Tác phẩm Thơ duyên của Xuân Diệu là những câu ca về tình yêu đôi lứa, cuộc sống thông qua bức tranh mùa thu nhẹ nhàng, say đắm lòng người. Bài soạn Thơ duyên - Xuân Diệu thuộc sách Chân Trời Sáng Tạo sẽ giúp các em có thêm kiến thức về văn bản, đồng thời có thái độ sống tích cực và yêu quý thiên nhiên hơn. Chúc các em học tập vui vẻ!
1. Tóm tắt nội dung bài học
1.1. Nội dung
Qua việc miêu tả thiên nhiên để bộc lộ tình yêu lứa đôi, tình yêu với cuộc sống, với con người, và sự giao hòa, hòa hợp tuyệt diệu giữa thiên nhiên và con người.
1.2. Nghệ thuật
- Sử dụng các từ láy
- Phép nhân hóa linh hoạt
- Các từ ngữ đặc sắc một nét khá đặc biệt trong bài thơ là cách ngắt câu
2. Soạn bài Thơ duyên - Xuân Diệu Ngữ văn 10 tập 1 Chân Trời Sáng Tạo
2.1. Chuẩn bị đọc
Câu 1: Bạn hãy chia sẻ những cảm xúc đặc biệt, hoặc những quan sát, phát hiện thú bị của bản thân về thiên nhiên quanh ta.
Trả lời:
Những cảm xúc đặc biệt, hoặc những quan sát, phát hiện thú bị của bản thân về thiên nhiên quanh ta:
- Loài kiến bé nhỏ nhưng rất có kỉ luật, đi theo đường lối và rất đoàn kết.
- Các loài hoa đem đến hương thơm ngọt ngào đều khiến cho tâm hồn con người thoải mái và dễ chịu, con người cảm thấy yêu đời hơn….
Câu 2: Trong hình dung của bạn, mùa thu có những hình ảnh, màu sắc, đường nét đặc trưng nào?
Trả lời:
Trong hình dung của em, mùa thu có những hình ảnh, màu sắc, đường nét đặc trưng: là mùa cây cối thay lá, tiết trời dịu mát, màu đặc trưng là màu vàng và đỏ đồng.
2.2. Trải nghiệm cùng văn bản
Câu 1: Lưu ý những từ ngữ chỉ mối quan hệ giữa các sự vật trong khổ 1. Đó là mối quan hệ như thế nào?
Trả lời:
- Những từ ngữ chỉ mối quan hệ giữa các sự vật trong khổ 1: hòa (Chiều mộng hòa trên nhánh duyên), ríu rít (Cây me ríu rít cặp chim chuyền), đổ, qua (Đổ trời xanh ngọc qua muôn lá).
- Qua cách sử dụng từ ngữ trên của thi sĩ Xuân Diệu, người đọc có thể thấy được mối quan hệ thân mật, hòa quyện vào nhau của các sự vtaaj hiện tượng.
Câu 2: Trong khổ 4, cảnh vật có sự thay đổi như thế nào so với khổ 1, 2?
Trả lời:
Trong khổ 1,2 các cảnh vật quấn quýt thân thiết thì đến khổ thơ 4, cảnh vật có phần gấp gáp hơn, dường như báo hiệu một sự chia li giữa các cảnh vật.
2.3. Suy ngẫm và phản hồi
Câu 1:
Bạn hiểu thế nào về từ “duyên” trong nhan đề “Thơ duyên”?
Trả lời:
- Cách hiểu về từ “duyên”: chỉ quan hệ vợ chồng, những gặp gỡ trong đời, quan hệ gắn bó tựa như tự nhiên mà có, sự duyên dáng....
- Cách hiểu về từ “duyên” trong Thơ duyên: Bức tranh thu ở đây là sự giao hoà, giao duyên tựa như tự nhiên mà có giữa thiên nhiên với thiên nhiên, con người với thiên nhiên và con người với con người. Thơ duyên nói về những duyên tình đẹp đẽ ấy.
Câu 2: Phân tích, so sánh tác dụng của từ ngữ, hình ảnh, vần, nhịp,... trong việc gợi tả cảnh sắc thiên nhiên chiều thu ở khổ 1 và khổ 4.
Trả lời:
|
Khổ 1 |
Khổ 4 |
|
Đều là những bức tranh thiên nhiên miêu tả vẻ đẹp phong phú và giàu cảm xúc của mùa thu, thầm kín gợi lên khát khao lứa đôi. |
|
|
Bức tranh chiều thu tươi vui, trong ngần, mơ mộng với hình ảnh cặp chim chuyền ríu rít nơi vòm me, bầu trời thu xanh trong đang tuôn tràn ánh sáng ngọc qua kẽ lá và khúc giao hoà du dương của đất trời vào thu tựa như tiếng đàn lan toả dịu dàng, sâu lắng trong không gian. |
Cảnh chiều thu chuyển sang thời khắc mới: “chiều thưa” với “sương xuống dần”. Các hình ảnh ở đây đều đơn lẻ, cô độc: áng mây, cánh chim... đang vội vã, “phân vân” tìm nơi chốn của mình khi chiều lạnh dần buông. |
Câu 3: Trước những sắc thái và thời khắc khác nhau của bức tranh thiên nhiên chiều thu, duyên tình giữa “anh” và “em” có sự thay đổi như thế nào theo các khổ thơ.
Trả lời:
|
Khổ thơ |
Sắc thái thiên nhiên |
Duyên tình “anh” – “em” |
|
Khổ 1 |
Chiều thu tươi vui, trong sáng, hữu tình, có mối quan hệ quấn quýt. |
Không gian, thời gian khơi gợi duyên huyền diệu.
|
|
Khổ 2,3 |
Con đường thu nhỏ nhỏ, cây lá lả lơi, yểu điệu trong gió... mời gọi bước chân đôi lứa. |
- Em bước “điềm nhiên”, anh đi “lững thững”, “nhưng… lòng ta” đã “nghe ý bạn”. Nghe tiếng lòng mình, lòng nhau cùng rung động, anh với em đã gắn bó như một cặp vần. |
|
Khổ 4 |
Bước chuyển sự sống, không gian cuối buổi chiều, trước hoàng hôn. |
Tâm hồn rung động hoà nhịp với mây biếc/ cò trắng/ cánh chim/ hoa sương/... Xao động tâm hồn, gợi nhắc, thôi thúc kết đôi |
|
Khổ 5 |
Mùa thu đến rất nhẹ, “thu lặng”, không gian chan hoà sắc thu |
Trông cảnh chiều thu mà lòng"ngơ ngẩn" khiến: Lòng anh thôi đã cưới lòng em. |
Câu 4: Cảm xúc của “anh” và “em” trước thiên nhiên chiều thu giữ vai trò như thế nào trong việc hình thành, phát triển duyên tình gắn bó giữa “anh” và “em”.
Trả lời:
Cảm xúc của anh/em trước thiên nhiên chiều thu đều có vai trò dẫn dắt, kết nối duyên tình gắn bó giữa “anh” và “em”. “Anh” và “em” đều là những tâm hồn giàu cảm xúc, xao xuyến, rung động trước vẻ đẹp của thiên nhiên chiều thu. Khi chiều buông lạnh, những sinh linh cô độc cũng khao khát tìm nơi chốn của mình.
Câu 5: Xác định chủ thể trữ tình và nêu cảm hứng chủ đạo của bài thơ.
Trả lời:
- Chủ thể trữ tình trong bài thơ: chủ thể ẩn (tác giả) và chủ thể xưng danh “anh” và “em”.
- Cảm hứng chủ đạo trong bài thơ: Tình yêu thiên nhiên, cụ thể là cảnh trời đất vào thu, trời đất xe duyên, vạn vật hữu duyên khiến duyên tình của “anh” và “em” tất yếu gắn bó, vô tình mà hữu ý.
Câu 6: Chỉ ra nét độc đáo trong cách cảm nhận và miêu tả thiên nhiên mùa thu của Xuân Diệu qua Thơ duyên (có thể so sánh với một vài bài thơ khác để làm rõ nét độc đáo ấy).
Trả lời:
|
|
Thơ duyên (Xuân Diệu) |
Sang thu (Hữu Thỉnh) |
|
Cảm nhận và miêu tả |
- Âm thanh mùa thu: nơi nơi động tiếng huyền, mùa thu không ảm đạm mà rộn rã, náo nhiệt. - Hình ảnh mùa thu: gió xiêu xiêu, lả lả cành hoang, mây gấp gấp… những nét chấm phá nhẹ nhàng nhưng ra được mùa thu đặc trưng - Nỗi lòng: “Lòng anh thôi đã cưới lòng em” ta thấy sự yêu đời, tươi trẻ trong những “duyên tình” qua sự gắn bó, tươi mới của cảnh vật thiên nhiên khi vào thu. |
- Cảm nhận thu không rõ nét: “hình như thu đã về”, cảm nhận bằng cảm giác “hương ổi phả vào trong gió” - Hình ảnh thể hiện sự giao mùa: sông dềnh dàng, chim vội vã, cây đứng tuổi… |
Nhằm giúp các em hiểu hơn về bài soạn này, các em có thể tham khảo thêm:
3. Hướng dẫn luyện tập
Câu hỏi: Em hãy chia sẻ những cảm xúc đặc biệt, hoặc những quan sát, phát hiện thú bị của bản thân về thiên nhiên quanh ta.
Trả lời:
Có thể trong số chúng ta, có những người chưa được đi hết những địa điểm tuyệt đẹp của đất nước Việt Nam hình chữ S thân yêu, nhưng qua sách vở, phương tiện truyền thông vẫn có thể khẳng định một điều rằng, Việt Nam ta quá đẹp. Cái đẹp ấy đến từ những điều giản dị nhất, quen thuộc nhất đối với con người như cánh đồng, hàng tre. Khi đi đường, quan sát hai bên, những cánh đồng xanh mướt trải dài thẳng tắp, những nương ngô thẳng hàng, đơn giản thế thôi nhưng cũng đủ làm cho đôi mắt người qua đường phải ngắm nhìn, phải trầm trồ vị vẻ đẹp ấy. Khi đi qua chúng, tôi đều quay lại ngước nhìn và thầm khâm phục những người nông dân hơn, tại sao những thứ tưởng chừng như không có gì lại mang một vẻ đẹp lạ đến thế? Quê hương ta đang ngày càng phát triển, thiên nhiên cũng dần có sự đổi mới nhưng tất cả vẫn mang một vẻ đẹp vừa đậm chất truyền thông, vừa pha sự hiện đại, hòa quyện với nhau tạo nên một Việt Nam tươi đẹp.
4. Hỏi đáp về bài Thơ duyên - Xuân Diệu Ngữ văn 10 tập 1 Chân Trời Sáng Tạo
Nếu có thắc mắc cần giải đáp các em có thể để lại câu hỏi trong phần Hỏi đáp, cộng đồng Ngữ văn HỌC247 sẽ sớm trả lời cho các em.
5. Một số văn mẫu bài Thơ duyên - Xuân Diệu Ngữ văn 10 tập 1 Chân Trời Sáng Tạo
Qua văn bản Thơ duyên - Xuân Diệu, người đọc cảm nhận được tình yêu lứa đôi, tình yêu với cuộc sống, với con người thông qua cách miêu tả thiên nhiên tinh tế cảu tác giả. Để cảm nhận được một cách sâu sắc về văn bản này, các em có thể tham khảo một số bài văn mẫu dưới đây:
----------------------(Đang cập nhật)---------------------
