V. Huy-gô là một thiên tài nổi tiếng của văn học thế giới đầu thế kỉ XIX, những sáng tác của ông thường có sự đối lập giữa thiện và ác. Đoạn trích Người cầm quyền khôi phục uy quyền nói lên ý nghĩa về sự khuất phục của tội ác trước lòng nhân đạo của con người. Bài học Người cầm quyền khôi phục uy quyền - Vích-to Huy-gô thuộc sách Kết Nối Tri Thức dưới đây sẽ giúp các em có thêm nhiều kiến thức về tác phẩm, đồng thời hiểu cảm nhận được ý nghĩa sâu sắc trong văn bản. Chúc các em học tập vui vẻ!
Tóm tắt bài
1.1. Tìm hiểu chung
1.1.1. Tác giả Vích-to Huy-gô
a. Tiểu sử
- Vích-to Huy-gô (1802 – 1885) là một thiên tài nở sớm và rọi sáng từ đầu thế kỉ XIX cho đến nay.
- Bản thân:
+ Thời thơ ấu: trải qua nhiều đau khổ do gia đình mâu thuẫn.
+ Ông sinh ra và lớn lên trong thế kỉ XIX, một thế kỉ đầy bão tố cách mạng
+ Là nhà văn nổi tiếng nước Pháp thế kỉ XIX, là chủ soái của dòng văn học lãng mạn tích cực
- Ông là một người suốt đời có những hoạt động xã hội và chính trị tác động mạnh mẽ đến những nhân vật và khuynh hướng tiến bộ của thời đại
Vích-to Huy-gô (1802 – 1885)
b. Sự nghiệp sáng tác
- Tiểu thuyết: Nhà thờ Đức bà Pa-ri (1831), Những người khốn khổ (1862), Chín ba mươi (1874)…
- Thơ: Lá thu (1831), Tia sáng và bóng tối (1840), …
- Kịch: Ec-na-ni (1830),...
=> Ông là nhà văn đầu tiên của nước Pháp sau khi mất được đưa vào chôn cất ở điện Păng-tê-ông, nơi trước đó chỉ dành cho vua, chúa.
1.1.2. Tác phẩm Người cầm quyền khôi phục uy quyền
a. Tiểu thuyết Những người khốn khổ
- Hoàn cảnh sáng tác:
+ Tác phẩm được thai nghén gần 30 năm.
+ Ngay từ 1829,V.Huy-gô đã có ý định viết một cuốn tiểu thuyết về người tù khổ sai. Sau năm 1830 Huy-gô đặc biệt chú ý đến các vấn đề xã hội (phong trào đấu tranh của nhân dân lao động, những bất công xã hội, sự sa đoạ của con người). Huy-gô bắt tay vào việc sưu tầm tài liệu và bắt đầu viết bộ tiểu thuyết này vào năm 1840, thoạt đầu gọi là “Những cảnh cùng khổ” và hoàn thành nó vào năm 1861.
+ Được xuất bản năm 1862
- Tiểu thuyết "Những người khốn khổ" được chia làm 5 phần
+ Phần thứ nhất: Phăng-tin
+ Phần thứ hai: Cô-dét
+ Phần thứ ba: Ma- ri-uýt
+ Phần thứ 4: Tình ca phố Pơ- luy- mê và anh hùng ca phố Xanh Đơ- ni.
+ Phần thứ 5: Giăng Van- giăng.
Bộ tiểu thuyết Những người khốn khổ, NXB Văn học
- Nội dung: Tái hiện lại khung cảnh Pari và nước Pháp ba thập kỉ đầu thế kỉ XIX, xoay quanh số phận nhân vật Giăng Van-giăng, từ khi được ra tù đến lúc qua đời trong lãng quên thầm thầm lặng với thông điệp: Trên đời, chỉ còn một điều ấy thôi, đó là yêu thương nhau.
- Giá trị:
+ Tư tưởng: Tác phẩm đã ghi lại những nét hiện thực về xã hội Pháp vào khoảng năm 1830 - cái xã hội tư sản tàn bạo và tình trạng cùng khổ của người dân lao động.
+ Nghệ thuật: Tác phẩm chứng tỏ được tài năng của Huy-gô qua bút pháp mang khuynh hướng nghệ thuật lãng mạn.
b. Vị trí đoạn trích Người cầm quyền khôi phục uy quyền
Người cầm quyền khôi phục uy quyền nằm ở cuối phần thứ nhất. Vì muốn cứu một nạn nhân bị Gia- ve bắt oan, Giăng Van-giăng buộc phải tự thú mình là ai.
c. Bố cục
Bố cục gồm 2 phần:
- Phần 1 (từ đầu đến "Phăng-tin đã tắt thở"): Gia-ve đến bắt Giăng Van-giăng khiến Phăng-tin đang bị bệnh càng khiếp sợ đến chết.
- Phần 2 (còn lại): Giăng Van-giăng từ biệt Phăng-tin, thầm hứa với linh hồn người phụ nữ bất hạnh.
d. Tóm tắt văn bản
Khi Phăng tin bị Gia-ve bắt bỏ tù, nhờ có Giăng Van-giăng chị mới thoát nạn rồi được đưa vào bệnh xá. Trong lúc đang hết lòng cứu giúp Phăng Tin, Giăng Van-giăng lại quyết định ra tòa tự thú vì muốn cứu một nạn nhân bị Gia-ve bắt oan. Đoạn trích kể lại tình huống tên Gia-ve dẫn lính đến bắt Giăng Van-giăng khi ông đến thăm Phăng-tin ở bệnh xá. Khi Gia-ve đến, Phăng-tin nghĩ hắn đến bắt mình nên vô cùng sợ hãi. Vì không muốn dập tắt niềm hi vọng của Phăng-tin nên Giăng Van-giăng hạ mình cầu xin Gia-ve cho ông ba ngày để tìm ra con gái của chị. Nhưng Gia-ve vẫn tàn nhẫn tuyên bố Giăng Van-giăng là một tên tù khổ sai vượt ngục, hắn sẽ bắt ông. Nghe xong những lời lẽ ấy Phăng-tin đã tuyệt vọng tắt thở. Căm phẫn trước sự tàn nhẫn của Gia-ve, Giăng Van-giăng khôi phục uy quyền khiến Gia-ve phải run sợ. Giăng Van-giăng đến chỗ Phăng- tin nói những lời cuối với chị rồi đứng dậy quay về phía Gia-ve và nói "giờ thì tôi thuộc về anh".
1.2. Đọc hiểu văn bản
1.2.1. Khi Gia–ve đến bắt Giăng Van-giăng dưới dự chứng kiến của Phăng-tin
a. Chân dung:
* Nhân vật Gia-ve
+ Giọng nói: man rợ, "điên cuồng như tiếng thú gầm".
+ Cặp mắt "nhìn như cái móc sắt từng quen kéo giật vào hắn bao kẻ khốn khổ, đi thấu vào xương tủy".
+ Cái cười "ghê tởm phô tất cả hai hàm răng" Dùng từ thô lỗ, đầy vẻ khinh miệt, ác ý, độc địa.
=> Từ chỗ lột tả bản chất của Gia-ve qua cử chỉ, hành động tác giả đã vẽ nên ấn tượng về thái độ của Gia-ve qua đôi mắt nhìn của một loài ác thú,
=> Sự so sánh độc đáo đã tạo nên cho bạn đọc cảm giác về sự hiểm ác ẩn chìm trong ánh nhìn.
* Nhân vật Giăng Van-giăng
+ Giọng nói: một giọng nói hết sức nhẹ nhàng và điềm tĩnh: ”cứ yên tâm. Không phải nó đến bắt chị đâu”.
=> Có thể nói, Giăng Van-giăng là người biết đồng cảm và sẻ chia. Sự xuất hiện của con người này thật sự trở thành niềm an ủi, hạnh phúc cho Phăng-tin.
=> Điều này chứng tỏ Giăng Van-giăng là một người có bản lĩnh thép, không sợ cường quyền, ở trong hoàn cảnh này, bản lĩnh thép của Giăng Van-giăng lại tỏa sáng.
b. Thái độ:
* Gia-ve với Giăng Van-giăng
- Ban đầu “hắn đứng lì một chỗ mà nói”, ”kéo giật vào hắn”, sau đó hắn mới “lao tới tiến vào giữa phòng” , “nắm lấy cổ áo ông Thị trưởng”.
=>Tác giả sử dụng hàng loạt những động từ mạnh kế tiếp nhau với mức độ tăng dần nhằm miêu tả hành động của Gia-ve chứa đựng đầy đủ sự bạo tàn nham hiểm của một con ác thú.
=> Quả thật, Gia-ve hiện nguyên hình là một con ác thú không hơn không kém
* Gia-ve với Phăng-tin
- Gia-ve không hề quan tâm đến người bệnh là Phăng-tin
- Hắn quát tháo làm náo loạn cả phòng bệnh.
- Hắn không dấu điều mà Giăng-van-giăng phải bí mật với Phăng-tin khi hắn giễu cợt “Mày nói giỡn! Mày xin tao 3 ngày để chuồn hả? Mày bảo là đi tìm đứa con cho con đĩ kia! Á à! Tốt thật, tốt thật đấy!”
=>Thái độ hống hách, quát đạt trịnh thượng, coi khinh con người.
* Giăng Van-giăng với Gia-ve
- Thái độ: Đối lập với thái độ của Giave. Nếu như Gia-ve hùng hổ, hách dịch: Nói to ! Nói to lên !...ai nói với ta thì phải nói to thì Giăng-van-giăng lại hết sức nhã nhặn: Tôi biết là anh muốn gì rồi !
=> Đây là một thái độ hết sức khiêm nhường, tự kiềm chế biết mình biết người => Không hề muốn xảy ra xung đột, muốn giữ hòa khí`.
- Lời nói: Thưa ông...Tôi muốn nói riêng với ông câu này
=> Ngay cả khi Gia-ve nóng giận, cơn giận sôi sùng sục, bừng bừng khí thế gây chiến thì Giăng-van-giăng vẫn giữ phép lịch sự, từ tốn.
- Giăng-van-giăng có thái độ như thế để xin Giave gia hạn thêm ba ngày để tìm con cho Phăng tin.
* Giăng Van-giăng với Phăng-tin
- Yêu thương, trân trọng, lúc nào cũng ân cần chăm sóc
=> Tất cả những hành động đó đều xuất phát từ lòng thương, sự chở che, bảo vệ con người.
Tạo hình nhân vật Jean Valjean (Giăng Van-giăng) trong bộ phim Những người khốn khổ
1.2.2. Khi Phăng-tin qua đời
a. Hành động
* Nhân vật Gia-ve
- Phát khùng hét lên, toan gọi lính tráng
- Đứng lại, tay nắm lấy đầu can, lưng tựa vào khung cửa
- Mắt không rời Giăng Văn-giăng
=> Trước những hành động của Giăng Van-giăng, Gia-ve đã phải run sợ.
* Nhân vật Giăng Van-giăng
- Với Phăng-tin: Hành động: Ngồi yên lặng, nâng đầu đặt ngay ngắn, thắt lại dây rút áo, vén gọn tóc, vuốt mắt cho chị.
=> Động thái trang nghiêm, từ tốn, đầy tình thương
=> Hình ảnh gợi xúc động trong lòng người đọc
- Với Gia-ve: Hành động: Giăng-van-giăng đi tới, giật gãy trong chớp mắt chiếc giường cũ nát...cầm lăm lăm cái thanh giường trong tay và nhìn Giave trừng trừng
=> Sử dụng động từ mạnh kết hợp với tính từ thể hiện hành động mạnh mẽ, quyết liệt, dứt khoát không đắn đo, suy tính.
=> Giăng-van-giăng như người anh hùng sẵn sàng dùng sức mạnh để bảo vệ chở che cho những người cùng khổ.
b. Thái độ:
* Nhân vật Gia-ve với Giăng Van-giăng
- Thái độ: Gia-ve lạnh lùng tàn nhẫn trước tình máu mủ thiêng liêng hắn không một chút động lòng thương xót.
- Trái tim hắn không một chút tình người, hắn là một kẻ vô tình - một kẻ lòng lang dạ thú.
- Trước hành động cao thượng và rất người của Giăng Van-giăng, hắn đã lùi bước trong run sợ.
=> Hình ảnh của một loài ác thú.
=> Gia-ve đứng trên công lí của nền dân chủ tư sản Pháp
* Nhân vật Giăng Van-giăng với Gia-ve
- Thái độ: Sau khi Phăng-tin chết, Giăng Van-giăng không nín nhịn nữa ông đã phản ứng : "Để tay lên bàn tay Gia-ve đang túm lấy ông, cậy bàn tay hắn ra như cậy bàn tay trẻ con và bảo hắn: Anh đã giết chết người đàn bà này rồi đó"
=> Giăng Van-giăng dần khôi phục lại uy quyền. Lời nói của Giăng Van-giăng tuy từ tốn nhưng có một sức mạnh lớn lao như lời kết án của quan tòa. Địa vị người thực thi công lí đã thay đổi.
=> Giăng Van-giăng dựa trên công lí của lương tri. Chính lương tri đạo đức con người đã mang lại cho Giăng Van-giăng một sức mạnh vô song.
1.3. Tổng kết
1.3.1. Về nội dung
Thông qua hình ảnh Giăng Van-giăng, tác giả thể hiện, quan điểm, tư tưởng, niềm tin vào con đường cải tạo xã hội. Cho dù trong hoàn cảnh nào, con người chân chính vẫn có thể bằng ánh sáng của tình thương đẩy lùi bóng tối của cường quyền và nhen nhóm niềm tin vào tương lai.
1.3.2. Về nghệ thuật
- Bút pháp lãng mạn của Huy–gô
- Sử dụng các thủ pháp nghệ thuật: so sánh, ẩn dụ, phóng đại.
- Sử dụng yếu tố hư cấu
- Nghệ thuật đối lập khi xây dựng hình tượng nhân vật
Các em có thể tổng kết toàn bộ nội dung bài học qua sơ đồ tư duy dưới đây:
Bài tập minh họa
Bài tập: Ở chi tiết cuối văn bản Người cầm quyền khôi phục uy quyền - Vích-to Huy-gô: Giăng Van-giăng thì thầm điều gì bên tai Phăng-tin (lúc ấy đã chết rồi) đề rồi sau đó “gương mặt Phăng-tin sáng rỡ lên một cách lạ thường”. Em hãy nêu cảm nhận về chi tiết trên.
Hướng dẫn giải:
- Đọc kĩ câu văn phần cuối văn bản Người cầm quyền khôi phục uy quyền - Vích-to Huy-gô
- Đặt câu văn vào bối cảnh văn bản
- Chú ý hình ảnh biểu tượng “gương mặt Phăng-tin sáng rỡ lên một cách lạ thường”
- Tham khảo tài liệu sách báo hoặc internet về ý nghĩa chi tiết cuối truyện
- Kết hợp cảm nhận của bản thân để trả lời câu hỏi
Lời giải chi tiết:
Ở chi tiết cuối văn bản Người cầm quyền khôi phục uy quyền - Vích-to Huy-gô, chi tiết “gương mặt Phăng-tin sáng rỡ lên một cách lạ thường” là biểu hiện độc đáo của nghệ thuật lãng mạn, hướng tới cái khác thường, phi thường trong hoàn cảnh khác thường. Qua đó giúp người đọc cảm nhận được sự mãn nguyện lúc mất của Phăng – tin. Đồng thời "gương mặt Phăng-tin sáng rỡ lên một cách lạ thường" biểu trưng cho niềm tin tưởng của Phăng – tin trước tấm lòng Giăng Van – giăng, rằng sẽ cứu được đứa con của cô.
Lời kết
- Học xong bài Người cầm quyền khôi phục uy quyền, các em cần:
+ Nắm được sự đối lập trong cách thể hiện hành động và thái độ của các nhân vật
+ Phân tích ý nghĩa văn bản
Soạn bài Người cầm quyền khôi phục uy quyền - Vích-to Huy-gô
Văn bản Người cầm quyền khôi phục uy quyền - Vích-to Huy-gô thể hiện quan điểm, tư tưởng, niềm tin vào con đường cải tạo xã hội của tác giả thông qua hình ảnh Giăng Van-giăng. Nhằm giúp các em hiểu hơn về bài soạn này, các em có thể tham khảo thêm bài soạn dưới đây:
Hỏi đáp bài Người cầm quyền khôi phục uy quyền - Vích-to Huy-gô
Nếu có thắc mắc cần giải đáp các em có thể để lại câu hỏi trong phần Hỏi đáp, cộng đồng Ngữ văn HỌC247 sẽ sớm trả lời cho các em.
Một số bài văn mẫu về Người cầm quyền khôi phục uy quyền
Người cầm quyền khôi phục uy quyền đã thể hiện niềm tin về ánh sáng của tình thương đẩy lùi bóng tối cường quyền thông qua tình cảm của Giăng Van-giăng đối với Phăng-tin. Để hiểu hơn về bài học này, các em có thể tham khảo một số bài văn mẫu dưới đây:
-- Mod Ngữ văn 10 HỌC247
