Bồng chanh đỏ - Đỗ Chu - Ngữ văn 8 Tập 2 Chân Trời Sáng Tạo

1.1.1. Tác giả

- Đỗ Chu tên thật là Chu Bá Bình.

- Sinh năm 1944 tại Bắc Giang.

- Các tác phẩm của ông rất giàu chất thơ.

- Tác phẩm tiêu biểu: Hương cỏ mật (1963), Phù sa (1966), Gió qua thung lũng (1971), ...

1.1.2. Tác phẩm

a. Thể loại:

Tác phẩm Bồng chanh đỏ thuộc thể loại truyện ngắn.

b. Xuất xứ và hoàn cảnh sáng tác:

Văn bản Bồng chanh đỏ trên được trích từ phần 1, 2, 3 trong tập truyện cùng tên là Bồng chanh đỏ của tác giả Đỗ Chu.

c. Bố cục văn bản:

- Phần 1: Khi vợ chồng bồng chanh đỏ mới đến ở đầm nước.

- Phần 2: Khi Hoài đi bắt chim với anh Hiền trong đêm.

- Phần 3: Khi Hoài ra đầm nước một mình sau sự kiện anh Hiền trả chim bồng chanh về chỗ cũ.

d. Tóm tắt văn bản:

Tác phẩm Bồng chanh đỏ kể về kỉ niệm đáng nhớ thời thơ ấu của cậu bé Hoài cùng người anh trai tên Hiền, hai anh em đều là những người rất thích và luôn tìm tòi, khám về thế giới của các loài chim. Qua đây ta có thể thấy hai anh em Hiên và Hoài là những người rất yêu thương động vật, đồng thời tác giả cũng muốn gửi gắm tới độc giả thông điệp: Hãy biết yêu thương, trân trọng và đừng làm tổn hại tới động vật, bởi chúng cũng giống con người, cũng biết đau, biết buồn, biết cả tổn thương.

1.2.1. Bối cảnh truyện, cốt truyện

- Sự việc 1: Khi vợ chồng bồng chanh đỏ mới đến ở đầm nước.

- Sự việc 2: Khi Hoài đi bắt chim với anh Hiền trong đêm.

- Sự việc 3: Khi Hoài ra đầm nước một mình sau sự kiện anh Hiền trả chim bồng chanh về chỗ cũ.

1.2.2. Ngôi kể, lời kể

- Ngôi kể: ngôi thứ nhất (Người kể chuyện xuất hiện, kể lại câu chuyện của chính mình.)

- Nội dung:

+ Người kể gọi nhân vật bằng chính tên của họ, dẫn dắt các sự việc, miêu tả các hành động, cử chỉ, lời nói của nhân vật.

+ Truyền đạt lời nói của nhân vật (kể, hỏi, cảm thán, yêu cầu...)

- Hình thức:

+ Thường là câu trần thuật, kết thúc câu bằng dấu chấm.

+ Nhân vật xưng “tôi”.

+ Lời nhân vật: Thường đứng sau dấu gạch ngang đầu dòng.

1.2.3. Nhân vật Hoài

* Chi tiết miêu tả nhân vật Hoài:

- Khi vợ chồng bồng chanh đỏ mới đến ở đầm nước:

+ Hành động: Ngày nào cũng ra đầm nước ngắm nhìn.

+ Tình cảm: Say mê vẻ đẹp của bồng chanh đỏ.

+ Suy nghĩ: Bồng chanh đỏ là giống chim quý.

Bồng chanh đỏ - loài chim bí ẩn cực quý hiếm ở Việt Nam

- Khi đi bắt chim bồng chanh đỏ với anh Hiền trong đêm:

+ Hành động: Sẵn sàng lội xuống bùn; Thò tay vào tổ bắt chim; Vuốt ve chú chim khi bắt được nó.

+ Tình cảm: Hồi hộp, lo lắng khi tham gia bắt chim. Tức giận anh Hiền vì thả chim bồng chanh đỏ về lại tổ.

+ Suy nghĩ: Đi bắt chim quý để sỏ hữu chúng.

- Khi ra đầm nước một mình sau sự kiện anh Hiền trả chim bồng chanh về tổ cũ:

+ Hành động: Lén anh Hiền đi bắt chim bồng chanh một mình.

+ Tình cảm: Hào hứng với kế hoạch riêng. Thương chim bồng chanh đỏ vì phải sơ tán khỏi tổ.

+ Suy nghĩ: Có thể quay lại bắt chim bồng chanh đỏ.

=> Nhận xét:

- Vẻ mặt nhận thức: Chú bé Hoài đã chuyển biến từ mong muốn sở hữu giống chim quý hiếm đến việc tôn trọng cuộc sống tự do của vợ chồng bồng chanh đỏ.

- Về mặt tình cảm: chú bé Hoài chuyển từ tình yêu ích kỉ đối với chim bồng chanh sang tình cảm vị tha, lo lắng, biết cầu mong điều tốt đẹp cho gia đình bồng chanh đỏ.

1.3.1. Về nội dung

Tác phẩm Bồng chanh đỏ đã kể về những kỉ niệm đáng nhớ thời thơ ấu của hai anh em Hiền, cả hai anh em đều là những người rất yêu thích động vật, đặc biệt là các loài chim. Hai anh em luôn tìm tòi, khám phá về thế giới của các loài chim.

1.3.2. Về nghệ thuật

- Sử dụng ngôn từ giản dị, thân thuộc.

- Lối kể chuyện thu hút, hấp dẫn.

Lời nhắn nhủ của chú bé Hoài dành cho vợ chồng bồng chanh đỏ ở cuối truyện gọi cho em suy nghĩ gì về cách ứng xử của con người với loài vật? Viết khoảng năm câu để trả lời câu hỏi này.

Lời giải chi tiết:

Hai anh em Hiền và Hoài rất yêu thích các loài chim, nhất là Hiền cậu rất am hiểu những kiến thức về các loài chim, khi gặp bất cứ loài chim nào cậu cũng có thể gọi tên và nói về những đặc điểm liên quan của chúng. Một hôm, hai anh em nhìn thấy loại chim khá hiếm và đẹp làm tổ ở đầm sen của làng, đó là một đôi bồng chanh đỏ. Hiền và Hoài rất vui, mỗi ngày đều ra ngắm nghía chúng, một hôm trăng sáng, trời đầy sao, sau khi ăn cơm xong Hiền rủ em ra đầm sen, mục đích là để bắt đôi bồng chanh đỏ này về nuôi. Hai anh em Hiền và Hoài phải vất vả mãi, cuối cùng Hiền cũng bắt được một chú bồng chanh đỏ, tuy nhiên cuối cùng trong ánh nhìn tiếc nuối của Hoài, Hiền đã thả chú bồng chanh đỏ đó lại tổ. Vì thương đàn con nhỏ của chúng nên Hiền đã không nỡ giữ những chú chim đó lại mà thả nó về với thiên nhiên. Sau này hai anh em vẫn rất nhớ nhung chúng, nhưng qua đó hai anh em đã học được một bài học về tình yêu, biết bản thân không nên chiếm hữu, phải nghĩ cho hạnh phúc của những người mà ta yêu quý.

Học xong bài Bồng chanh đỏ - Đỗ Chu, các em cần:

- Nêu được nội dung bao quát của văn bản.

- Nhận biết được các chi tiết tiêu biểu, đề tài, câu chuyện, nhân vật trong tính chỉnh thể của tác phẩm.

- Nhận biết và phân tích được chủ đề, tư tưởng, thông điệp mà văn bản muốn gửi đến người đọc thông qua hình thức nghệ thuật.

Tác phẩm Bồng chanh đỏ đã kể về những kỉ niệm đáng nhớ thời thơ ấu của hai anh em Hiền, cả hai anh em đều là những người rất yêu thích động vật, đặc biệt là các loài chim. Hai anh em luôn tìm tòi, khám phá về thế giới của các loài chim. Để nắm được nội dung và ý nghĩa của bài học này, các em có thể tham khảo bài soạn:

• Soạn văn đầy đủ Bồng chanh đỏ - Đỗ Chu
• Soạn văn tóm tắt Bồng chanh đỏ - Đỗ Chu

Nếu có thắc mắc cần giải đáp các em có thể để lại câu hỏi trong phần Hỏi đáp, cộng đồng Ngữ văn HỌC247 sẽ sớm trả lời cho các em. 

Qua hình ảnh loài chim bồng chanh đỏ cùng với sự trải nghiệm của hai anh em Hoài, người đọc đã biết thêm về cách làm tổ, môi trường sống và sở thích ở một đôi với nhau của chúng. Qua đó thấy được sự yêu thích của hai anh em Hoài dành cho loài chim bồng chanh đỏ. Để hiểu hơn về bài học này, các em có thể tham khảo một số bài văn mẫu dưới đây: