Thực hành đọc: Cây diêm cuối cùng - Ngữ văn 11 Tập 2 Kết Nối Tri Thức

1.1.1. Tác giả Cao Huy Thuần

a. Cuộc đời:

- Cao Huy Thuần là người Việt sống ở Pháp.

- Ông sinh ra ở Huế, giảng dạy tại Đại học Huế trước khi du học ở Pháp.

- Ông bảo vệ luận án tiến sĩ năm 1969, tại Đại học Paris.

- Ông trở thành giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Cộng đồng Châu Âu tại Đại học Picardie.

Giáo sư Cao Huy Thuần

b. Sự nghiệp sáng tác:

Với tài năng văn chương, các tác phẩm của ông chủ yếu mang giá trị cốt lõi lịch sử to lớn. Ông có nhiều tác phẩm bằng tiếng nước ngoài, đặc biệt là tác phẩm bằng tiếng Pháp, ông còn viết nhiều tác phẩm báo cáo ở Việt Nam, tác phẩm có giá trị nhất.

1.1.2. Tác phẩm

a. Xuất xứ và hoàn cảnh sáng tác:

Cây diêm cuối cùng là tác phẩm lấy trong tập Chuyện trò sáng tác năm 2012.

b. Thể loại:

Văn bản thuộc thể loại truyện ngắn.

c. Bố cục:

- Phần 1: Giới thiệu nhân vật chính và hoàn cảnh.

- Phần 2: Tường thuật chi tiết về cuộc chiến giữa hai bên trên đỉnh Hy Mã lạp sơn.

- Phần 3: Suy ngẫm của nhân vật tôi.

d. Tóm tắt tác phẩm:

Tác phẩm Cây diêm cuối cùng kể về cuộc chiến của nhân vật tôi trên đỉnh cao dãy núi Hy Mã Lạp Sơn. Trận chiến tiếp tục cho đến khi kiệt sức, nhân vật của tôi bước nhanh xuống dốc và phân tán lần thứ hai. Cho đến khi tỉnh dậy vì đói và mệt, tôi tìm thấy một nền chùa trống, tìm thấy một bóng người đang ngồi, rồi chĩa súng vào “tôi”. Rồi nhìn bộ quân phục biết hai người là kẻ thù của nhau, lúc đó nhân vật của tôi rất sợ hãi, cả hai bị cơn bão tuyết đang ào ạt đổ bộ vào ngôi nhà này. Rồi có những lúc thắp que diêm để đốt lửa, người kia đưa cho nhân vật của tôi một mẩu giấy, khẩu súng vẫn ở bên cạnh nhân vật “tôi”, tôi đánh nhiều lần cho đến khi que diêm cuối cùng được thắp lên, chúng tôi vẫn còn sống. Từ đó trở đi, rất nhiều câu hỏi hiện lên trong đầu nhân vật “tôi”, đặc biệt là là cây diêm cuối cùng và ngọn lửa thắp sáng từ người mà anh coi là kẻ thù.

1.2.1. Cách kết hợp yếu tố tự sự và yếu tố trữ tình

- Cách kết hợp yếu tố tự sự và trữ tình trong bài tản văn độc đáo ở chỗ bên cạnh những chi tiết miêu tả sự việc diễn ra của nhân vật, tác giả luôn đan xen những lời nói độc thoại, những câu văn diễn tả tình cảm, cảm xúc của nhân vật trong truyện. Bởi nhân vật đó không phải một người vô cảm, anh sợ sệt nhưng dũng cảm và cũng vị tha.

Hình ảnh que diêm cuối cùng được thắp lên bởi người mà nhân vật "tôi" xem là kẻ thù

- Yếu tố trữ tình đã tạo nên điểm nhấn cho tác phẩm bằng những lời độc thoại, tâm tư của nhân vật.

