Soạn bài Cô bé bán diêm - Ngữ văn 6 Tập 2 Cánh diều

- Tác phẩm Cô bé bán diêm của An-đéc-xen truyền cho chúng ta lòng thương cảm sâu sắc đối với một em bé bất hạnh.

- Nghệ thuật kể chuyện hấp dẫn, đan xen giữa hiện thực và mộng tưởng.

- Các tình tiết diễn biến hợp lí.

Câu 1. Thời gian, địa điểm diễn ra câu chuyện cho biết điều gì về cảnh ngộ của em bé?

Trả lời:

- Thời gian địa điểm diễn ra câu chuyện cho ta biết được cảnh ngộ đáng thương của cô bé: Câu chuyện lấy bối cảnh vào một đêm giao thừa rét buốt ở xứ ở Bắc  u lạnh giá là hình ảnh của cô bé bán diêm nhà nghèo, mồ côi mẹ, đầu trần, chân đất, bụng đói đang dò dẫm trong bóng tối, đối mặt với những trận gió bấc thổi vi vút, với cái lạnh thấu xương của tuyết phủ kín mặt đất và điều đáng thương hơn đó là cả ngày em chưa bán được bao diêm nào.

Câu 2. Hãy tìm những chi tiết hiện thực và mộng ảo mà nhà văn đã sáng tạo ra để khắc hoạ hoàn cảnh và mơ ước của cô bé bán diêm. Qua đó, em có nhận xét gì về nhân vật này?

Trả lời:

- Chi tiết hiện thực:

• Tuyết phủ kín mặt đất, gió bấc thổi vun vút
• Trước mặt em là những bức tường dày đặc và lạnh lẽo
• Chỉ có trời đầy sao
• Không hề có bà, vẫn chỉ có mình em trong gió rét
• Em bé đã chết trên nền tuyết giá lạnh

- Chi tiết mộng ảo:

• Lò sưởi bằng sắt có những hình nổi bằng đồng bóng nhoáng
• Tường được thay bằng tấm rèn bằng vài màu, trong nhà có bàn ăn dọn sẵn, khăn trải bàn trắng tinh, trên bàn toàn bát đĩa bằng sứ quý giá và có cả một con ngỗng quay. Ngỗng nhảy ra khởi đĩa mang cả dao ăn, phuốc-sét cắm trên lưng tiến về phía em
• Hiện ra một cây thông Noen lớn, trang trí lộng lẫy hơn cây mà em đã thấy năm ngoái qua cửa kính một nhà buôn giàu có. Hàng ngàn ngọn nến sáng rực, lấp lánh trên cành lá xanh tươi và rất nhiều bức tranh màu sắc rực rỡ như những bức bày trong tủ hàng
• Bà em đang mỉm cười với em
• Bà nắm lấy tay em cả hai cùng bay vụt lên cao mãi, chẳng còn đói rét, đau buồn nào đe dọa họ nữa

- Nhận xét về nhân vật: Em là một cô bé hiền lành nhưng cảnh ngộ lại đáng thương. Tuy trong đói rét em không hề oán trách một ai vì đã thờ ơ trước cảnh ngộ của mình. Tâm hồn em thật trong sáng và nhân hậu biết chừng nào. Đó là một cô bé giàu mơ ước, vượt lên hoàn cảnh thực tại đói rét, cô đơn. Những mơ ước ấy giản dị mà cũng thật lãng mạn, diệu kì.

Câu 3. Theo em, ý nghĩa của câu chuyện trên là gì?

Trả lời:

- Ý nghĩa: thể hiện sâu sắc tấm lòng nhân ái của mình với những số phận, cảnh đời nghèo khó, bất hạnh, đặc biệt là với trẻ em. Đồng thời nhà văn còn muốn gửi đến một thông điệp tới người đọc mọi thế hệ sau này, một bài học giàu ý nghĩa về tình yêu thương giữa con người với con người trong cuộc sống.

Câu 4. Em hãy tìm một số chi tiết trong văn bản để chứng tỏ truyện Cô bé bán diêm có đặc điểm của truyện cổ tích (Gợi ý: kiểu nhân vật; cách kết thúc truyện; ý nghĩa...).

Trả lời:

Một số chi tiết trong văn bản để chứng tỏ truyện Cô bé bán diêm có đặc điểm của truyện cổ tích:

- Yếu tố kì ảo: 5 lần quẹt diêm.

- Kiểu nhân vật: những người hiền lành.

- Truyện có ý nghĩa khuyên răn,dạy bảo không chỉ chúng ta mà còn nhiều người: sống cần quan sẻ chia.

Câu 5. Cảnh ngộ đau khổ và cái chết của cô bé bán diêm gợi cho em liên tưởng đến những bạn nhỏ bất hạnh hoặc kém may mắn nào trong cuộc sống? Hãy nêu một việc tốt mà em có thể giúp đỡ những bạn ấy

Trả lời:

- Cảnh ngộ đau khổ và cái chết của cô bé bán diêm gợi cho em liên tưởng đến những bạn nhỏ bất hạnh hoặc kém may mắn như các bạn nhỏ mồ côi; những bạn nhỏ gia đình khó khăn phải đi bán hàng rong; đánh giày; đi nhặt rác để kiếm tiền sinh hoạt hàng ngày hay những bạn nhỏ ở những vùng xa xôi vẫn ngày ngày phải vào rừng làm rẫy vất vả....

- Hành động: chúng ta có thể tổ chức các đoàn thăm, du lịch tới thăm và động viên các em, hỗ trợ việc làm...

Để củng cố kiến thức bài một cách tốt hơn, các em có thể tham khảo thêm bài giảng Cô bé bán diêm

Câu hỏi: Viết đoạn văn cảm nhận về cái chết của Cô bé bán diêm trong truyện cùng tên của An-đéc-xen.

Trả lời:

Nhà văn An- đéc - xen (1805 - 1875) Đan Mạch, nhà văn say mê văn chương và có nhiều tác phẩm nổi tiến, ông nổi tiếng tác phẩm: “Cô bé bán diêm” truyện cổ tích xuất sắc trên toàn thế giới. Đoạn trích trong sách giáo khoa thuộc phần cuối câu chuyện đầy bi thương. Câu chuyện cô bé bán diêm được trích trong phần cuối, truyện đã kể về em bé mồ côi mẹ đi bán diêm theo lệnh của người bố ngay trong đêm giao thừa rét buốt. Cô không dám về nhà khi chưa bán hết diêm vì sợ bố đánh, em đành ngồi nép vào góc tường, liên tục quẹt diêm để sưởi ấm. Hết một bao diêm thì em bé chết cóng trong giấc mơ cùng bà nội lên trời. Sáng hôm sau – mồng 1 Tết, mọi người qua đường vẫn thản nhiên nhìn cảnh tượng thương tâm trên. Qua cái chết của em bé trong câu truyện, nhà văn muốn gửi đến mỗi chúng ta thông điệp về giàu tính nhân đạo: Phê phán cả xã hội vô tâm, ích kỉ trước cái chết của em bé nghèo mồ côi, bên cạnh đó luôn nhắc nhở mọi người quan tâm và yêu thương trẻ em nhiều hơn, để những đứa trẻ luôn sống trong tình cảm yêu thương gia đình.

Cô bé bán diêm nằm trong chương trình mới - Cánh diều, bài học này giúp các em hiểu hơn về nhà văn An-đéc-xen. Bên cạnh đó, bài học này còn gợi lên cho chúng ta lòng thương cảm đối với một em bé bất hạnh, lay động trong ta tình thương và niềm tin ở con người, nhất là những con người phải đối mặt với những khó khăn thử thách ở đời vẫn không nguôi mong muốn, khát vọng những điều tốt đẹp nhất. Để cảm nhận được rõ nét về câu chuyện này, các em có thể tham khảo thêm một số bài văn mẫu hay dưới đây: 

• Đóng vai cô bé bán diêm kể lại câu chuyện theo một kết thúc khác
• Cảm nhận về cái kết của truyện Cô bé bán diêm
• Hóa thân vào những que diêm kể lại câu chuyện Cô bé bán diêm

Khi gặp bất cứ khó khăn gì trong việc tìm hiểu bài soạn này, các em có thể để lại câu hỏi trong phần Hỏi đáp, cộng đồng Ngữ văn HỌC247 sẽ sớm trả lời cho các em.