Lá cờ thêu sáu chữ vàng - Nguyễn Huy Tưởng - Ngữ văn 8 Tập 1 Kết Nối Tri Thức

1.1.1. Tác giả Nguyễn Huy Tưởng

a. Tiểu sử:

- Nguyễn Huy Tưởng (1912 – 1960) là một nhà văn, nhà viết kịch Việt Nam nổi tiếng.

- Mặc dù đến với văn chương khá muộn, không có được yếu tố thiên bẩm thế nhưng với sự cố gắng không ngừng nghỉ cùng đam mê của bản thân Nguyễn Huy Tưởng đã gặt hái được rất nhiều thành công trong sự nghiệp văn chương. Văn của ông luôn mộc mạc, giản dị và gần gũi với cuộc sống con người.

Nguyễn Huy Tưởng (1912 – 1960)

b. Sự nghiệp sáng tác

- Ông là tác giả của những tiểu thuyết lịch sử, vở kịch lớn như: Vũ Như Tô, Đêm hội Long Trì, Bắc Sơn, Sống mãi với thủ đô.

- Trong sáng tạo nghệ thuật, Nguyễn Huy Tưởng có thiên hướng khai thác đề tài lịch sử, có đóng góp nổi bật ở hai thể loại: tiểu thuyết và kịch.

c.  Đặc điểm sáng tác:

- Trong những trang văn của Nguyễn Huy Tưởng luôn chất chứa đầy chất thơ của cuộc sống cùng với đó là những bài ca về tình yêu thương con người, đồng loại.

- Nguồn cảm hứng lớn nhất trong các tác phẩm của ông thiên về khai thác lịch sử.

=> Ông viết văn để thể hiện tinh thần yêu nước.

1.1.2. Tác phẩm

a. Xuất xứ và hoàn cảnh sáng tác:

- Tác phẩm Lá cờ thêu sáu chữ vàng ra đời năm 1960. Đây là khoảng thời gian mà nước ta đang gồng mình kháng chiến chống lại giặc Mỹ.

- Đoạn trích trên đây thuộc phần 3 của tác phẩm.

b. Thể loại:

- Lá cờ thêu sáu chữ vàng thuộc thể loại truyện lịch sử.

- Truyện lịch sử là tác phẩm truyện tái hiện những sự kiện, nhân vật ở một thời kì, một giai đoạn lịch sử cụ thể. Tình hình chính trị của quốc gia, dân tộc; khung cảnh sinh hoạt của con người;... là các yếu tố cơ bản tạo nên bối cảnh lịch sử của câu chuyện. 

c. Bố cục:

- Phần 1: Từ đầu đến “nhưng lại e phạm thượng”: Hoài Văn xin xuống bến họp bàn việc nước nhưng không được chấp thuận.

- Phần 2: Tiếp đến “thưởng cho em ta một quả”: Hoài Văn xông xuống bến Bình Than xin đánh.

- Phần 3: Còn lại: Tâm trạng của Hoài Văn.

d. Tóm tắt tác phẩm:

Lá cờ thêu sáu chữ vàng là một tác phẩm của nhà văn Nguyễn Huy Tưởng, được viết dựa trên câu chuyện có thật về Trần Quốc Toản - một anh hùng nhỏ tuổi trong lịch sử Việt Nam. Trong tác phẩm, chúng ta được đưa vào thời kỳ Đông Dương thuộc Pháp đô hộ, khi mà đất nước Việt Nam đang chịu sự áp bức và xâm lược của quân đội thực dân Pháp. Nhân vật chính của câu chuyện là Trần Quốc Toản - một học sinh trung học và là trưởng nhóm Trường Bách khoa Hà Nội. Trong những ngày đầu của cuộc kháng chiến chống lại thực dân Pháp, cậu đã tự tay thêu lá cờ sáu chữ vàng với lời kêu gọi “Không đội trời chung, không buông súng” - một thông điệp quan trọng để động viên nhân dân Việt Nam tiếp tục chiến đấu. Cuộc chiến diễn ra ác liệt trên cửa Hàm Tử, khiến cho cảnh sát Pháp và quân đội Việt Nam giao tranh với nhau. Trong lúc chiến đấu, Trần Quốc Toản đã hi sinh dũng cảm để giữ lại lá cờ sáu chữ vàng, tuy nhiên bản thân cậu đã bị bắn chết. Tuy vậy, thông điệp mà cậu gửi truyền đã lan tỏa rộng rãi, động viên những người chiến đấu tiếp tục đứng vững trên con đường giải phóng dân tộc. Tác phẩm Lá cờ thêu sáu chữ vàng gửi gắm những thông điệp vô cùng ý nghĩa về tình yêu nước, lòng dũng cảm và sự đoàn kết của nhân dân trong cuộc chiến giành lại độc lập và tự do cho đất nước.