1.2.2. Tính chất lạ lùng có màu sắc hư cấu của câu chuyện và cách thể hiện cảm xúc, suy tư của tác giả

- Câu chuyện có rất nhiều điểm hư cấu nhưng cái mà người đọc chú ý ở đó lại là tình cảm của nhân vật trong truyện:

+ Trong bão tuyết dữ dội, bão bùng của thiên nhiên, con người có thể vượt qua nó và sống sót.

+ Việc gặp kẻ thù trong hoàn cảnh éo le ấy mà không bị giết cũng là một sự hư cấu bởi trong hoàn cảnh đó, người kia có thể hoàn toàn giết nhân vật tôi bởi anh chưa xác định được thù hay bạn.

- Sự thể hiện tình cảm, cảm xúc quá đỗi chân thật của tác giả:

+ Mọi sự việc diễn ra quá nhanh nhưng nó đều được tái hiện lại trong suy nghĩ chậm của tác giả.

+ Điều đó khiến anh cảm thấy bản thân mình chưa kịp phản ứng lại với tình huống của hiện tại bởi vậy sau mỗi hành động nhân vật tôi sẽ ngẫm nghĩ về hành động đã xảy ra.

1.3.1. Về nội dung

Cây diêm cuối cùng khắc họa hình ảnh nhân vật “tôi” trong cuộc chiến đấu ở đỉnh núi Hy Mã Lạp Sơn, câu chuyện cảm động cây diêm cuối cùng giữa hai nhân vật kẻ thù sau đó và những suy nghĩ về tình cảm con người trong cuộc sống.

1.3.2. Về nghệ thuật

- Kết hợp yếu tố tự sự và trữ tình độc đáo

- Tính chất lạ lùng, có màu sắc hư cấu thể hiện tư tưởng và suy tư của tác giả.

Trong truyện ngắn Cây diêm cuối cùng, tác giả đã sử dụng những biện pháp tu từ nào?

Lời giải chi tiết:

Tác giả đã sử dụng những biện pháp tu từ như: 

- Điệp từ (đọc, người đọc) 

- Liệt kê:

+ Một là người đọc…

+ Hai là, người đọc… 

+ Ba là, người đọc…

→ Tác dụng: Nhấn mạnh vào các tư thế đọc văn và qua đó, làm cho đoạn văn trở nên logic và chặt chẽ, sinh động hơn.

Học xong bài Thực hành đọc: Cây diêm cuối cùng, các em cần nắm:

- Cách kết hợp yếu tố tự sự và yếu tố trữ tình trong bài tản văn.

- Tính chất lạ lùng có màu sắc hư cấu của câu chuyện và cách thể hiện cảm xúc, suy tư của tác giả.

Qua truyện ngắn Cây diêm cuối cùng, tác giả Cao Huy Thuần phản ánh giá trị cuộc sống và sự kiên nhẫn của con người trong những lúc khó khăn nhất. Đồng thời, ngôn ngữ trong sáng, giản dị của tác giả thể hiện hoàn cảnh, suy nghĩ của nhân vật tạo nên sự kết nối bền chặt giữa người đọc và câu chuyện. Để nắm được nội dung và ý nghĩa của bài học này, các em có thể tham khảo bài soạn dưới đây:

• Soạn bài đầy đủ Thực hành đọc: Cây diêm cuối cùng
• Soạn bài tóm tắt Thực hành đọc: Cây diêm cuối cùng

Nếu có thắc mắc cần giải đáp các em có thể để lại câu hỏi trong phần Hỏi đáp, cộng đồng Ngữ văn HỌC247 sẽ sớm trả lời cho các em.

Cây diêm cuối cùng là một bài tản văn hay của tác giả Cao Huy Thuần. Qua tác phẩm này, độc giả có thể tìm hiểu thêm về con người, nhân cách của tác giả. Tác phẩm này còn đóng góp những góc nhìn mới, đa diện về người lính trong kháng chiến. Để hiểu hơn về bài học này, các em có thể tham khảo một số bài văn mẫu dưới đây: