Sinh học 10 Cánh diều Bài 15: TH: Làm tiêu bản NST để quan sát quá trình nguyên phân, giảm phân ở tế bào TV, ĐV

a. Chuẩn bị

- Dụng cụ: kính hiển vi quang học, lam kính (1), lamen (2), địa đồng hồ (3), giấy tham (4); kéo (5); kim mũi mác (6), cốc thuỷ tinh 100 mL, bút lông dầu (đã hết mực) hoặc cản viết chi (bút chi); ống hút nhỏ giọt, khăn lau, găng tay y tế, mắt kính bảo hộ

Hình 15.1. Một số dụng cụ

- Hoá chất: Dung dịch nhuộm nhiễm sắc thể cammine acetic 2 % hoặc orcein acetic 2 %, HCl 1,5 N, CH₃COOH 5%, nước cất.

- Chuẩn bị mẫu: Ngâm củ hành trong nước khoảng 24 giờ, trong hành trong đất ẩm hoặc bông ẩm khoảng 2 – 3 ngày sẽ thấy hành mọc nhiều rễ dài khoảng 0,5–2 cm (khi trồng nên tưới ẩm cho hành 1 – 2 lần trong ngày).

b. Tiến hành

Bước 1. Chọn củ hành có rễ dài khoảng 0,5 – 2 cm rửa sạch, mỗi nhóm cắt 5 – 10 đầu rễ (dài khoảng 2 – 3 mm) để trong địa đồng hồ có sẵn nước

Bước 2. Dùng ống hút nhỏ giọt hút hết nước trong đĩa đồng hồ; nhỏ khoảng 1 mL HCl 1,5 N và để yên khoảng 5 phút ở nhiệt độ khoảng 60 °C (acid HCl giúp thuỷ phân thành tế bao làm đầu rễ mềm giúp dàn đều tế bảo trên lam kính).

Hình 15 2. Củ hành ta

Bước 3. Hút bỏ HCl trong đĩa đồng hổ; nhỏ thêm 1 mL dung dịch nhuộm carmine acetic 2 % hoặc orcem acetic nhuộm nhiễm sắc thể khoảng 10 phút

Bước 4. Dùng kim mũi mác lấy 1 – 2 mm đầu rễ đặt lên lam kinh có nhỏ sẵn một giọt acetic acid 5 %, đây lamen Sử dụng đầu bút lỏng (đã hết mực) ép lên đầu rễ theo hình tròn giúp dàn đều tế bảo trên lam kinh, dùng giấy thấm hút bớt nước còn thừa trên tiêu bản Tiêu bản sau khi ép được quan sát trên kính hiển vi quang học ở vật kinh 10 để phát hiện các tế bảo và chọn tế bao quan sát rõ. Sau đó chuyển sang vật kinh 40x để nhận dạng các kỉ nguyên phân qua quan sát hình thải nhiễm sắc thể.

Hình 15.3. Phân bào nguyên phân ở rễ hành ta

Tiến hành làm và quan sát tiêu bản quá trình nguyên phân của tế bào vảy hành trên kính hiển vi

c. Báo cáo

Báo cáo kết quả thực hành theo mẫu ở bai 6 hoặc theo mẫu bao cao bảng 15.1.

Bảng 15.1. Báo cáo kết quả thực hành

a. Chuẩn bị

- Dụng cụ kinh hiển vi quang học; lam kinh, lamen, giấy thẩm; kéo, kim mũi mác, ống hút nhỏ giọt, giấy thấm

- Hoá chất: dung dịch nhuộm nhiễm sắc thể cammine acetic 2% hoặc orcein acetic 20%.

- Mẫu vật. Chọn châu chấu đực trưởng thành thưởng nhỏ hơn con cái.

