Soạn bài Sự tích Hồ Gươm tóm tắt - Chân trời sáng tạo Ngữ văn 6

- Phần 1: Từ đầu đến "đất nước" -> Long Quân cho nghĩa quân mượn gươm thần.

- Phần 2: Còn lại -> Long Quân đòi lại gươm thần, nguồn gốc lịch sử của hồ Hoàn Kiếm.

- Sử dụng nhiều chi tiết tưởng tượng, kì ảo, giàu ý nghĩa (như Rùa vàng, gươm thần).

- Xây dựng tình tiết thể hiện tinh thần đoàn kết đánh giặc của nhân dân ta.

Câu hỏi: Em biết những gì về Hồ Gươm (Hà Nội)? Hãy chia sẻ với bạn cùng nhóm về thắng cảnh này?

Gợi ý:

- Hồ Hoàn Kiếm còn được gọi là Hồ Gươm là một hồ nước ngọt tự nhiên nằm ở trung tâm thành phố Hà Nội. Hồ có diện tích khoảng 12 ha.

- Tên gọi Hoàn Kiếm xuất hiện vào đầu thế kỷ 15 gắn với truyền thuyết vua Lê Lợi trả gươm báu cho Rùa thần.

- Xung quanh Hồ Gươm có nhiều di tích nổi tiếng như Tháp Rùa, Đền Ngọc Sơn, Cầu Thê Húc, Tháp Bút, Đài Nghiên..

- Hồ Gươm Hà Nội được nhiều người yêu thích ngoài bởi không gian thấm đẫm dấu ấn văn hóa, lịch sử thì sự hài hoà giữa yếu tố thiên nhiên, kiến trúc và cả con người ở đây cũng khiến cái không gian đó trở nên thật đặc biệt, cuốn hút.

Câu 1: Hãy đoán xem Long Quân cho nghĩa quân Lam Sơn mượn gươm theo cách nào?

Gợi ý:

- Long Quân sẽ cho nghĩa quân Lam Sơn mượn gươm theo quá trình thử thách để nghĩa quân hiểu và trân trọng ý nghĩa của thanh gươm thần.

Câu 2: Theo em, khi nghe Rùa Vàng đòi gươm, nhà vua đã hiểu ra điều gì?

Gợi ý:

- Khi nghe Rùa Vàng đòi gươm, nhà vua đã "hiểu ra" rằng cuộc chiến đấu để bảo vệ Tổ quốc đã kết thúc, thanh gươm đã hoàn thành sứ mệnh lịch sử của mình và cần phải hoàn trả lại.

Câu 1: Theo em, vì sao thanh gươm trong truyện này được gọi là gươm thần? Điều này thể hiện đặc điểm gì của truyền thuyết?

Gợi ý:

- Thanh gươm trong truyện này được gọi là gươm thần vì có nguồn gốc kì lạ và sức mạnh phi thường: 

 + Lê Thận đi đánh cá, cả ba lần thả lưới đều vớt được lưỡi gươm. 

 + Khi Lê Lợi đến nhà của Lê Thận thì thanh gươm bỗng sáng rực và trên gươm có hai chữ "Thuận Thiên". 

+ Khi bị giặc đuổi, đi qua khu rừng, Lê Lợi bỗng thấy ánh sáng lạ trên ngọn cây đa thì đó là cái chươm nạm ngọc và tra vào lưỡi gươm thì vừa như in. 

+ Từ khi có thanh gươm, nghĩa quân dành được nhiều thắng lợi.

- Chi tiết này thể hiện đặc điểm đặc trưng của truyện truyền thuyết là truyện thường có các chi tiết kì ảo, hoang đường.

Câu 2: Em hãy xác định không gian, thời gian Đức Long Quân cho Lê Lợi mượn gươm, đòi lại gươm trong Sự tích Hồ Gươm?

Gợi ý:

Sự việc	Thời gian	Không gian
Cho mượn gươm thần	Giặc Minh đã làm nhiều điều độc ác trên đất nước ta. Nghĩa quân Lam Sơn nhiều lần đứng lên chống trả nhưng thua trận.	Lưỡi gươm được tìm thấy ở vùng biển, chuôi gươm thì được tìm thấy ở rừng núi.
Đòi lại gươm thân	Khi dẹp sạch giặc Minh thì Lê Lợi lên ngôi vua.	Hồ Tả Vọng.

Câu 3: Trong truyền thuyết cũng như truyện kể nói chung, các sự việc thường được sắp đặt nhằm thể hiện một ý nghĩa nào đó. Trong Sự tích Hồ Gươm, Long Quân để cho Lê Thận tình cờ tìm thấy lưỡi gươm ở một nơi, Lê Lợi tình cờ tìm thấy chuôi gươm ở một nơi khác. Thông qua cách cho mượn gươm như vậy, tác giả dân gian muốn thể hiện điều gì?

Gợi ý:

- Việc nhận gươm diễn ra ở nhiều thời điểm, địa điểm cho thấy việc cứu nước vô cùng khó khăn và dài lâu.

- Chuôi gươm tìm thấy ở miền rừng núi, lưỡi gươm thấy ở miền sông nước cho thấy cách để cứu nước có ở khắp nơi, từ miền ngược tới miền xuôi.

=> Qua đó cũng cho thấy để cứu đất nước khỏi lâm nguy là sự hợp sức đồng lòng của dân tộc ở khắp mọi miền đất nước.

Câu 4: Sau khi đọc Sự tích Hồ Gươm, một số bạn cho rằng truyện này chỉ đơn giản mượn chuyện Lê Lợi trả gươm thần để "giải thích địa danh Hồ Gươm". Em  đồng  ý hay không đồng ý với ý kiến ấy? Vì sao?

Gợi ý:

- Ý kiến trên đúng nhưng chưa đủ, việc Lê Lợi trả gươm thần còn thể hiện chiến thắng của nhân dân ta trong cuộc chiến đấu vì chính nghĩa. 

- Hành động trả gươm của vua cũng thể hiện tư tưởng sống với thái độ biết ơn, có vay có trả của dân tộc ta.

Câu 5:

Tìm trong văn bản Sự tích Hồ Gươm:

- Một số từ ngữ cho thấy cách xưng hô trân trọng của các nhân vật đối với Lê Lợi

- Một vài câu văn cho thấy cách bộc lộ tình cảm, cảm xúc của tác giả dân gian trong lời kể.

Gợi ý:

- Từ ngữ thể hiện cách xưng hô trân trọng của các nhân vật đối với Lê Lợi: Minh công, bệ hạ.

- Một vài câu văn cho thấy cách bộc lộ tình cảm, cảm xúc của tác giả dân gian trong lời kể: "Chúng coi dân ta như cỏ rác, làm nhiều điều bạo ngược khiến cho thiên hạ căm giận chúng đến tận xương tuỷ".

Câu 6: Theo em, Sự tích Hồ Gươm thể hiện những đặc điểm nào của thể loại truyền thuyết?

Gợi ý:

Sự tích Hồ Gươm thể hiện những đặc điểm nào của thể loại truyền thuyết:

- Là tác phẩm được lưu truyền trong dân gian

- Nội dung đề cập đến những nhân vật lịch sử hoặc sự kiện lịch sử

- Có sử dụng các yếu tố kì ảo

- Thể hiện tình cảm thái độ của nhân dân.

Trên đây là bài Soạn văn 6 Sự tích Hồ Gươm tóm tắt. Ngoài ra, các em có thể tham khảo thêm bài soạn chi tiết Sự tích Hồ Gươm.

-----Mod Ngữ văn biên soạn và tổng hợp-----