Mời các em học sinh cùng tham khảo bài học Hoa bìm dưới đây nhằm giúp các em cảm nhận được tình yêu quê hương tha thiết và khao khát được trở về quê hương của nhà thơ. Chúc các em học tập thật tốt nhé!
Tóm tắt bài
1.1. Chuẩn bị đọc
a. Tác giả:
- Nguyễn Đức Mậu sinh năm 1948.
- Quê hương: xã Nam Điền, huyện Nam Trực, tỉnh Nam Định.
- Ông thường giữ chức phó chủ tịch hội đồng Thơ - Hội nhà văn Việt Nam.
b. Tìm hiểu từ khó:
- Hoa bìm: Loại hoa dạng cây leo, màu trắng hoặc tím xanh, thường mọc leo ở bờ rào.
- Chuồn ớt: Con chuồn có màu đỏ.
- Lơ ngơ: Dáng vẻ không linh hoạt.
- Cào cào: Loại côn trùng cánh thẳng, đầu nhọn, mình dài, nhảy rất giỏi.
- Rì rì: Tiếng kêu nhỏ, dai dẳng.
- Đêm thâu: Suốt đêm.
c. Đại ý:
Thể hiện tình yêu và nỗi nhớ quê hương tha thiết của nhà thơ qua những hình ảnh thiên nhiên tươi đẹp của tuổi thơ.
d. Bố cục: Tìm hiểu theo hai nội dung chính như sau:
- Hình ảnh thiên nhiên tươi đẹp của tuổi thơ.
- Tình cảm của nhân vật trữ tình.
1.2. Trải nghiệm cùng văn bản
a. Hình ảnh thiên nhiên tươi đẹp của tuổi thơ:
- Hình ảnh gợi lên ký ức của tuổi thơ: "Giậu hoa bìm".
- Những kỉ niệm tuổi thơ hiện về qua những hình:
+ Con vật: Con chuồn ớt, con chim, con nhện, cào cào, dế mèn, đom đóm, con cuốc.
+ Cây cối: Nhành gai, cây hồng, canh bèo, tàn sen, bờ lau.
+ Con người: Con mắt lá, cánh diều ai thả, bến nước - con thuyền.
+ Màu sắc: Màu tím của hoa bìm, màu đỏ của chuồn chuồn ớt, màu hồng của cánh sen…
+ Âm thanh: Tiếng chim, tiếng dế ri ri và tiếng cuốc kêu.
=> Hình ảnh thiên nhiên tươi đẹp nơi làng quê Việt Nam.
b. Tình cảm của nhân vật trữ tình:
- Hình ảnh con người ẩn hiện trong những hình ảnh: Con mắt lá, cánh diều ai thả, bến nước - con thuyền.
- Câu hỏi tu từ: "Mười năm chốn cũ, em chưa hẹn về…?" -> Bộc lộ nỗi nhớ quê hương.
1.3. Tổng kết
- Về nội dung: Bài thơ tái hiện những kỉ niệm tươi đẹp của tuổi thơ. Qua đó, thể hiện tình yêu quê hương cùng nỗi nhớ quê hương tha thiết của nhà thơ.
- Về nghệ thuật:
+ Vận dụng thành công thể thơ lục bát.
+ Hình ảnh và âm thanh hài hòa, sinh động.
+ Sử dụng câu hỏi tu từ đặc sắc.
Bài tập minh họa
Bài tập: Em hãy viết một bài văn ngắn phát biểu cảm nghĩ của em về bài thơ Hoa bìm.
a. Hướng dẫn giải:
- Đọc lại bài thơ và nắm được nội dung chính của bài Hoa bìm.
- Nêu cảm xúc, suy nghĩ của em sau khi học bài thơ Hoa bìm và viết thành một bài văn ngắn.
b. Lời giải chi tiết:
Thiên nhiên, cỏ hoa với vẻ đẹp tinh khiết đã đi vào bao áng thi ca nhạc họa một cách tự nhiên, tài tình. Bài thơ Hoa bìm của tác giả Nguyễn Đức Mậu là một bài thơ viết về loài hoa với những vẻ đẹp mộc mạc, chân quê:
Rung rinh bờ giậu hoa bìm
Màu hoa tim tím tôi tìm tuổi thơ
Câu thơ đầu mở ra khung cảnh bình dị, gần gũi, thanh bình của làng quê Việt Nam với giậu hoa bìm tim tím gần gũi thân thương. Tác giả không chọn những loài hoa sắc nước hương trời như hoa lan, hoa hồng, hoa mai mà lại chọn giậu hoa bìm mọc ven đường giản dị. Vì đây chính là sự gần gũi, thân thuộc, là nơi chất chứa những kỉ niệm đẹp đẽ của tuổi thơ trong mỗi đứa trẻ nông thôn Việt Nam.
Có con chuồn ớt lơ ngơ
Bay lên bắt nắng đậu hờ nhành gai
Có cây hồng trĩu cành sai
Trưa yên ả rụng một vài tiếng chim
Có con mắt lá lim dim
Cánh diều ai thả nổi chìm trên mây
Bến quê nước đục sông gầy
Có con thuyền giấy chở đầy mộng mơ
Cánh bèo con nhện giăng tơ
Cào cào tránh nắng đậu nhờ tàn sen
Có ri ri tiếng dế mèn
Có bầy đom đóm thắp đèn đêm thâu
Có con cuốc ở bờ lau
Kêu dài ngày hạn, kêu nhàu ngày mưa
Mọi thứ trở nên đẹp đẽ và có hồn qua lăng kính tuổi thơ mà tác giả cảm nhận. Đoạn thơ đã tái hiện đặc sắc những hình ảnh tươi đẹp của thiên nhiên bình dị và gắn liền với tuổi thơ của mỗi người con nông thôn. Đó là nơi có chú chuồn chuồn ớt lơ ngơ đậu hờ trên nhành gai ươm hồng cả một trời tuổi thơ của trẻ em. Là mảnh vườn đầy nắng với cây hồng trĩu quả ngọt ngào ru êm cho buổi trưa mùa hè yên ả. Là cánh diều tuổi thơ, là bến nước, con thuyền và những con côn trùng cất bản đồng ca cho tuổi thơ thêm thi vị. Tất cả đã được cảm nhận và tái hiện lại trong đôi mắt trong veo của nhà thơ về một thời ấu thơ êm đềm đã qua bên bờ giậu bìm tím.
Hoa bìm tim tím đong đưa
Mười năm chốn cũ, em chưa hẹn về...?
Và cuối bài thơ, tác giả buông một câu hỏi tu từ không có lời đáp "Mười năm chốn cũ, em chưa hẹn về…?". Dường như tác giả đã tái hiện để nhắc nhớ người bạn nào đó về những kí ức tuổi thơ êm đềm để rồi đặt ra câu hỏi bâng khuâng cuối bài, tại sao người cũ vẫn chưa về. Qua những sự vật được khắc họa, nhà thơ đã tái hiện vẻ đẹp bình yên của làng quê đồng thời thể hiện tình yêu thầm kín đối với quê hương thôn dã, và sự trân quý với những kỉ niệm bình yên của mình. Tất cả đã hoàn thiện và vẽ ra trước mắt ta một bức tranh tuổi thơ đầy gió mát bởi những sự vật tươi đẹp. Ai đã từng lớn lên từ nông thôn lam lũ hẳn không thể nào quên được bầu trời tuổi thơ đẹp đẽ trong “Hoa bìm”.
(Sưu tầm)
Lời kết
- Học xong bài này, các em cần nắm:
+ Nắm được nội dung, ý nghĩa của bài thơ Hoa bìm.
+ Hiểu và cảm nhận được tình yêu cùng nỗi nhớ tha thiết của nhà thơ.
Soạn bài Hoa bìm
Bài học Hoa bìm là một bức tranh thiên nhiên gần gũi, thân thuộc về cuộc sống đồng quê. Qua đó, tác giả đã bộc lộ nỗi nhớ quê hương của mình. Để cảm nhận được nỗi nhớ tha thiết của nhà thơ, các em có thể tham khảo thêm bài soạn chi tiết hoặc tóm tắt dưới đây:
Hỏi đáp bài Hoa bìm Ngữ văn 6
Các em học sinh thân mến khi gặp những vấn đề khó khăn trong việc tìm hiểu bài học này, các em có thể để lại câu hỏi trong phần Hỏi đáp, cộng đồng Ngữ văn HỌC247 sẽ sớm trả lời cho các em.
Một số bài văn mẫu về văn bản Hoa bìm
Bài thơ Hoa bìm làm sống lại trong lòng người đọc những kí ức tuổi thơ hồn nhiên, trong sáng. Để hiểu hơn về nội dung, ý nghĩa của bài thơ này, các em có thể tham khảo một số bài văn mẫu về văn bản Hoa bìm dưới đây:
-- Mod Ngữ văn 6 HỌC247
