Những điều bí ẩn trong tập tính di cư của các loài chim - Ngữ văn 8 Tập 1 Chân Trời Sáng Tạo

1.1.1. Thể loại

Những điều bí ẩn trong tập tính di cư của các loài chim thuộc thể loại văn bản thông tin.

1.1.2. Xuất xứ và hoàn cảnh sáng tác

- Theo 1001 thắc mắc Sự thực có phải chim di cư là do chúng sợ lạnh?, https://tienphong.vn/, ngày 17/3/2022)

1.1.3. Bố cục

- Phần 1: Từ đầu đến “phong phú hơn”: Giải thích vì sao chim có tập tính di cư. 

- Phần 2: Còn lại:  Lí giải việc chim di cư theo đội hình.

1.1.4. Tóm tắt tác phẩm

Văn bản Những điều bí ẩn trong tập tính di cư của các loài chim nói về những bí ẩn và thách thức đối với sự hiểu biết của con người. Hằng năm, cứ vào mùa đông nhiều loài chim kéo nhau bay về phương nam để tránh rét và tìm kiếm thức ăn, điều đặc biệt là nhiều loài chim như nhạn, ngỗng, trời… có tập tính bay theo đội hình chữ V. Đội hình này được tối ưu về mặt khí động lực học, con chịm bay ở đầu mũi tên hay hình chữ V thường là chim đầu đàn và khỏe hơn hẳn những con phía sau. Ngoài ra việc bay theo đội hình chữ V còn giúp chim đầu đàn giữ liên lạc tốt hơn với những con chim bay sau.

1.2.1. Giải thích vì sao chim có tập tính di cư

- Chim di cư vào mùa đông mỗi năm, theo chiều bắc nam giữa nơi sinh sản và nơi trú đông cách xa hàng ngàn hoặc thậm chí hàng chục ngàn ki-lô-mét.

- Ban đầu, mọi người nghĩ rằng chim di cư là để tránh cái lạnh của mùa đông.

- Lí do di cư của loài chim là vì tình trạng thiếu lương thực xảy ra ở một số khu vực trong thời tiết lạnh, buộc chúng phải rời khỏi nhà, di chuyển đến những khu vực có nhiệt độ cao và lượng thức ăn phong phú hơn.

Hình ảnh đàn chim di cư

1.2.2. Lí giải việc chim di cư theo đội hình

- Chim di cư bay theo đội hình chữ V.

* Nguyên nhân:

- Đội hình chữ V được xem là đội hình tối ưu về mặt khí động lực học, con chim bay ở đầu mũi tên hay hình chữ V thường là chim đầu đàn và khỏe hơn hẳn những con phía sau.

- Khi bay theo đội hình chữ V, các chú chim thường tận dụng luồng không khí đi qua cánh: luồng khí hướng lên từ phía dưới lên mép sau của đôi cánh giữ cho chúng ở trên không trung mà không phải quạt cánh vất vả.

- Khi bay, con chim đầu đàn vỗ cánh làm cho không khí hai bên cánh chuyển động, luồng khí này truyền ra sau. Những con phía sau sẽ nhận luồng khí có lợi từ con đầu đàn và giảm thiểu luồng khí hướng xuống bất lợi nhằm hạn chế việc hao tốn sức lực trong thời gian dài.

- Ngoài ra việc bay hình chữ V còn giúp đàn chim giữ liên lạc tốt hơn vì những con chim bay sau sẽ dễ dàng nhìn thấy con chim phía trước để không bị lạc đàn khi chim đầu đàn ra tín hiệu dừng nghỉ hoặc đổi hướng bay.

1.3.1. Về nội dung

Văn bản "Những điều bí ẩn trong tập tính di cư của các loài chim" cung cấp cho bạn đọc những thông tin bổ ích về một trong những tập tình của các loài chim - tập tính di cư. Qua văn bản, người đọc có thêm những kiến thức bổ ích về tập tính di cư của các loài chim.

1.3.2. Về nghệ thuật

- Sử dụng ngôn ngữ phi vật thể giúp cho văn bản trở nên sinh động, dễ hiểu.

- Sử dụng cách trình bày thông tin theo cấu trúc so sánh và đối chiếu đối tượng.

Xác định cách trình bày thông tin của đoạn trích: “Hằng năm cứ vào mùa đông, nhiều loài chim lại kéo nhau bay về phương nam để tránh rét và tìm kiếm thêm thức ăn ... mỗi chiếc bay sau có thể tiết kiệm tối đa 18% lượng nhiên liệu”. Dựa vào đâu em có thể xác định như vậy?

Lời giải chi tiết:

- Tác giả cung cấp chó người đọc thông tin về đặc tính di cư của các loài chim bằng cách chia đề mục, chia phần rất rõ ràng, khoa học, logic.

- Các thông tin được đề cập chính xác, khách quan, dễ nhớ, dễ nắm bắt. Mỗi phần được tác giả làm rõ bằng dẫn chứng, số liệu, sử dụng hình ảnh minh họa. Người đọc có thể ngay sau khi đọc có thể thu thập được rất nhiều thông tin bổ ích, quý giá.

Học xong bài Những điều bí ẩn trong tập tính di cư của các loài chim, các em cần:

- Nhận biết và phân tích được đặc điểm của văn bản thông tin giải thích một hiện tượng tự nhiên.

- Phân tích được thông tin cơ bản của văn bản; phân tích được vai trò của các chi tiết trong việc thể hiện thông tin cơ bản của văn bản.

Văn bản Những điều bí ẩn trong tập tính di cư của các loài chim giải thích lí do chim di cư và tại sao chim di cư lại bay theo đội hình chữ V. Để nắm được nội dung và ý nghĩa của bài học này, các em có thể tham khảo bài soạn:

• Soạn bài đầy đủ Những điều bí ẩn trong tập tính di cư của các loài chim
• Soạn bài tóm tắt Những điều bí ẩn trong tập tính di cư của các loài chim

Nếu có thắc mắc cần giải đáp các em có thể để lại câu hỏi trong phần Hỏi đáp, cộng đồng Ngữ văn HỌC247 sẽ sớm trả lời cho các em. 

Qua văn bản Những điều bí ẩn trong tập tính di cư của các loài chim, tác giả cung cấp thông tin về việc hàng trăm tỉ con chim di cư mỗi năm theo chiều Bắc Nam giữa nơi sinh sản và nơi trú đông cách xa hàng ngàn hoặc thậm chí hàng chục ngàn ki-lô-mét. Để hiểu hơn về bài học này, các em có thể tham khảo một số bài văn mẫu dưới đây: