Địa lí 10 Bài 15: Thủy quyển. Một số nhân tố ảnh hưởng tới chế độ nước sông. Một số sông lớn trên Trái Đất

1. Khái niệm

• Thủy quyển là lớp nước trên Trái Đất, bao gồm nước trong các biển, đại dương, nước trên lục địa và hơi nước trong khí quyển.

2. Tuần hoàn của nước trên Trái Đất          

• Vòng tuần hoàn nhỏ: Nước biển và đại dương bốc hơi (do tác dụng của gió, nhiệt độ...) và ngưng tụ trên cao tạo thành mây, gây mưa ngay trên mặt biển và đại dương.
• Vòng tuần hoàn lớn: Nước bốc hơi ngoài mặt biển, đại dương và hình thành mây. Gió đưa mây vào đất liền và gây mưa tại đây. Một phần nước mưa tụ lại thành các dòng sông rồi chảy ra biển; một phần khác ngấm xuống đất thành nước ngầm, cuối cùng chảy ra sông suối rồi chảy ra biển.

1. Chế độ mưa, băng tuyết, nước ngầm

• Miền khí hậu nóng hoặc nơi địa hình thấp của khu vực khí hậu ôn đới, thủy chế sông phụ thuộc vào chế độ mưa.
• Ví dụ: Sông Hồng, mùa lũ (6-10) trùng với mùa mưa, mùa cạn trùng với mùa khô, ít mưa.
• Miền ôn đới lạnh và những sông bắt nguồn từ núi cao, thủy chế còn phụ thuộc vào lượng tuyết băng tan.
• Ví dụ: Sông Ô bi, Lênítxây, Lêna khi mùa xuân đến nhiệt độ tăng làm băng tuyết tan, mực nước sông dâng.
• Ở các vùng đất đá bị thấm nước nhiều, nước ngầm đóng vai trò đáng kể (đá vôi).

2. Địa thế, thực vật, hồ đầm

a. Địa thế

• Nơi nào có độ dốc lớn, nước sông chảy mạnh, lũ lên nhanh; còn nơi nào bằng phẳng thì nước chảy chậm, lũ lên chậm và kéo dài.

b. Thực vật

• Lớp phủ thực vật phát triển mạnh có tác dụng điều hòa dòng chảy sông ngòi, giảm lũ lụt; lớp phủ thực vật bị phá hủy làm cho chế độ dòng chảy thất thường, tốc độ dòng chảy nhanh, dễ xảy ra lũ lụt.
• Trồng rừng phòng hộ đầu nguồn hạn chế lũ.

c. Hồ đầm nối với sông có tác dụng điều hòa chế độ nước sông:mùa nước lên nước sông chảy vào hồ đầm; mùa nước cạn: từ hồ đầm chảy ra.

• Sông Nin: Từ hồ Victoria, đổ ra Địa Trung Hải, chảy qua xích đạo, cận xích đạo, cận nhiệt châu Phi, diện tích lưu vực 2.881.000 km2 dài 6.685 km, nguồn cung cấp nước chính (nước mưa, nước ngầm).
• Sông Amadôn: Từ dãy Anđet đổ ra Đại Tây Dương, chảy qua xích đạo châu Mĩ, lưu vực 7.170.000 km2 dài 6.437 km, nguồn cung cấp chính (nước mưa, nước ngầm).
• Sông Lênítxây: dãy Xaian đổ ra biển ca ra thuộc Bắc Băng Dương chảy qua ôn đới lạnh châu Á, diện tích lưu vực 2.580.000 km, dài 4.102, nguồn cung cấp (băng tuyết tan, mưa).

Các em có thể hệ thống lại nội dung kiến thức đã học được thông qua bài kiểm tra Trắc nghiệm Địa lý 10 Bài 15 cực hay có đáp án và lời giải chi tiết. 

• Câu 1:

  Việc phá hoại rừng phòng hộ ở thượng nguồn sông sẽ dẫn tới hậu quả 

  • A. Mực nước sông quanh năm thấp, sông chảy chậm chạp.
  • B. Mực nước sông quanh năm cao, sông chảy siết.
  • C. Mùa lũ nước sông dâng cao đột ngột, mùa cạn mực nước cạn kiệt. 
  • D. Sông hầu như không còn nước, chảy quanh co uốn khúc.

• Câu 2:

  Hoạt động kinh tế - xã hội có tác động rõ rệt nhất tới chế độ nước của sông Hồng là 

  • A. Sản xuất nông nghiệp ở vùng cao Tây Bắc.
  • B. Xây dựng hệ thống thủy điện trên sông Đà.
  • C. Khai thác rừng ở vùng thượng lưu sông. 
  • D. Khai thác cát ở lòng sông.

• Câu 3:

  Ở nước ta, nhân tố tự nhiên có ảnh hưởng rõ rệt nhất tới chế độ nước của sông là 

  • A. Chế độ mưa.
  • B. Địa hình.
  • C. Thực vật. 
  • D. Hồ, đầm.

Câu 4-10: Mời các em đăng nhập xem tiếp nội dung và thi thử Online để củng cố kiến thức về bài học này nhé!

Các em có thể xem thêm phần hướng dẫn Giải bài tập Địa lý 10 Bài 15 để giúp các em nắm vững bài học và các phương pháp giải bài tập.

Bài tập 1 trang 58 SGK Địa lý 10

Bài tập 2 trang 58 SGK Địa lý 10

Bài tập 1 trang 41 SBT Địa lí 10

Bài tập 2 trang 41 SBT Địa lí 10

Bài tập 3 trang 42 SBT Địa lí 10

Bài tập 4 trang 43 SBT Địa lí 10

Bài tập 5 trang 43 SBT Địa lí 10

Bài tập 6 trang 43 SBT Địa lí 10

Bài tập 7 trang 44 SBT Địa lí 10

Bài tập 1 trang 19 Tập bản đồ Địa Lí 10

Bài tập 2 trang 19 Tập bản đồ Địa Lí 10

Bài tập 3 trang 19 Tập bản đồ Địa Lí 10

Bài tập 4 trang 19 Tập bản đồ Địa Lí 10

Trong quá trình học tập nếu có thắc mắc hay cần trợ giúp gì thì các em hãy comment ở mục Hỏi đáp, Cộng đồng Địa lí HOC247 sẽ hỗ trợ cho các em một cách nhanh chóng!

Chúc các em học tập tốt và luôn đạt thành tích cao trong học tập!