Xe đêm - Ngữ văn 8 Tập 2 Kết Nối Tri Thức

1.1.1. Tác giả

- Côn-xtan-tin Pau-xtốp-ki (1892-1968) là nhà văn Nga nổi tiếng.

- Truyện ngắn của ông mang chất thơ nhẹ nhàng, tinh tế, khơi dậy ở người đọc sự rung cảm trước những vẻ đẹp bình dị, khuất lấp, dễ bị lãng quên trong đời sống

- Một số tác phẩm của ông đã được dịch ra bằng tiếng Việt: Cô gái làm ren (1958), Chiếc nhẫn bằng thép (1973), Một mình với mùa thu (1980), …

1.1.2. Tác phẩm

a. Thể loại:

Văn bản Xe đêm thuộc thể loại truyện ngắn.

b. Xuất xứ và hoàn cảnh sáng tác:

- Xe đêm là một trong những truyện ngắn tiêu biểu của Pau-xtốp-ki.

- Truyện gửi gắm thông điệp về sức mạnh của trí tưởng tượng và ảnh hưởng của nó trong văn chương cũng như trong đời sống.

c. Bố cục:

- Phần 1: Những tiên đoán của An-đéc-xen về tương lai của các cô gái mới quen.

- Phần 2: Chân dung nhân vật An-đéc-xen.

- Phần 3: Tình cảm, thái độ của tác giả với An-đéc-xen.

d. Tóm tắt tác phẩm:

Đoạn trích Xe đêm kể về cuộc đối thoại trên chuyến xe đêm. An-đéc-xen cùng hai hành khách khác là một nhà tu hành, một thiếu phụ cùng đi trên chuyến xe đêm từ Vơ-ni-đơ đến Vê-rô-na. Trên đường đi, họ gặp ba cô gái muốn lên xe nhưng không có tiền, An-đéc-xen đã giúp trả tiền cho họ. Trên chuyến xe ấy, để góp vui, An-đéc-xen đã trò chuyện cùng các cô gái, thử tưởng tượng về cuộc sống, tiên đoán về hạnh phúc và tương lai của họ,… Các cô gái say sưa lắng nghe.

1.2.1. Chân dung nhân vật An-đéc-xen

- Chân dung An-đéc-xen trong tưởng tượng của ông:

+ Trong tưởng tượng, ông luôn hình dung mình là người đẹp trai, trẻ trung, hoạt bát, tự nhận mình “có mái tóc rậm, lượn sóng”, gương mặt “rám nắng”, đôi mắt “lúc nào cũng ánh cười”,…

+ Ông tự nhận mình là một nhà tiên tri, đoán được tương lai và nhìn thấu được bóng tối, cũng xem mình là một hoàng tử bất hạnh như Hăm-lét

⇒ Nhận xét: An-đéc-xen có phần tự ti với ngoại hình và thực tế của bản thân, luôn khát khao hướng đến những điều tốt đẹp, theo đuổi sự hoàn mĩ và lãng mạn.

- Trong thực tế: An-đéc-xen là người xấu trai, cao kều, nhút nhát.

1.2.2. Hành động và thái độ của nhân vật An-đéc-xen

a. Hành động trả số tiền còn thiếu cho các cô gái, yêu cầu người lái xe không thô lỗ và lảm nhảm với khách:

- An-đéc-xen là người tốt bụng, hào phóng, biết cư xử lịch thiệp và sẵn sàng giúp đỡ người khác.

b. Nhiệt tình trò chuyện với các cô gái, tiên đoán về tương lai của họ:

- An-đéc-xen có trí tưởng tượng phong phú: luôn có sẵn các câu chuyện trong đầu, chỉ cần một gợi ý là có thể chắp cánh cho trí tưởng tượng của ông bay xa.

- Đem đến niềm vui cho cháu bé ở xứ Guýt-len: An-đéc-xen là người yêu và hiểu trẻ thơ, biết đem đến niềm vui và hạnh phúc cho trẻ thơ bằng những hành động đầy sáng tao

- Đối với Ni-cô-li-a:

+ Cô xinh đẹp, kiểu diễm, hay cười và thấy tất thảy những gì sống động. Cô có một trái tim nồng nhiệt và sẵn sàng vượt qua muôn vàn khó khăn để cứu người yêu mình khỏi cơn nguy khốn.

+ An-đéc-xen tiên đoan “nếu chẳng may có chuyện gì không lành xảy ra với người yêu của cô, cô sẽ chẳng đắn đo suy nghĩ, lên đường, vượt qua ngàn dặm, qua núi tuyết và sa mạc khô cằn để gặp chàng, cứu chàng khỏi cơn nguy khốn”.

