Lịch sử 10 Cánh diều Bài 12: Văn minh Văn Lang - Âu Lạc

a) Điều kiện tự nhiên

- Văn minh Văn Lang — Âu Lạc hình thành chủ yếu trên phạm vi lưu vực sông Hông, sông Mã, sông Cả (vùng Bắc Bộ và Bắc Trung Bộ Việt Nam ngày nay). Phía bắc tiệp giáp với Trung Quôc ngày nay và phía đông giáp biên là những yêu tô vị trí địa lí thúc đây sự giao lưu, tiệp xúc của cư dân Việt cô với các nên văn minh khác.

- Hệ thống sông Hồng, sông Mã, sông Cả đã bồi đấp phù sa, hình thành các vùng đồng bằng màu mỡ, tạo điều kiện thuận lợi để cư dân sớm định cư sinh sống trong các xóm làng. Người Việt cô trở thành chủ nhân của nền văn minh Văn Lang - Âu Lạc.

- Văn minh Văn Lang — Âu Lạc hình thành trong khu vực chịu ảnh hưởng của khí hậu nhiệt đới â ẩm gió mùa. Lượng ánh sáng mặt trời lớn và lượng mưa nhiêu là yếu tố thuận lợi đẻ cư dân trồng trọt, chăn nuôi; bảo đảm nguồn thức ăn đa dạng. Nguồn tài nguyên khoáng sản phong phú (sắt, đồng, chì, thiếc,...) là cơ sở để cư dân chế tác các loại hình công cụ lao động trong sản xuất và đồ dùng trong sinh hoạt hằng ngày.

b) Cơ sở xã hội

- Nền kinh tế nông nghiệp chuyển từ dùng cuốc sang dùng cày đã góp phần làm tăng hiệu quả sản xuất, tạo ra nhiều của cải dư thừa. Từ đó xuất hiện sự phân hoá giữa các tầng lớp xã hội: tầng lớp quý tộc, nông dân tự do, nô tì. Quý tộc là những người giàu, có thế lực. Nông dân tự do sinh sống trong các công xã nông thôn và chiếm đại đa số dân cư. Nô tì là tầng lớp thấp nhất trong xã hội, chủ yếu phục vụ trong gia đình quý tộc.

- Quá trình giao lưu, trao đổi sản phẩm đã hình thành mối liên kết giữa các cộng đồng cư dân Việt cô. Cư dân đoàn kết chống ngoại xâm và đắp. đê, trị thuỷ, khai hoang mở rộng địa bàn cư trú. Từ đó thúc đây sự ra đời của nền văn minh Văn Lang - Âu Lạc.

Lưỡi cày đồng (Văn hóa Đông Sơn) 

a) Đời sống vật chất

- Nguồn lương thực, thực phẩm chủ yếu của cư dân bao gồm: gạo nếp, gạo tẻ, các loại rau, củ, quả, gia súc, gia câm (lợn, gà, vịt....) và các loại thuỷ sản (cá, tôm, cua,...).

Họa tiết hoa văn người giã gạo và mái nhà

trong nền văn minh sông Hồng trên mặt trống đồng Ngọc Lũ (Hà Nam)

- Về trang phục, nam thường đóng khô, nữ mặc áo váy và đêu đi chân đất. Vào dịp lễ hội, trang phục có thêm đồ trang sức, như vòng, nhẫn, khuyên tai, mũ gắn lông vũ,... Nhà ở phô biến là kiểu nhà sàn làm bằng gỗ, tre, nứa, lá. Phương thức di chuyển trên sông nước chủ yếu là dùng thuyền, bè.

b) Đời sống tinh thần

- Chủ nhân của nền văn minh Văn Lang - Âu Lạc đạt đến trình độ thẩm mĩ và tư duy khá cao, thể hiện qua nghệ thuật điêu khắc, kĩ thuật luyện kim, kĩ thuật làm đồ gồm. Hoa
văn trang trí trên đồ đồng, đồ gồm phản ánh sinh động cuộc sóng của người Việt cô.

- Âm nhạc, ca múa có vị trí quan trọng trong đời sóng tỉnh thần của cư dân với các loại nhạc cụ như trống đồng, chiêng, công, chuông,...; các hoạt động hát múa giao duyên nam nữ.

- Tín ngưỡng sùng bái các lực lượng tự nhiên thẻ hiện qua các nghỉ thức như: thờ thần Mặt Trời, thần núi, thần sông; thờ cúng tổ tiên, anh hùng, thủ lĩnh; thực hành lễ nghi nông nghiệp câu mong mùa màng bội thu. Trong các dịp lễ hội, cư dân thường tô thức đua thuyền, đấu vật. Phong tục tập quán có những nét đặc sắc như tục ăn trầu, nhuộm răng, xăm mình,..

c) Tổ chức xã hội và nhà nước

- Người Việt cỗ quần tụ trong xóm, làng (chiềng, chạ, mường, bản,...), gồm nhiều gia đình, dòng họ sinh sông trên cùng một khu vực.

- Nước Văn Lang ra đời vào khoảng thế ki VII TCN. Kinh đô đặt tại Phong Châu (Phú Thọ). Tổ chức nhà nước còn đơn giản: đứng đầu là Vua Hùng, giúp việc có các lạc hầu. Vua là người chỉ huy quân sự và chủ trì các nghỉ lễ tôn giáo. Cả nước chia làm 15 bộ do lạc tướng cai quản, dưới bộ là các chiềng, chạ do bồ chính phụ trách.

Tổ chức Nhà nước văn Lang

- Khoảng năm 208 TCN, Nhà nước Âu Lạc ra đời. Nước Âu Lạc tiệp tục kê thừa vê tổ chức bộ. máy chính quyền của nước Văn Lang. Nước Âu Lạc do An Dương Vương đứng đầu, giúp việc vẫn là các lạc hầu. Các đơn vị hành chính địa phương không có nhiều thay đổi so với nước Văn Lang.

- Nước Âu Lạc có bước phát triển hơn so với nước Văn Lang. Lãnh thổ mở rộng trên cơ sở hoà hợp và thống nhất giữa người Âu Việt và Lạc Việt. Cư dân Âu Lạc đã biết sử dụng nỏ có thể bắn nhiều mũi tên một lần, xây dựng thành Cổ Loa (Đông Anh, Hà Nội), vừa là kinh đô vừa là căn cứ quân sự vững chắc.

Tổ chức Nhà nước Âu Lạc

Câu 1: Hãy nêu cơ sở xã hội hình thành nền văn minh Văn Lang- Âu Lạc.

Hướng dẫn giải

Cơ sở xã hội hình thành nền văn minh Văn Lang- Âu Lạc:

- Nền kinh tế nông nghiệp chuyển từ cuốc sang cày góp phần tăng hiệu quả sản xuất

- Xuất hiện sự phân hóa giữa các tầng lớp xã hội: quý tộc, nông dân và nô tỳ.

- Quý tộc là tầng lớp có thế lực, nông dân là tầng lớp chiếm đại đa số và sản xuất chính, nô tỳ là tầng lớp thấp kém nhất trong xã hội.

- Quá trình giao lưu và trao đổi sản vật đã hình thành mối liên kết giữa các cộng đồng cư dân Việt cổ

Câu 2: Hãy nêu thành tựu tiêu biểu về đời sống tinh thần của cư dân nền văn minh Văn Lang- Âu Lạc.

Hướng dẫn giải

Thành tựu tiêu biểu về đời sống tinh thần của cư dân nền văn minh Văn Lang- Âu Lạc:

- Trình độ thẩm mỹ và tư duy thể hiện qua nghệ thuật điêu khắc, kỹ thuật luyện kim, kỹ thuật làm đồ gốm. 

- Âm nhạc, ca múa có vị trí quan trọng trong đời sống tinh thần của cư dân với các loại nhạc cụ như trống đồng, chiêng, cồng, chuông…, các hoạt động hát múa, giao duyên nam nữ.

- Tín ngưỡng, sùng bái các lực lượng tự nhiên thể hiện qua các nghi thức thờ thần tự nhiên , thờ cúng tổ tiên, thờ các vị anh hùng, cầu mong mùa màng bội thu. 

- Trong các dịp lễ hội, cư dân thường tổ chức đua thuyền, đấu vật.

- Phong tục tập quán có những nét rất đặc sắc như tục nhuộm răng, ăn trầu, xăm mình,…

Sau bài học này, giúp các em:

- Nêu được cơ sở hình thành văn minh Văn Lang - Âu Lạc.

- Nêu được những thành tựu tiêu biểu của văn minh Văn Lang - Âu Lạc.

- Biết cách sưu tầm và sử đụng tư liệu lịch sử để từm hiểu về văn minh Văn Lang - Âu Lạc.

- Biết vận dụng hiểu biết vẻ nền văn mình Văn Lang - Âu Lạc để giới thiệu về đất nước, con người Việt Nam.

- Nhận thức được giá trị trường tồn của nền văn mình Văn Lang - Âu Lạc.

- Có thức trân trọng và có trách nhiệm góp phân bảo tôn các di sản văn hoá của ân tộc.

Các em có thể hệ thống lại nội dung kiến thức đã học được thông qua bài kiểm tra Trắc nghiệm Lịch sử 10 Cánh diều Chủ đề 6 Bài 12 cực hay có đáp án và lời giải chi tiết. 

• Câu 1:

  Văn minh Văn Lang - Âu Lạc không được hình thành trên lưu vực của dòng sông nào? 

  • A. Sông Cả. 
  • B. Sông Mã. 
  • C. Sông Hồng. 
  • D. Sông Lam. 

• Câu 2:

  Địa bàn chủ yếu của quốc gia Văn Lang - Âu Lạc tương ứng với khu vực nào sau đây? 

  • A. Bắc Bộ và Nam Bộ Việt Nam ngày nay. 
  • B. Trung Bộ và Nam Bộ Việt Nam ngày nay. 
  • C. Bắc Bộ và Bắc Trung Bộ Việt Nam ngày nay. 
  • D. Nam Trung Bộ và Nam Bộ Việt Nam ngày nay. 

• Câu 3:

  Sự giàu có về khoáng sản là cơ sở cho sự ra đời sớm của ngành kinh tế nào ở các quốc gia Văn Lang - Âu Lạc? 

  • A. Nông nghiệp. 
  • B. Thương nghiệp. 
  • C. Thủ công nghiệp. 
  • D. Công nghiệp. 

Câu 4-10: Mời các em đăng nhập xem tiếp nội dung và thi thử Online để củng cố kiến thức về bài học này nhé!

Các em có thể xem thêm phần hướng dẫn Giải bài tập Lịch sử 10 Cánh diều Chủ đề 6 Bài 12 để giúp các em nắm vững bài học và các phương pháp giải bài tập.

Câu hỏi mục 1.1 trang 84 SGK Lịch sử 10 Cánh diều - CD

Câu hỏi mục 1.2 trang 84 SGK Lịch sử 10 Cánh diều - CD

Câu hỏi mục 2.1 trang 85 SGK Lịch sử 10 Cánh diều - CD

Câu hỏi mục 2.2 trang 86 SGK Lịch sử 10 Cánh diều - CD

Câu hỏi mục 2.3 trang 87 SGK Lịch sử 10 Cánh diều - CD

Luyện tập 1 trang 87 SGK Lịch sử 10 Cánh diều - CD

Luyện tập 2 trang 87 SGK Lịch sử 10 Cánh diều - CD

Vận dụng trang 87 SGK Lịch sử 10 Cánh diều - CD

Trong quá trình học tập nếu có thắc mắc hay cần trợ giúp gì thì các em hãy comment ở mục Hỏi đáp, Cộng đồng Lịch sử HOC247 sẽ hỗ trợ cho các em một cách nhanh chóng!

Chúc các em học tập tốt và luôn đạt thành tích cao trong học tập!