Hình 15,4. Cháu cháu đực (a) cháu cháu cái (b)

b. Tiến hành

Bước 1. Dùng kéo cắt ngang phần bụng và ngục của châu chấu đực, lấy kim mũi mác gạt nhẹ phần bụng sẽ thấy khối màu vàng cam có chứa tinh hoàn, đặt tỉnh hoàn lên làm kinh có chứa sẵn 1 giọt nước; tách bỏ thể mỡ màu vàng cam; giữ lại tỉnh hoàn có hình dạng nải chuối màu trắng gồm nhiều túi tỉnh

Bước 2.  Đặt các tủ tinh lên trên lam kinh có sẵn 1 – 2 giọt carmine acetic 2%, dùng kim mũi mác dầm nhẹ để xé rách túi tinh, nhuộm trong 10 phút

Bước 3.  Đây lamen, đặt giấy thấm lên tiêu bản, dùng ngón tay cái ấn nhẹ lên lamen để dàn đều tế bào trên lam kinh

Bước 4.  Quan sát tiêu bản bằng kinh hiển vi, lúc đầu dùng vật kính 10× để xác định các tế bảo và chọn tế bảo quan sát rõ. Sau đó chuyển sang dùng vật kinh 40× dễ quan sát chi tiết. Đếm số lượng và quan sát hình thái của nhiễm sắc thể. Vẽ hình quan sát được.

Hình 15 5. Giảm phân ở tinh hoàn châu chấu đực

Tiến hành làm và quan sát tiêu bản quá trình giảm phân của tế bào châu chấu trên kính hiển vi

d. Báo cáo

Bảo cáo kết quả thực hành theo mẫu (bảng 15.1).

a. Chuẩn bị

- Dụng cụ kinh hiển vi quang học, lam kinh, lamen, giấy thẩm, kim mũi mác, ống hút nhỏ giọt, giấy thấm

- Hóa chất: dung dịch nhuộm nhiễm sắc thể carmine acetic 2 % hoặc orcein acetic 2%, HCI 1,5 N.

- Mẫu vật hoa hẹ (hoặc hoa hành). 

Hình 15.5. Hoa he và túi phấn

b. Tiến hành

Bước 1. Chọn cụm hoa he (hoặc hoa hành) chưa nở, tách lấy 2 – 3 nụ hoa kích thước trung bình trong cụm, dùng kim mũi mác tách lấy 5 – 6 tủ phần đặt lên làm kính có sẵn 1 giọt HCl 1,5 N, ngâm trong 1 phút

Bước 2. Dùng giấy thẩm hút hết HCl, dầm nát bao phần bằng kim mũi mác, nhỏ 1 – 2 giọt carmine acetic 2% để nhuộm trong 10 phút

Bước 3. Đậy lamen, dùng ngón tay cái ấn nhẹ lên lamen để dàn đều tế bào trên lam kính

Bước 4. Khi đưa tiêu bản lên kinh để quan sát, lúc đầu dùng vật kinh 10x để xác định các tế bào, chọn tế bảo quan sát rõ. Sau đó chuyển sang dùng vật kinh 40× để quan sát chi tiết. Vẽ hình quan sát được.

Hình 15.6. Các giai đoạn trong quá trình giảm phân ở hoa hẹ

Tiến hành làm tiêu bản, quan sát giảm phân ở tế bào hạt phấn bông hẹ

c. Báo cáo

Báo cáo kết quả thực hành theo mẫu bảng 15.1.

BÁO CÁO KẾT QUẢ THỰC HÀNH LÀM TIÊU BẢN NHIỄM SẮC THỂ QUAN SÁT QUÁ TRÌNH NGUYÊN PHÂN

a. Chuẩn bị

- Dụng cụ: kính hiển vi quang học, lam kính (1), lamen (2), địa đồng hồ (3), giấy tham (4); kéo (5); kim mũi mác (6), cốc thuỷ tinh 100 mL, bút lông dầu (đã hết mực) hoặc cản viết chi (bút chi); ống hút nhỏ giọt, khăn lau, găng tay y tế, mắt kính bảo hộ

Hình 15.1. Một số dụng cụ

- Hoá chất: Dung dịch nhuộm nhiễm sắc thể cammine acetic 2 % hoặc orcein acetic 2 %, HCl 1,5 N, CH3COOH 5%, nước cất.

- Chuẩn bị mẫu: Ngâm củ hành trong nước khoảng 24 giờ, trong hành trong đất ẩm hoặc bông ẩm khoảng 2 – 3 ngày sẽ thấy hành mọc nhiều rễ dài khoảng 0,5–2 cm (khi trồng nên tưới ẩm cho hành 1 – 2 lần trong ngày).

b. Tiến hành

Bước 1. Chọn củ hành có rễ dài khoảng 0,5 – 2 cm rửa sạch, mỗi nhóm cắt 5 – 10 đầu rễ (dài khoảng 2 – 3 mm) để trong địa đồng hồ có sẵn nước

Bước 2. Dùng ống hút nhỏ giọt hút hết nước trong đĩa đồng hồ; nhỏ khoảng 1 mL HCl 1,5 N và để yên khoảng 5 phút ở nhiệt độ khoảng 60 °C (acid HCl giúp thuỷ phân thành tế bao làm đầu rễ mềm giúp dàn đều tế bảo trên lam kính).

