Tả một ngôi chùa hoặc một ngôi đình

Làng Vân Xá có ngôi đình cổ, nổi tiếng gần xa.

Mái đình có hình lưỡng long chầu nguyệt, có chim phượng bay lên ở bốn góc mái đình uốn cong. Cột đình bằng gỗ lim cao to đồ sộ. Hoành phi, câu đối trong đình sơn son thếp vàng tráng lệ. Trống đình to bằng bụng con voi.

Sân đình rộng thênh thang, lát bằng gạch Bát Tràng đỏ au, có rất nhiều tượng đá: Rùa lổm ngổm bò, ngựa đá rũ bờm, voi đá giương ngà nhọn hoắt như đang gầm, đang hí. Hai ông Hộ pháp tay cầm cung, ưỡn bụng khoe cái rốn lồi bằng quả cam.

Năm nào cũng vậy, cứ đến rằm tháng giêng, làng em lại làm lễ tế thần. Làng làm cỗ to, giết 5 lợn, 3 bò. Ai cũng có phần xôi thịt. Tiếng trống đình vang dội suốt đêm ngày.

Em yêu nhất cây đa cổ thụ, cành lá che rợp mái đình. Lúc nào cũng có hàng trăm con chim kéo về tụ hội. Ao sen đình Vân mùa hè đẹp lắm. Trên đường đi học, hương sen làm em ngất ngây say.

Nhà văn hóa của làng em mới được xây cách đây hai năm. Nhà đó nằm ở giữa làng để thuận tiện cho mọi người tập trung, hội họp.

    Đó là một ngôi nhà cấp bốn, lợp mái ngói đỏ hồng, rộng chừng 80 mét vuông. Bên trong, bốn hàng ghế băng dài được sắp xếp song song, ngay ngắn. Trong những cuộc họp quan trọng, nhà có thể chứa được hơn 100 người. Khoảng sân rộng phía trước lát bê tông sạch sẽ, lại có thêm hai cột sắt để căng lưới đánh bóng chuyền.

    Kể từ ngày có nhà văn hóa, bà con làng em ai cũng vui mừng và phấn khởi. Mọi người có nhiều cơ hội để gặp gỡ nhau vào các ngày lễ quan trọng như: ngày Quốc tế phụ nữ 8/3, ngày Quốc tế Thiếu nhi 1/6, ngày Thương binh liệt sĩ 27/7, ngày Tết Trung thu, ngày Quốc khánh,... Trong mỗi dịp đó, mọi người trang trí nhà văn hóa bằng những lá cờ đủ màu và tấm băng rôn được treo ngay ngắn.

    Ngày thường, các cô, các bác luyện tập đánh bóng chuyền trên sân. Nhờ có nhà văn hóa mà các phong trào của làng em ngày càng sôi nổi, mọi người đoàn kết và quan tâm nhau nhiều hơn. Vừa qua, làng em vinh dự được huyện trao tặng danh hiệu làng văn hóa. 

Chùa Keo, một khu chùa cổ tuyệt vời, một tác phẩm tiêu biểu, đặc sắc của nghệ thuật kiến trúc Việt Nam.
Chùa Keo tên chữ là chùa Thần Quang, nằm ở Vũ Thư, Thái Bình. Theo sử cũ, chùa Keo được xây dựng từ thời nhà Lý Thánh Tông, đến nay đã nhiều lần trùng tu.
Trong những di tích còn lại thì chùa Keo là một di tích có quy mô to lớn. Có lẽ ở nước ta chưa có một ngôi chùanào lại được tới 57.000m2 với 107 gian chùa lớn (trước là 154 gian) làm toàn bằng gỗ lim. Những con đường dài hàng trăm mét, lát toàn đá xanh rộng gần 2m và 350 vây cột lim lớn nhỏ, đều được kê trên những hòn đá tảng lớn, cổ bồng, chạm cánh sen.
Toàn bộ khu chùa là một quần thể kiến trúc lớn, gồm cột cờ, sân lát đá, tam quan ngoài, ao trước chùa, tam quan trong, sân đất, chùa Hộ, chùa Phật, sân gạch, tòa Giá Roi, tòa Thiên Hương, tòa Phục quốc, tòa Thượng Điện, gác chuông, nhà Tổ… Ngoài ra, là hai dãy hành lang dài hai bên, từ chùa Hộ trở vào.
Tổ chức không gian kiến trúc ở đây thật tài tình, phức tạp một cách trật tự, theo kiểu "tiền Phật hậu Thần”. Khu chùa phía trước và khu đền thờ Không Lộ thiền sư phía sau. Bố cục kiến trúc dường như là phá quy luật, như việc đặt gác chuông ba tầng vào cuối dây chuyền của quần thể. Kiến trúc của gác chuông là sự đồ sộ của hình khối, sự phong phú hài hòa của nhịp điệu và chi tiết, chỉ ba tầng cao 11,06m nhưng lại gây được ấn tượng đồ sộ. Bốn cây cột lim chính cao suốt hai tầng, cùng với hệ thống cột niên và những hàng lan can con tiện, đã được kết nối khéo léo. Các tảng cột gác chuông thuần bằng đá, tạc kiểu hình đôn lớn, chạm hình hoa sen kép rất đẹp. Độc đáo nhất là hệ thống dui bay, tầng tầng lớp lớp vươn lên đỡ mái. Các đầu dui bay phía ngoài vươn ra, choãi xuống theo chiều mái, làm tăng thêm chiều cao của công trình. Đứng xa trông như 200 cánh tay Phật Bà Quan Âm từ mái tầng hai, tầng ba vươn ra vẫy chào khách thập phượng! Tôi đã thấy những người khách nước ngoài dừng lại hàng giờ trước tòa gác chuông ba tầng này, sửng sốt và ngắm nghía mãi tầng tầng lớp lớp mái cong cổ kính và hàng ngàn bộ phận chạm trổ tinh vi, mà ngay đến những người thợ lành nghề nhất được mời đến trùng tu cũng không biết hết tên gọi!
Trong gác chuông có treo hai quả chuông niên đại: Hoàng Triều Cảnh Thịnh Tứ Niên, một di tích quý về sự nghiệp “văn trị” của triều Tây Sơn trên đất Thái Bình. Quai đỉnh chuông đúc từ thời Tây Sơn rất đẹp, chạm hình hai con rồng hối đuôi nhau. Ớ gác một chùa Keo có một khánh đá rất to, không biết đục từ bao giờ, tiếng khánh âm vang.
Hầu như bất cứ bộ phận kiến trúc nào của chùa Keo cũng thấy dấu vết của những bàn tay chạm khắc khéo léo. Ngay ở tam quan nội, một công trình tưởng như nhỏ, nhưng hai cánh cửa trung quan cung được chạm khắc rất công phu. Cánh cửa cao 2,4m, mỗi cánh rộng 1,2m, được chạm một đôi rồng chầu bán nguyệt. Rồng ở đây to, khỏe. Con lớn vươn cổ lên, miệng ngậm hạt châu, râu bờm uốn sóng, rồi choái ra thành những hình lưỡi mác, ngực rồng ưỡn về phía trước, đuôi vắt lên đỉnh tấm cửa. Hàng trăm đám mây lửa ngùn ngụt bốc lên. Rồng như bay lượn trong biển lửa. Có lẽ những người thợ tài ba muốn kí thác những dấu vết của lịch sử trong bức chạm gỗ này. Khép hai cánh cửa lại, chúng ta nhìn thấy một bức tranh hoàn chỉnh: rồng chầu nguyệt. Cái khéo của bức chạm này là trên cùng một mặt phang, người thợ đã chạm những vết nổi, hét chìm, con rồng to, rồng nhỏ, gần xa, như cả một bầy rồng bay thong dong trong mây.
Hàng năm, “xuân thu nhị kì” vào ngày 4 tháng giêng và trung tuần tháng 9 âm lịch, khách thập phương cuồn cuộn đổ về dự hội chùa. Từ xa, trên đế sông Hồng, mọi người đã nhìn thấy lá cờ thần to bằng gian nhà, bay trên đỉnh cột cờ cao 21m. Cột cờ lớn chốt vào bệ đá sâu hàng mét, vậy mà cờ bay còn rúng cả cột!
Dù cho cha đánh, mẹ treo
Cũng không bỏ hội chùa Keo hôm rằm…
Chưa đến chùa Keo, xin mời bạn hãy đến một lần…