

B. B là người không thẳng thắn.

C. B là người không tự chủ.

D. B là người không tự tin.

Hành vi nào dưới đây thể hiện tính tự chủ?

A. Im lặng trong mọi hoàn cảnh.

B. Dễ nản lòng khi gặp khó khăn.

C. Luôn ủng hộ theo ý kiến của số đông.

D. Bình tĩnh suy xét sự việc trước khi đưa ra quyết định.

Câu “Gió chiều nào che chiều ấy” nói về người không có tính

A. Tự chủ B. Sáng tạo C. Năng động D. Cần cù.

Câu ca dao tục ngữ nào thể hiện tự chủ?

A. Học thầy không tày học bạn.

B. Kiến tha lâu ngày cũng đầy tổ.

C. Tích tiểu thành đại.

D. Dù ai nói ngả nói nghiêng/ Lòng ta vẫn vững như kiềng ba chân.