Hình 15 2. Củ hành ta

Bước 3. Hút bỏ HCl trong đĩa đồng hổ; nhỏ thêm 1 mL dung dịch nhuộm carmine acetic 2 % hoặc orcem acetic nhuộm nhiễm sắc thể khoảng 10 phút

Bước 4. Dùng kim mũi mác lấy 1 – 2 mm đầu rễ đặt lên lam kinh có nhỏ sẵn một giọt acetic acid 5 %, đây lamen Sử dụng đầu bút lỏng (đã hết mực) ép lên đầu rễ theo hình tròn giúp dàn đều tế bảo trên lam kinh, dùng giấy thấm hút bớt nước còn thừa trên tiêu bản Tiêu bản sau khi ép được quan sát trên kính hiển vi quang học ở vật kinh 10 để phát hiện các tế bảo và chọn tế bao quan sát rõ. Sau đó chuyển sang vật kinh 40x để nhận dạng các kỉ nguyên phân qua quan sát hình thải nhiễm sắc thể.

Hình 15.3. Phân bào nguyên phân ở rễ hành ta

c. Kết quả

Quan sát quá trình nguyên phân trên tiêu bản rễ hành

Sau bài học này, học sinh sẽ nắm được:

- Làm được tiêu bản nhiễm sắc thể để quan sát quá trình nguyên phân.

- Làm được tiêu bản quan sát quá trình giảm phân ở tế bào động vật, thực vật.

Các em có thể hệ thống lại nội dung kiến thức đã học được thông qua bài kiểm tra Trắc nghiệm Sinh học 10 Cánh diều Bài 15 cực hay có đáp án và lời giải chi tiết. 

• Câu 1:

  Các hợp tử chứa các tổ hợp nhiễm sắc thể khác nhau về nguồn gốc là do?

  • A. Sự kết hợp giữa giao tử đực và giao tử cái.
  • B. Sự phân li nhiễm sắc thể trong giảm phân và kết hợp lại trong thụ tinh.
  • C. Quá trình phân li của các NST trong giảm phân và sự kết hợp ngẫu nhiên của các loại giao tử khác nhau về nguồn gốc nhiễm sắc thể.
  • D. Sự kết hợp các nhiễm sắc thể khác nhau về nguồn gốc.

• Câu 2:

  Sự tổ hợp tự do của các nhiễm sắc thể (NST) trong giảm phân được hiểu là:

  • A. Kết quả của sự phân li độc lập ở kì sau giảm phân II dẫn đến tổ hợp tự do của các nhiễm sắc thể.
  • B. Sự tổ hợp ngẫu nhiên giữa các NST khác cặp tương đồng ở kì cuối giảm phân và kì cuối giảm phân II.
  • C. Sự tổ hợp ngẫu nhiên giữa các NST kép ở kì cuối giảm phân I, tạo thành 2 bộ NST đơn bội khác nhau.
  • D. Sự tập hợp lại của các nhiễm sắc thể thành từng cặp ở kì giữa giảm phân I và giảm phân II.

• Câu 3:

  Ở người, bộ NST 2n = 46. Một tế bào đang ở kì sau của giảm phân II sẽ có bao nhiêu NST đơn?

  • A. 23
  • B. 46
  • C. 68
  • D. 92

Câu 4-10: Mời các em đăng nhập xem tiếp nội dung và thi thử Online để củng cố kiến thức về bài học này nhé!

Các em có thể xem thêm phần hướng dẫn Giải bài tập Sinh học 10 Cánh diều Bài 15 để giúp các em nắm vững bài học và các phương pháp giải bài tập.

Báo cáo kết quả thực hành trang 92 Sinh học 10 SGK Cánh diều - CD

Trong quá trình học tập nếu có thắc mắc hay cần trợ giúp gì thì các em hãy comment ở mục Hỏi đáp, Cộng đồng Sinh học HOC247 sẽ hỗ trợ cho các em một cách nhanh chóng!

Chúc các em học tập tốt và luôn đạt thành tích cao trong học tập!