1.3.1. Về nội dung

Lá cờ thêu sáu chữ vàng khắc họa hình ảnh người anh hùng nhỏ tuổi Hoài Văn với tinh thần yêu nước bất diệt. Qua đó khơi dậy biết bao dòng cảm xúc trong tâm hồn những người con yêu nước và giúp người đọc hiểu thêm về lịch sử đất nước Việt Nam anh hùng.

1.3.2. Về nghệ thuật

Bằng sức tưởng tượng phong phú, ca từ giàu chất biểu cảm, lập luận chặt chẽ, tác phẩm chinh phục tấm lòng người đọc biết ơn, ghi công người anh hùng dân tộc với tinh thần yêu nước quật cường.

Viết đoạn văn (khoảng 7 - 9 câu) phân tích chi tiết Trần Quốc Toản bóp nát quả cam.

Lời giải chi tiết:

Được đọc cuốn Lá cờ thiêu sáu chữ vàng cũng đã lâu rồi, nhưng trong tâm trí em như đang phấp phới lá cờ trận đỏ chói của người thiếu niên mười sáu tuổi đánh quân Nguyên tự thuở nào “căng phồng lên trong gió hè lồng lộng thổi… đi mãi, đi mãi tới những nơi nào còn có bóng quân Nguyên”. Từ vài dòng còn ghi trên trang lịch sử, nhà văn Nguyễn Huy Tưởng đã làm sống dậy thật đẹp cả một trang anh hùng trong một triều đại anh hùng, in đậm trong em hình ảnh người thiếu niên anh hùng bóp nát quả cam. Lúc này đây, tâm trạng của Hoài Văn Hầu vừa tức vừa hờn vừa tủi, bởi tuy được ban cam quý nhưng việc nước vẫn không được bàn. Nhưng uất nhất là đám quân Thánh Dực cũng khúc khích cười chế nhạo. Từ đó, người thiếu niên anh hùng nhen nhóm những hy vọng đầu tiên cho chiêu binh mãi mã đánh bại quân giặc. Điều đó cho em thấy không chỉ gan to, chí quyết của một Hoài Văn, mà còn khiến em hết sức tự hào với tráng khí nhà Trần. Trần Quốc Toản không chỉ thể hiện nhiệt tình cao quý ấy bằng lời, mà còn tự nguyện thể hiện nó bằng hành động, trước hết bằng cử chỉ đã được ghi lại sáng ngời trong lịch sử sách; sức phẫn nộ, chí diệt thù đã chuyển một phần thành năng lượng bóp nát quả cam vua ban trong tay lúc nào không biết!

Học xong bài Lá cờ thêu sáu chữ vàng - Nguyễn Huy Tưởng, các em cần:

- Nhận biết được một số yếu tố của truyện lịch sử như: cốt truyện, bối cảnh, nhân vật, ngôn ngữ.

- Nhận biết và phân tích được chủ đề, tư tưởng, thông điệp mà văn bản muốn gửi đến người đọc thông qua hình thức nghệ thuật của văn bản.

- Phân tích được một số căn cứ để xác định chủ đề.

Lá cờ thêu sáu chữ vàng khắc họa hình ảnh người anh hùng nhỏ tuổi Hoài Văn với tinh thần yêu nước bất diệt. Để nắm được nội dung và ý nghĩa của bài học này, các em có thể tham khảo bài soạn:

• Soạn bài đầy đủ Lá cờ thêu sáu chữ vàng - Nguyễn Huy Tưởng
• Soạn bài tóm tắt Lá cờ thêu sáu chữ vàng - Nguyễn Huy Tưởng

Nếu có thắc mắc cần giải đáp các em có thể để lại câu hỏi trong phần Hỏi đáp, cộng đồng Ngữ văn HỌC247 sẽ sớm trả lời cho các em. 

Qua tác phẩm Lá cờ thêu sáu chữ vàng - Nguyễn Huy Tưởng đã khơi dậy biết bao dòng cảm xúc trong tâm hồn những người con yêu nước và giúp người đọc hiểu thêm về lịch sử đất nước Việt Nam anh hùng. Để hiểu hơn về bài học này, các em có thể tham khảo một số bài văn mẫu dưới đây: