Phân tích vẻ đẹp của người anh hùng tài hoa, dũng cảm, trọng nghĩa khinh tài qua đoạn trích Lục Vân Tiên cứu Kiều Nguyệt Nga

Nguyễn Đình Chiểu là một trong số tác giả tiêu biểu của nền văn học trung đại Việt Nam. Ông là một trong số những nhà văn có nhiều đau khổ, bất hạnh nhưng đã sống một cuộc đời thanh bạch, đầy ý chí, nghị lực và đã để lại cho đời nhiều tác phẩm văn học có giá trị. Nhắc đến Nguyễn Đình Chiểu, ngoài những tác phẩm thể hiện lòng yêu nước sâu sắc, những bài văn tế, người đọc không thể không nhắc tới "Truyện Lục Vân Tiên". Đọc toàn bộ tác phẩm nói chung, đoạn trích "Lục Vân Tiên cứu Kiều Nguyệt Nga" nói riêng, chúng ta sẽ thấy hiện lên rõ nét vẻ đẹp của người anh hùng tài hoa, dũng cảm, trọng nghĩa khinh tài - Lục Vân Tiên.

Trước hết, vẻ đẹp của người anh hùng Lục Vân Tiên được thể hiện rõ nét, chân thực khi Lục Vân Tiên đánh bọn cướp Phong Lai. Trong quá trình đánh bọn cướp, Lục Vân Tiên hiện lên như một vị hảo hán, mang trên mình tinh thần nghĩa hiệp, trượng nghĩa.

Vân Tiên ghé lại bên đàng
Bẻ cây làm gậy nhằm làng xông vô
Kêu rằng: "Bớ đảng hung đồ
Chớ quen làm thói hồ đồ hại dân"

Hành động của Lục Vân Tiên khi thấy bọn cướp chính là "ghé lại bên đàng", dường như chàng trai ấy không hề một chút lo lắng, sợ hãi đắn đo suy nghĩ khi đánh bọn cướp Phong Lai. Hành động ấy của Lục Vân Tiên phù hợp với tính cách và tinh thần hăm hở của chàng trai trẻ, luôn muốn được giúp người, giúp đời. Hành động đánh cướp của Lục Vân Tiên diễn ra một cách mau lẹ - "bẻ cây làm gậy nhằm làng xông vô", điều đó chứng tỏ chàng không những không chút do dự mà còn không màng tới an nguy của bản thân. Hành động nghĩa hiệp ấy của chàng xuất phát từ tinh thần chính trực và tấm lòng nhân nghĩa, luôn sẵn sàng bảo vệ cho lẽ phải và bênh vực những kẻ yếu đuối. Thêm vào đó, khi đánh bọn cướp Phong Lai, Lục Vân Tiên còn hiện lên là một người anh hùng mạnh mẽ, dũng cảm và có võ nghệ phi thường.

Phong Lai mặt đỏ phừng phừng:
Thằng nào dám tới lẫy lừng vào đây
Trước gây việc dữ tại mầy
Truyền quân bốn phía phủ vây bịt bùng
Vân Tiên tả đột hữu xông,
Khác nào Triệu Tử phá vòng Đương Dang.

Miêu tả trận đánh giữa Lục Vân Tiên và bọn cướp Phong Lai, tác giả Nguyễn Đình Chiểu đã sử dụng thành công nghệ thuật tương phản, từ đó làm bật nổi vẻ đẹp của Lục Vân Tiên. Có thể nói, trận đánh giữa Lục Vân Tiên với bọn cướp là trận đánh không cân sức, giữa một bên là tướng cướp hùng hổ, hung dữ, đông đúc - "truyền quân bốn phía", được trang bị vũ khí đầy đủ với một bên là Lục Vân Tiên, thân cô thế cô, vũ khí chỉ là gậy cây bẻ từ bên vệ đường. Thế nhưng, trong chính trận đấu không cân sức đấy, hình ảnh Lục Vân Tiên hiện lên thật đẹp, đầy sự quả cảm và chàng đã chứng tỏ được tài năng võ nghệ cao cường của mình. Cụm từ "tả đột hữu xung" được tác giả sử dụng thật độc đáo và giàu giá trị tạo hình, gợi lên hình ảnh Lục Vân Tiên đang làm chủ tình thế và một mình tung hoành giữa đám cướp đông đúc đang bủa vây. Cùng với đó, hình ảnh so sánh Lục Vân Tiên với Triệu Tử Long - một vị chiến tướng vào loại bậc nhất trong Tam Quốc cùng nhịp thơ nhanh mạnh đã góp phần xây dựng thành công hình ảnh Lục Vân Tiên với khí thế áp đảo, mang dáng dấp của một người anh hùng mạnh mẽ trong một trận đánh với khí thế hào hùng, sôi động. Và để rồi, trong trận đánh không cân sức ấy, Lục Vân Tiên đã giành chiến thắng vẻ vang trước bọn cướp Phong Lai.

Lâu La bốn phía vỡ tan
Đều quăng gươm giáo tìm đàng chạy ngay
Phong Lai chẳng kịp trở tay
Bị Tiên một gậy thác rày thân vong.

Không dừng lại khi đánh bọn cướp Phong Lai, vẻ đẹp của người anh hùng Lục Vân Tiên còn được thể hiện rõ nét qua cuộc trò chuyện với Kiều Nguyệt Nga. Trong cuộc trò chuyện với Kiều Nguyệt Nga, Lục Vân Tiên hiện lên là một con người giàu lòng nhân hậu.

Dẹp rồi lũ kiến chòm ong,
Hỏi: "Ai than khóc ở trong xe nầy?"

Sau khi đánh đuổi bọn cướp, Lục Vân Tiên đã tìm cách trấn an nỗi sợ hãi của Kiều Nguyệt Nga bằng lời khẳng định lũ cướp đã bị chàng tiêu diệt và sau đó, chàng đã hỏi han rất ân cần và khiêm nhường để họ vơi đi nỗi sợ hãi và sự lo lắng đang thường trực. Đồng thời, trong cuộc trò chuyện với Kiều Nguyệt Nga, Lục Vân Tiên còn hiện lên là một con người biết trọng lễ nghĩa.

Khoan khoan ngồi đó chớ ra
Nàng là phận gái, ta là phận trai

Lục Vân Tiên một mực giữ lễ nghĩa, khuôn phép vốn có của xã hội phong kiến khi không để Kiều Nguyệt Nga xuống xe, điều đó cho thấy chàng là một người đàng hoàng, chững chạc. Đồng thời, qua cách sử dụng từ ngữ xưng hô "ta" - "nàng" cho thấy tấm lòng trân trọng mà Lục Vân Tiên dành cho Kiều Nguyệt Nga và đó còn là thái độ lịch sự, lễ nghĩa của một người đọc sách thánh hiền. Thêm vào đó, qua cuộc trò chuyện với Kiều Nguyệt Nga còn giúp chúng ta thấy Lục Vân Tiên là một con người hào hiệp, chính trực và tràn đầy nghĩa khí.

Vân Tiên nghe nói liền cười:

"Làm ơn há dễ trông người trả ơn
Nay đà rõ đặng nguồn cơn
Nào ai tính thiệt so hơn làm gì
Nhớ câu kiến nghĩa bất vi
Làm người thế ấy cũng phi anh hùng"

Khi nghe Kiều Nguyệt Nga nói đến chuyện trả ơn, Lục Vân Tiên đã bật cười, đó là tiếng cười vô tư, sảng khoái, không tính toán của chàng bởi lẽ hơn ai hết, với chàng làm ơn không bao giờ màng đến sự trả ơn. Đồng thời, qua những lời đáp ấy của Lục Vân Tiên giúp chúng ta thấy rõ quan niệm, lối sống tốt đẹp, đáng trân quý của chàng.

Tóm lại, Lục Vân Tiên trong đoạn trích "Lục Vân Tiên cứu Kiều Nguyệt Nga" là một người anh hùng dũng cảm, trọng nghĩa khinh tài, trọng lễ nghĩa và có tấm lòng nhân hậu. Nhân vật Lục Vân Tiên chính là một hình ảnh lí tưởng mà tác giả Nguyễn Đình Chiểu gửi gắm những niềm mong ước của mình.