- Với Ma-ri-a:

+ Cô sở hữu sắc đẹp mê hồn và mang bản tính kín đáo. Cô giấu kín trong lòng niềm đam mê bừng cháy, số mệnh của cô hoặc rất buồn hoặc là rất hạnh phúc. Sẽ không dễ dàng nhưng chỉ cần kiên trì cô sẽ gặp được người đàn ông xứng đáng của đời mình.

+ An-đéc-xen tiên đoán “cô sẽ gặp được một người xứng đáng với trái tim nhiều mong muốn của cô”, và người đó “tất nhiên phải là một người tuyệt vời”, “có một tâm hồn lớn lao”.

- Với An-na:

+ An-đéc-xen không nói về sắc đẹp của An-na

+ An-đéc-xe tiên đoán cô sẽ hạnh phúc với sự bận bịu khi chăm sóc những đứa con và chồng tương lai sẽ “đỡ cô một tay trong việc đó”.

⇒ Nhận xét: Có thể thấy trong lời tiên tri, An-đéc-xen đã gửi gắm tình cảm đôn hậu, dịu dàng, mong muốn các cô gái đều có tương lai tốt đẹp. Ông mong ước các cô gái mới quen có một cuộc đời hạnh phúc, đặt niềm tin vào cuộc sống, tình cảm mà ông dành cho các cô là sự mến mộ đầy chân thành, tha thiết. Những cô gái xinh đẹp có thể tìm kiếm hạnh phúc cho riêng mình, bởi vẻ đẹp của họ đủ để họ có được hạnh phúc.

⇒ KẾT LUẬN: Chính lời tiên tri đẹp đẽ và dịu dàng của ông đã thôi thúc hành động của các cô gái, khích lệ họ đi tìm hạnh phúc cho riêng mình.

1.3.1. Về nội dung

Xe đêm là một trong những truyện ngắn tiêu biểu của Pau-xtốp-xki. Truyện gửi gắm thông điệp về sức mạnh của trí tưởng tượng và ảnh hưởng của nó trong văn chương cũng như trong đời sống.

1.3.2. Về nghệ thuật

- Chi tiết chân thực.

- Bằng trí tưởng tượng lãng mạn, phong phú.

- Sử dụng nhiều yếu tố tưởng tượng, truyện lồng trong truyện tạo nên một câu chuyện không có hồi kết và liên kết đến cuộc sống của mỗi con người.

Qua đoạn trích Xe đêm, em nhận ra tình cảm, thái độ gì của nhà văn Pau-xtốp-xki đối với nhà văn An-đéc-xen?

Lời giải chi tiết:

Qua đoạn trích, em nhận ra tình cảm, thái độ của nhà văn Pau-xtốp-xki đối với nhà văn An-đéc-xen vô cùng chân thực, dường như đây là tâm tư và suy nghĩ của ông dành cho chính mình trong câu chuyện một sự ưu ái nhưng cũng mong muốn đó là sự chữa lành cho cuộc sống và con người, đặc biệt là những đứa trẻ. Vì vậy tình cảm ông dành cho nhà văn An-đéc-xen vô cùng chân thực và nồng cháy, chân thành trước cuộc sống hiện thực.

Học xong bài Xe đêm, các em cần:

- Nhận biết được các chi tiết tiêu biểu, đề tài, câu chuyện, nhân vật trong tính chỉnh thể của tác phẩm văn học.

- Nêu được những thay đổi trong suy nghĩ, tình cảm hoặc cách sống của bản thân sau khi đọc tác phẩm văn học.

Xe đêm một trong những truyện ngắn tiêu biểu của Pau-xtốp-xki. Truyện gửi gắm thông điệp về sức mạnh của trí tưởng tượng và ảnh hưởng của nó trong văn chương cũng như trong đời sống. Để nắm được nội dung và ý nghĩa của bài học này, các em có thể tham khảo bài soạn:

• Soạn bài đầy đủ Xe đêm
• Soạn bài tóm tắt Xe đêm

Nếu có thắc mắc cần giải đáp các em có thể để lại câu hỏi trong phần Hỏi đáp, cộng đồng Ngữ văn HỌC247 sẽ sớm trả lời cho các em. 

Qua đoạn trích Xe đêm, tác giả đã sử dụng nhiều yếu tố tưởng tượng, truyện lồng trong truyện tạo nên một câu chuyện không có hồi kết và liên kết đến cuộc sống của mỗi con người là một câu chuyện là mang tới rất nhiều bài học ý nghĩa cho người đọc. Để hiểu hơn về bài học này, các em có thể tham khảo một số bài văn mẫu dưới đây: