Thực hành đọc: “Dấu chân sinh thái” của mỗi người và thông điệp từ Trái Đất - Ngữ văn 8 Tập 2 Kết Nối Tri Thức

1.1.1. Tác giả

- Dương Xuân Thảo: Nhà báo, người hoạt động trong ngành Tiếp thị và Truyền thông.

- Ông từng tham gia hoạch định chiến lược truyền thông cho nhiều thương hiệu nổi tiếng trong và ngoài nước.

1.1.2. Tác phẩm

a. Thể loại:

Văn bản “Dấu chân sinh thái” của mỗi người và thông điệp từ Trái Đất  thuộc thể loại văn bản thông tin.

b. Xuất xứ và hoàn cảnh sáng tác:

Trích Báo điện tử VnExpress, ngày 17/4/2020.

c. Bố cục:

- Phần 1: Từ đầu đến “toàn câu hỏi đem lại bế tắc”: Câu chuyện đo lường “dấu chân sinh thái”. 

- Phần 2: Tiếp theo đến “mong sao vẫn còn ở đó”: Sự lạc quan trong đại dịch. 

- Phần 3: Phần còn lại: Gửi gắm thông điệp. 

d. Tóm tắt tác phẩm:

Tác giả kể câu chuyện về việc đo “dấu chân sinh thái”, qua đó gửi gắm thông điệp từ Trái Đất đến với mỗi người.

1.2.1. Thông điệp chính

Mỗi người hãy thức tỉnh và thân ái hơn với Trái Đất, với Mẹ Thiên Nhiên và với nhau. 

1.2.2. Cách triển khai thông tin

- Hình thức triển khai thông tin: Theo trật tự thời gian, theo quan hệ nhân quả,…

- Nguồn thông tin: Đưa thông tin khách quan, người viết công phu tra cứu tài liệu, tiếp cận thực tế và ghi chép tỉ mỉ, cẩn thận những gì mình thu nhận được,…

1.2.3. Khái niệm “dấu chân sinh thái” và thực hành đo “dấu chân sinh thái”

- Dấu chân sinh thái (thuật ngữ tiếng Anh: ecological footprint) là một thuật ngữ mới được sử dụng vào những năm 1990 bởi các nhà khoa học thuộc trường Đại học British Columbia là William E. Rees và Mathis Wackernagel.

- Dấu chân sinh thái được hiểu là một thước đo nhu cầu về các diện tích đất, nước có khả năng cho năng suất sinh học cần thiết để cung cấp thực phẩm, gỗ cho con người, bề mặt xây dựng cơ sở hạ tầng, diện tích hấp thụ các-bon đi-ô-xít, khả năng chứa đựng và đồng hóa chất thải.

So sánh "Dấu chân sinh thái" với sức tải sinh học của Trái Đất

- Mỗi người hãy thực hành đo “dấu chân sinh thái” của bản thân sao cho kết quả lí tưởng đạt được phải nhỏ hơn hoặc bằng 1.

1.3.1. Về nội dung

- Qua câu chuyện về việc đo “dấu chân sinh thái”, tác giả đã gửi gắm thông điệp từ Trái Đất đến với mỗi người.

- Góp phần nâng cao ý thức, thay đổi nhận thức và hành động.

1.3.2. Về nghệ thuật

- Kết hợp nhiều cách triển khai thông tin trong văn bản. 

- Lời văn giản dị, giọng điệu tự nhiên, chân thành.

Phương pháp “Dấu chân” được xác định thể hiện qua những thông tin cụ thể nào trong văn bản “Dấu chân sinh thái” của mỗi người và thông điệp từ Trái Đất?

Lời giải chi tiết:

- Phương pháp “Dấu chân” xác định hai phần: trữ lượng sinh thái (diện tích cho năng suất sinh học) và nhu cầu con người. Theo đó, trữ lượng sinh thái được tính cho sáu kiểu diện tích:

+ Đất trồng trọt (Cropland): là diện tích được sử dụng cho canh tác để thu lương thực, thức ăn gia súc và sợi bông, gồm 70 loại diện tích sơ cấp và 15 loại diện tích thứ cấp.

+ Đất chăn nuôi (Grazing land): là diện tích được dùng để chăn nuôi động vật để lấy thịt, da, len và sữa, gồm đồng cỏ tự nhiên và bán tự nhiên.

+ Rừng: gồm rừng tự nhiên và rừng trồng để thu gỗ nhiên liệu, gỗ tròn.

+ Mặt nước thủy sản: là diện tích cung cấp thủy sản nước ngọt và nước biển, bao gồm 8 loại cá, động vật thủy sinh và 1 loại thực vật thủy sinh.

+ Đất xây dựng: là diện tích được sử dụng để xây dựng cơ sở hạ tầng: nhà ở, khu công nghiệp, nhà máy điện,…

+ Đất năng lượng hay “đất cacbon”: là diện tích đất hoặc đại dương cần để hấp thu phát thải CO2 từ quá trình đốt nhiên liệu hóa thạch.

- Nhu cầu con người sẽ là tổng các sản phẩm mà 6 kiểu diện tích trên cung cấp thỏa mãn. Năm 2003, Dấu chân sinh thái toàn cầu là 14,1 tỷ ha, tương đương với 2,2 ha/người, trong khi đó,

- Sức tải sinh học là 1,8 ha/người.

Học xong bài Thực hành đọc: “Dấu chân sinh thái” của mỗi người và thông điệp từ Trái Đất, các em cần:

- Nhận biết và phân tích được đặc điểm của văn bản giải thích một hiện tượng tự nhiên và cách trình bày thông tin trong văn bản.

- Chỉ ra được mối quan hệ giữa đặc điểm văn bản với mục đích của nó.

- Phân tích được thông tin cơ bản của văn bản và vai trò của các chi tiết trong việc thể hiện thông tin.

Văn bản “Dấu chân sinh thái” của mỗi người và thông điệp từ Trái Đất đặt vấn đề từ một trải nghiệm trong thực tế về một bài trắc nghiệm, dẫn dắt để trình bày nội dung chính dấu chân sinh thái của mỗi người, thông điệp của Trái Đất. Để nắm được nội dung và ý nghĩa của bài học này, các em có thể tham khảo bài soạn:

• Soạn bài đầy đủ Thực hành đọc: “Dấu chân sinh thái” của mỗi người và thông điệp từ Trái Đất
• Soạn bài tóm tắt Thực hành đọc: “Dấu chân sinh thái” của mỗi người và thông điệp từ Trái Đất

Nếu có thắc mắc cần giải đáp các em có thể để lại câu hỏi trong phần Hỏi đáp, cộng đồng Ngữ văn HỌC247 sẽ sớm trả lời cho các em. 

Qua văn bản “Dấu chân sinh thái” của mỗi người và thông điệp từ Trái Đất, tác giả mang đén thông điệp: Con người cần thay đổi cách sống để cứu lấy và bảo vệ Trái Đất. Để hiểu hơn về bài học này, các em có thể tham khảo một số bài văn mẫu dưới đây: