Địa lí 10 Chân trời sáng tạo Bài 17: Vỏ địa lí, quy luật thống nhất và hoàn chỉnh của vỏ địa lí

- Vỏ địa lí là lớp vỏ của Trái Đất, ở đó các lớp vỏ bộ phận như: khí quyển, thạch quyển, thuỷ quyển và sinh quyển xâm nhập và tác động lẫn nhau.

- Chiều dày của vỏ địa lí khoảng 30 đến 35 km, tính từ giới hạn dưới của tầng ôdôn đến đáy vực thẳm đại dương, ở lục địa xuống hết lớp vỏ phong hoá.

- Thành phần cấu tạo nên vỏ địa lí gồm: khí quyển, thạch quyển, thuỷ quyển và sinh quyển.

Hình 17. Sơ đồ vỏ địa lí và vỏ Trái Đất

a. Khái niệm

- Quy luật thống nhất và hoàn chỉnh của vỏ địa lí là quy luật về mối quan hệ quy định lẫn nhau giữa các thành phần của toàn bộ cũng như của mỗi bộ phận lãnh thổ trong vỏ địa lí.

- Nguyên nhân tạo nên quy luật này là do tất cả những thành phần của vỏ địa lí đều đồng thời chịu tác động trực tiếp hoặc gián tiếp của ngoại lực và nội lực, vì thế chúng không tổn tại và phát triển một cách độc lập. Những thành phần này luôn xâm nhập vào nhau, trao đổi vật chất và năng lượng với nhau, khiến chúng có sự gắn bó mật thiết để tạo nên một thể thống nhất và hoàn chỉnh.

b. Biểu hiện

- Trong tự nhiên, bất cứ lãnh thổ nào cũng gồm nhiều thành phần ảnh hưởng qua lại, phụ thuộc lẫn nhau.

- Nếu một thành phần thay đổi sẽ dẫn đến sự thay đổi của các thành phần còn lại và toàn bộ lãnh thổ. Chẳng hạn, sự thay đổi khí hậu thường dẫn tới sự thay đổi của các thành phần tự nhiên khác như sông ngòi, đất và sinh vật.

c. Ý nghĩa thực tiễn

- Quy luật thống nhất và hoàn chỉnh của vỏ địa lí cho chúng ta thấy những hoạt động sản xuất và sinh hoạt của con người đã can thiệp vào các mối liên hệ chặt chẽ giữa các thành phần tự nhiên.

- Sự can thiệp đó ảnh hưởng tới toàn bộ hoàn cảnh tự nhiên xung quanh, thậm chí có thể dẫn tới những hậu quả trái với ý muốn của con người. Do đó, cần phải nghiên cứu toàn diện điều kiện địa lí của bất kì lãnh thổ nào trước khi sử dụng chúng. Từ việc nghiên cứu đó, chúng ta sẽ dự báo được những thay đổi của các thành phần tự nhiên trong lãnh thổ, từ đó đề xuất được những giải pháp khai thác và sử dụng hợp lí tự nhiên.

Bài tập 1: Trước khi sử dụng bất cứ lãnh thổ nào vào mục đích kinh tế, cần phải nghiên cứu kĩ vấn đề gì?

Hướng dẫn giải:

- Trước khi sử dụng bất cứ lãnh thổ nào vào mục đích kinh tế, cần phải nghiên cứu kĩ toàn bộ điều kiện địa lí (địa chất, địa hình, khí hậu, sông ngòi, thổ nhưỡng, …). 

- Vì khi một trong các điều kiện địa lí thay đổi sẽ kéo theo sự thay đổi của các thành phần địa lí khác dẫn đến nhiều hệ lụy, thiệt hại không mong muốn.

Bài tập 2: Biểu hiện về sự tác động của sinh quyển tới thủy quyển là gì?

Hướng dẫn giải:

- Sinh quyển gồm toàn bộ động thực vật; thủy quyển gồm sông ngòi, ao hồ, biển, nước ngầm, ...

- Rừng cây có vai trò giữ nguồn nước ngầm, hạn chế tình trạng khô hạn => Rừng cây (sinh quyển) có tác động bảo vệ nguồn nước ngầm (thủy quyển).

Bài tập 3: Trước khi sử dụng bất cứ lãnh thổ nào vào mục đích kinh tế, cần phải nghiên cứu kĩ yếu tố nào?

Hướng dẫn giải:

- Trước khi sử dụng bất cứ lãnh thổ nào vào mục đích kinh tế, cần phải nghiên cứu kĩ toàn bộ điều kiện địa lí (địa chất, địa hình, khí hậu, sông ngòi, thổ nhưỡng, …).

- Vì khi một trong các điều kiện địa lí thay đổi sẽ kéo theo sự thay đổi của các thành phần địa lí khác dẫn đến nhiều hệ lụy, thiệt hại không mong muốn.

Học xong bài này các em cần:

- Trình bày khái niệm vỏ địa lí; phân biệt được vỏ địa lí và vỏ Trái Đất

- Trình bày được khái niệm, biểu hiện và ý nghĩa thực tiễn của quy luật thống nhất và hoàn chỉnh của vỏ địa lí; liên hệ được thực tế ở địa phương.

- Giải thích được một số hiện tượng phổ biến trong môi trường tự nhiên bằng quy luật thống nhất và hoàn chỉnh của vỏ địa lí.

Các em có thể hệ thống lại nội dung kiến thức đã học được thông qua bài kiểm tra Trắc nghiệm Địa lí 10 Chân trời sáng tạo Chương 7 Bài 17 cực hay có đáp án và lời giải chi tiết. 

• Câu 1:

  Mối quan hệ giữa các thành phần trong lớp vỏ địa lí thường không có đặc điểm nào sau đây?

  • A. Phụ thuộc và quy định lẫn nhau
  • B. Xâm nhập và tác động lẫn nhau
  • C. Tồn tại và phát triển độc lập với nhau
  • D. Trao đổi vật chất và năng lượng với nhau

• Câu 2:

  Nhận định nào sau đây không đúng về vỏ địa lí?

  • A. Một thành phần vỏ địa lí biến đổi kéo theo sự biến đổi tất cả các thành phần khác
  • B. Lãnh thỗ nào cũng có nhiều thành phần địa lí ảnh hưởng qua lại, phụ thuộc nhau
  • C. Lớp vỏ địa lí chỉ thay đổi khi tất cả các thành phần của vỏ địa lí có sự biển đổi
  • D. Các thành phần của lớp vỏ địa lí đều chịu tác động của ngoại lực và nội lực

• Câu 3:

  Trước khi sử dụng bất cứ lãnh thổ nào vào mục đích kinh tế, cần phải nghiên cứu kĩ về yếu tố nào?

  • A. Địa chất và địa hình
  • B. Toàn bộ điều kiện địa lí
  • C. Địa hình và khí hậu
  • D. Nguồn nước và sinh vật

Câu 4-10: Mời các em đăng nhập xem tiếp nội dung và thi thử Online để củng cố kiến thức về bài học này nhé!

Các em có thể xem thêm phần hướng dẫn Giải bài tập Địa lí 10 Chân trời sáng tạo Chương 7 Bài 17 để giúp các em nắm vững bài học và các phương pháp giải bài tập.

Câu hỏi trang 69 SGK Địa lí 10 Chân trời sáng tạo - CTST

Câu hỏi mục II.1 trang 70 SGK Địa lí 10 Chân trời sáng tạo - CTST

Câu hỏi mục II.2 trang 70 SGK Địa lí 10 Chân trời sáng tạo - CTST

Câu hỏi mục II.3 trang 70 SGK Địa lí 10 Chân trời sáng tạo - CTST

Luyện tập 1 trang 70 SGK Địa lí 10 Chân trời sáng tạo - CTST

Luyện tập 2 trang 70 SGK Địa lí 10 Chân trời sáng tạo - CTST

Vận dụng trang 70 SGK Địa lí 10 Chân trời sáng tạo - CTST

Giải Câu hỏi 1 trang 59 SBT Địa lí 10 Chân trời sáng tạo - CTST

Giải Câu hỏi 2 trang 60 SBT Địa lí 10 Chân trời sáng tạo - CTST

Giải Câu hỏi 3 trang 61 SBT Địa lí 10 Chân trời sáng tạo - CTST

Giải Câu hỏi 4 trang 61 SBT Địa lí 10 Chân trời sáng tạo - CTST

Trong quá trình học tập nếu có thắc mắc hay cần trợ giúp gì thì các em hãy comment ở mục Hỏi đáp, Cộng đồng Địa lí HOC247 sẽ hỗ trợ cho các em một cách nhanh chóng!

Chúc các em học tập tốt và luôn đạt thành tích cao trong học tập!