Cây xấu hổ có đặc điểm là cụp lá lại khi có tác động nhẹ của môi trường. Chính vì nhút nhát như thê nên cây xấu hổ trong bài học đã không thể chứng kiến được chú chim xanh xinh đẹp bay tới. Vì vậy để không bỏ lỡ những điều đẹp đẽ trong cuộc sống ta cần phải có sự tự tin vào chính bản thân mình.
Tóm tắt lý thuyết
1.1. Hoạt động khởi động
Câu 1: Em biết gì về loài cây trong ảnh?
Hướng dẫn trả lời:
Loài cây trong tranh có tên gọi là cây xấu hổ, còn được biết đến với tên gọi là cây trinh nữ. Khi có ai chạm vào lá của cây này, thì lá của nó sẽ co lại, giống như đang xấu hổ.
Câu 2: Dựa vào tên bài đọc và tranh minh họa, em thử đoán xem loài cây này có gì đặc biệt?
Hướng dẫn trả lời:
Điều đặc biệt ở đây là lá cây sẽ rụt, co lại khi có ai chạm vào, giống như lá cây biết xấu hổ.
1.2. Đọc
Cây xấu hổ
Bỗng dưng, gió ào ào nổi lên. Có tiếng động gì lạ lắm. Những chiếc lá khô lạt xạt lướt trên cỏ. Cây xấu hổ co rúm mình lại.
Nó bỗng thấy xung quanh xôn xao. Nó hé mắt nhìn: không có gì lạ cả. Bấy giờ, nó mới mở bừng những con mắt lá. Quả nhiên, không có gì lạ thật.
Nhưng những cây cỏ xung quanh vẫn cứ xôn xao. Thì ra, vừa có một con chim xanh biếc, toàn thân lóng lánh như tự toả sáng không biết từ đâu bay tới. Chim đậu một thoáng trên cành thanh mai rồi lại vội bay đi. Các cây cỏ xuýt xoa: biết bao nhiêu con chim đã bay qua đây, chưa có con nào đẹp đến thế.
Càng nghe bạn bè trầm trồ, cây xấu hổ càng tiếc. Không biết bao giờ con chim xanh ấy quay trở lại?
(Theo Trần Hoài Dương)
Từ ngữ:
- Lạt xạt: tiếng va chạm của lá khô
- Xôn xao: nhiều âm thanh, tiếng nói nhỏ phát ra cùng một lúc
- Xuýt xoa: cách thể hiện cảm xúc (thường là khen, đôi khi là tiếc) qua lời nói
- Thanh mai: cây bụi thấp, quả mọng nước, trông như quả dâu
Câu 1: Nghe tiếng động lạ, cây xấu hổ đã làm gì?
Hướng dẫn trả lời:
Nghe tiếng động lạ, cây xấu hổ đã co rúm mình lại.
Câu 2: Cây cỏ xung quanh xôn xao về chuyện gì?
Hướng dẫn trả lời:
Cây cỏ xung quanh xôn xao về chuyện một con chim xanh biếc, toàn thân lóng lánh không biết từ đâu bay tới rồi lại vội bay đi ngay. Biết bao nhiêu con chim đã bay qua đây, chưa có con nào đẹp đến thế.
Câu 3: Cây xấu hổ nuối tiếc điều gì?
Hướng dẫn trả lời:
Do cây xấu hổ sợ và nhắm mắt lại nên đã không nhìn thấy con chim xanh rất đẹp.
Câu 4: Câu văn nào cho biết cây xấu hổ rất mong con chim xanh quay trở lại?
Hướng dẫn trả lời:
Câu văn cho biết cây xấu hổ rất mong con chim xanh quay trở lại là: "Càng nghe bạn bè trầm trồ, cây xấu hổ càng tiếc. Không biết bao giờ con chim xanh ấy quay trở lại?"
* Luyện tập theo văn bản đọc:
Câu 1: Những từ ngữ nào dưới đây chỉ đặc điểm?
Hướng dẫn trả lời:
Từ ngữ chỉ đặc điểm là: đẹp, lóng lánh, xanh biếc.
Câu 2: Nói tiếp lời của cây xấu hổ:
Mình rất tiếc (…)
Hướng dẫn trả lời:
- Mình rất tiếc vì đã không mở mắt để được thấy con chim xanh.
- Mình rất tiếc vì đã không thể vượt qua nỗi sợ của mình.
- Mình rất tiếc vì đã quá nhút nhát nên đã nhắm mắt lại không nhìn thấy con chim xanh.
1.3. Viết
- Luyện viết chữ hoa C
Hướng dẫn trả lời:
- Cách viết:
+ Từ điểm đặt bút ở giao điểm đường kẻ ngang 6 và đường kẻ dọc 3 vòng xuống đến 2,5 ô vuông rồi vòng lên gặp đường kẻ ngang 6 và tiếp tục lượn xuống giống nét cong trái đến sát đường kẻ ngang 1, tiếp tục vòng đến đường kẻ ngang 3 và lượn xuống. Điểm kết thúc nằm trên đường kẻ ngang 2 và khoảng giữa hai đường kẻ dọc 3 và 4.
- Luyện viết ứng dụng: Có công mài sắt, có ngày nên kim.
Hướng dẫn trả lời:
Viết chữ hoa C đầu câu, cách nối chữ viết hoa với chữ viết thường, khoảng cách giữa các tiếng trong câu, vị trí đặt dấu phẩy để ngăn cách các vế trong câu và dấu chấm cuối câu.
1.4. Nói và nghe
Câu 1: Quan sát và dựa vào câu hỏi gợi ý, đoán nội dung của từng tranh.
Hướng dẫn trả lời:
- Tranh 1: Cuộc gặp gỡ giữa hạt đỗ và mưa xuân.
- Tranh 2: Cuộc gặp gỡ giữa hạt đỗ đã nảy mẩm và gió xuân.
- Tranh 3: Cuộc gặp gỡ giữa hạt đỗ với mầm đã lớn và mặt trời.
- Tranh 4: Hạt đỗ đã lớn thành cây đỗ và mặt trời đang tỏa nắng.
Câu 2: Nghe kể câu chuyện
Hướng dẫn trả lời:
Truyện: Chú đỗ con
(1) Một chú đỗ con ngủ khì trong cái chum khô ráo và tối om suốt một năm. Một hôm tỉnh dậy chú thấy mình nằm giữa những hạt đất li ti xôm xốp. Chợt có tiếng lộp độp bên ngoài.
- Ai đó ?
- Cô đây.
Thì ra cô mưa xuân, đem nước đến cho đỗ con được tắm mát, chú lại ngủ khì.
(2) Có tiếng sáo vi vu trên mặt đất làm chú tỉnh giấc. Chú khẽ cựa mình hỏi :
- Ai đó ?
Tiếng thì thầm trả lời chú : “Chị đây mà, chị là gió xuân đây. Dậy đi em, mùa xuân đẹp lắm”. Đỗ con lại cựa mình. Chú thấy mình lớn phổng lên làm nứt cả chiếc áo ngoài.
(3) Chị gió xuân bay đi. Có những tia nắng ấm áp khẽ lay chú đỗ con. Đỗ con hỏi :
- Ai đó ?
Một giọng nói ồm ồm, âm ấm vang lên :
- Bác đây! Bác là mặt trời đây, cháu dậy đi thôi, sáng lắm rồi. Các cậu học trò cắp sách tới trường rồi đấy.
Đỗ con rụt rè nói :
- Nhưng mà trên đấy lạnh lắm.
Bác mặt trời khuyên :
- Cháu cứ vùng dậy đi nào. Bác sẽ sưởi ấm cho cháu, cựa mạnh vào.
(4) Đỗ con vươn vai một cái thật mạnh. Chú trồi lên khỏi mặt đất. Mặt đất sáng bừng ánh nắng xuân. Đỗ con xoè hai cánh tay nhỏ xíu hướng về phía mặt trời ấm áp.
Câu 3: Chọn kể 1-2 đoạn của câu chuyện theo tranh.
Hướng dẫn trả lời:
* Đoạn 1:
Chú đỗ con ngủ khì trong cái chum khô ráo và tối om đã một năm. Một hôm tỉnh dậy, chú thấy mình đang nằm giữa những hạt đất xôm xốp, li ti. Chợt có tiếng lộp độp bên ngoài, đỗ con tò mò hỏi:
- Ai đấy?
- Cô đây.
Cô mưa xuân ghé vào đem theo những hạt nước mát lành. Chú đỗ con lại ngủ khì.
* Đoạn 2:
Có tiếng sáo vi vu làm đỗ con tỉnh dậy. Chú khẽ cựa mình hỏi:
- Ai đó?
Chị gió xuân ghé vào thì thầm:
- Chị đây mà, chị là gió xuân. Dậy đi em, mùa xuân đẹp lắm!
Đỗ con cựa mình làm nứt cả chiếc áo bên ngoài. Chú thấy mình lớn phổng lên.
* Đoạn 3:
Chị gió xuân bay đi, có những tia nắng ấm áp khẽ lay đỗ con. Chú hé mắt lên hỏi:
- Ai đó?
Một giọng nói ồm ồm và ấm áp vang lên:
- Bác đây, bác là mặt trời đây. Cháu dậy đi thôi, trời sáng rồi. Các cô cậu học trò cắp sách tới trường rồi đấy.
Đỗ con rụt rè nói:
- Nhưng mà trên đấy lạnh lắm. Cháu sợ lạnh.
Bác mặt trời nhẹ nhàng khuyên nhủ:
- Cháu cứ vùng dậy đi nào. Bác sẽ sưởi ấm cho cháu.
* Đoạn 4:
Đỗ con vươn vai một cái thật mạnh. Chú trồi lên khỏi mặt đất. Mặt đất sáng bừng ánh nắng xuân. Đỗ con xoè hai cánh tay nhỏ xíu hướng về phía mặt trời ấm áp.
Bài tập minh họa
Nói với người thân về hành trình hạt đỗ trở thành cây đỗ.
Hướng dẫn trả lời:
Cô mưa xuân đến khi đỗ con nằm giữa những hạt đất li ti xôm xốp, cô đem nước đến cho đỗ con được tắm mát. Cô gió xuân bay đến, thì thầm dịu dàng gọi đỗ con dậy. Đỗ con cựa mình lớn phổng lên làm nứt cả chiếc áo ngoài. Bác mặt trời chiếu những tia nắng ấm áp lay đỗ con, bác đã động viên, khuyên đỗ con vùng dậy, bác hứa sẽ sưởi ấm cho đỗ con. Đỗ con đã vươn vai thật mạnh, trồi lên khỏi mặt đất, xòe hai cánh tay nhỏ xíu hướng về phía mặt trời ấm áp.
Luyện tập
- Học xong bài này, các em cần nắm:
+ Đọc rõ ràng, rành mạch, lưu loát toàn bài Tập đọc.
+ Hiểu nội dung bài tập đọc đó Cây xấu hổ
