Một năm ở Tiểu học - Ngữ văn 6 Tập 1 Chân trời sáng tạo

a. Tác giả, tác phẩm:

* Tác giả:

- Nguyễn Hiến Lê (1912 - 1984) quê ở Quảng Oai, Sơn Tây.

- Ông là một học giả, nhà văn, dịch giả, nhà ngôn ngữ học, nhà giáo dục và hoạt động văn hóa độc lập Việt Nam.

* Tác phẩm:

- Văn bản “"Một năm ở tiểu học" trích trong chương IV, Hồi ký Nguyễn Hiến Lê.

- Tên văn bản do người biên soạn đặt.

b. Đại ý:

Văn bản Một năm ở Tiểu học kể về tuổi thơ của nhân vật tôi.

c. Bố cục: Tìm hiểu theo 2 mạch nội dung chính của văn bản như sau:

- Hoàn cảnh gia đình của nhân vật tôi.

- Tuổi thơ của nhân vật tôi.

a. Hoàn cảnh gia đình của nhân vật tôi:

- Khi cha mất: Không ai nhắc nhở học hành, không ai kiềm chế.

- Mẹ ngày nào cũng đi từ sáng sớm, tối mịt mới về nhà và không biết chữ nên không thể kiểm soát sự học. Chi trả tiền học, tiền bút, mực, sách vở cho hai anh em. Gặp chúng tôi lê la ở ngoài ngõ với trẻ hàng xóm thì quát tháo, bắt về liền, có khi quất nữa.

- Bà: Hiền từ, không quát mắng bao giờ, cứ đến bữa cơm lại đi gọi hai anh em tôi về.

=> Hoàn cảnh gia đình thiếu đi người cha, mẹ và bà luôn chăm chỉ, hiền từ vất vả nuôi nấng các con, các cháu.

b. Tuổi thơ của nhân vật tôi:

- Không siêng năng học tập: Bỏ bê tận một niên khóa. Vẫn đi học đều, không trốn nhưng thường đi sớm về trễ vì đi chơi cùng bạn.

- Những trò chơi vào mùa hè:

• Thơ thẩn trên bờ đê tìm cỏ gà, bắt dế cùng bạn sau giờ học.
• Tối thì cùng em trai rủ ra chơi ở cột đồng hồ. Trẻ con bu quanh ngọn đèn, chạy nhảy, bắt cào cào, bươm bướm, dế, cả cà cuống.
• Chơi chán lại ra bờ sông, bến tàu, leo lên những đống hàng hóng gió, nhìn tàu và thuyền đậu san sát. Nói chuyện láp, chơi hú tìm, đuổi bắt.
• Đêm đêm nghe tiếng rao bánh giò mới về.
• Các ngày nghỉ, chỉ ở nhà đúng bữa cơm còn lại thì ra ngõ hoặc đường Bờ Sông chơi với trẻ con trong xóm. Có đứa biết đọc chữ Quốc ngữ, lâu lâu chán chơi, lấy truyện ra ngồi đọc.

- Mùa đông: Không ra đường được thì ở nhà đọc truyện Tàu cho cả nhà trong, nhà ngoài nghe; hết một cuốn cầm hai xu chạy vù lại hiệu Cát Thành đầu phố Hàng Gai đổi cuốn khác.

- Khi trưởng thành nghĩ lại:

• Việc học: Đã bỏ phí nhiều, cảm thấy đáng tiếc.
• Về thể chất, tính tình: Chạy nhảy nhanh nhẹn hơn, sống giản dị, tự nhiên hơn, hiểu biết trẻ bình dân hơn, cảm thấy bản thân được lợi hơn.

- Về nội dung: Một năm ở tiểu học thay vì kể về chuyện học hành thì nhân vật tôi hồi tưởng lại thuở vui chơi trong tuổi ấu thơ của mình. Mặc dù có thể điều đó khiến việc học đã bỏ phí nhiều nhưng với nhân vật tôi nó cũng có những lợi ích nhất định về thể chất và tính tình.

- Về nghệ thuật: Hồi kí kết hợp biện pháp tu từ: Câu hỏi tu từ, liệt kê.

Bài tập: Từ văn bản Một năm ở Tiểu học, em hãy viết một bài văn ngắn kể về những kỉ niệm gắn với ngôi trường Tiểu học em đã từng theo học.

a. Hướng dẫn giải:

- Bài văn cần đảm bảo bố cục 3 phần: Mở bài, thân bài và kết bài.

- Gợi ý kỉ niệm: Kỉ niệm với bạn bè, thầy cô,...

b. Lời giải chi tiết:

Với cuộc đời mỗi con người, quãng đời học sinh đều tuyệt vời, trong sáng và đẹp đẽ nhất. Quãng đời quý báu ấy của chúng ta gắn bó với biết bao ngôi trường yêu dấu. Có người thì yêu ngôi trường trung học, có người lại nhớ mái trường mầm non. Nhưng với tôi, hơn tất cả, tôi yêu nhất mái trường Tiểu học Hoàng Ninh số 1, bởi chính nơi đây lưu giữ được nhiều cảm xúc thiêng liêng nhất.

Ngôi trường của tôi là một ngôi trường mới, khang trang và đẹp đẽ với những dãy nhà cao tầng được sơn màu vàng, được lợp mái tôn đỏ tươi. Từng phòng học lúc nào cũng vang lên lời giảng ân cần của thầy cô, tiếng phát biểu dõng dạc trước lớp hay tiếng cười nói hồn nhiên, trong sáng của những bạn học sinh. Sân trường rộng rãi thoáng mát nhờ những hàng cây xanh tươi xào xạc lá và những cơn gió nhè nhẹ. Đây thật là nơi lí tưởng cho chúng tôi chơi đùa.

Tôi yêu lắm rân trường này. Mỗi khoảng đất, mỗi chiếc ghế đá đều in dấu những kỉ niệm đẹp của tôi về những lần đi học hay chơi đùa cùng bạn bè. Cây vẫn đứng đó, lá vẫn reo mừng như ngày tôi vào lớp Một, ngỡ ngàng nhìn khoảng sân đẹp đẽ. Vâng, mọi thứ vẫn vẹn nguyên chỉ có chúng tôi là đang lớn lên. Thấm thoắt hơn bốn năm đã trôi qua, giờ tôi là học sinh lớp năm….Thời gian ơi, xin hãy ngừng trôi để tôi mãi là cô học sinh Tiểu học, để tôi được sống mãi dưới mái trường này!

Và nơi đây cũng lưu giữ bao kỉ niệm đẹp đẽ về những người thầy cô, những bạn bè mà tôi yêu quý. Thầy cô của tôi luôn dịu dàng mà nghiêm khắc, hết lòng truyền lại cho chúng tôi những bài học bổ ích. Với tôi, thầy cô như những người cha, người mẹ thứ hai dạy dỗ chúng tôi thành người.

Những người bạn lại là những người đồng hành tuyệt vời, luôn sát cánh bên tôi trên con đường học tập. Tất cả là những người anh, người chị, người em thân thiết và gắn bó với nhau trong một đại gia đình rộng lớn. Mỗi khi buồn bã hay thất vọng, chỉ cần nghĩ đến ánh mắt trìu mến của thầy cô hay là những nụ cười của bạn bè tôi lại thấy lòng mình ấm áp hơn.

Ngôi trường còn ghi dấu không thể nào phai trong tôi vì những ngày kỉ niệm tưng bừng, rộn rã. Ngày khai trường, ngày hai mươi tháng mười một…. những ngày tháng tuyệt vời ấy lần lượt trôi đi để lại trong tôi những nuối tiếc. Chỉ còn hai tháng nữa là tôi sẽ phải rời xa mái trường này. Tôi sẽ lại học những ngôi trường mới, có những thầy cô bạn bè mới… liệu những tháng ngày đẹp đẽ kéo dài được bao lâu?

Thời gian trôi đi như những làn sống dập dềnh ra khơi không trở lại. Nhưng có một thứ mãi mãi ở lại cùng tôi, đó chính là hình bóng mái trường Tiểu học Hoàng Ninh số 1 mến yêu.

(Sưu tầm)

- Học xong bài này, các em cần nắm:

+ Hiểu được nội dung, ý nghĩa văn bản Một năm ở Tiểu học.

+ Có ý thức học tập hơn.

Bài học Một năm ở Tiểu học nhằm giúp các em có ý thực học tập ngay từ bây giờ. Để hiểu hơn về bài học này, các em có thể tham khảo bài soạn chi tiết hoặc tóm tắt dưới đây:

• Soạn bài Một năm ở Tiểu học
• Soạn bài Một năm ở Tiểu học tóm tắt

Trong quá trình tìm hiểu bài học này, nếu có bất cứ khó khăn gì các em có thể để lại câu hỏi trong phần Hỏi đáp, cộng đồng Ngữ văn HỌC247 sẽ sớm trả lời cho các em. 

Văn bản Một năm ở Tiểu học đã mang đến cho người đọc về câu chuyện của nhân vật tôi thời thơ ấu. Đó là một câu chuyện vô cùng ý nghĩa, các em có thể tham khảo thêm một số bài văn mẫu về văn bản Một năm ở Tiểu học dưới đây: