Khoa học tự nhiên 6 Chân trời sáng tạo Bài 17: Tế bào

Tìm hiểu tế bào là gì?

Mọi cơ thể sinh vật đều được cấu tạo từ tế bào. Tế bào có thể thực hiện các chức năng của cơ thể sống như: trao đổi chất và chuyển hoá năng lượng, sinh trưởng, phát triển, vận động, cảm ứng, sinh sản.

Hình 17.1. Tế bào và cơ thể sinh vật

Tìm hiểu kích thước và hình dạng của tế bào

Hình 17.2. Kích thước tế bào

Hình 17.3. Hình dạng tế bào

Trong cơ thể sinh vật, tế bào có hình dạng và kích thước đa dạng, phù hợp với chức năng mà chúng đảm nhận. Ví dụ: Tế bào biểu bì có chức năng bảo vệ tế bào mạch dẫn có chức năng dẫn truyền nước, muối khoáng và chất dinh dưỡng; tế bào cơ có chức năng vận động, ...

Tìm hiểu các thành phần chính của tế bào

Hình 17.4. Cấu tạo tế bào nhân sơ

Hình 17.5. Cấu tạo tế bào nhân thực

Mọi tế bào đều có cấu tạo gồm ba thành phần chính là màng tế bào, chất tế bào, nhân tế bào (vật chất di truyền có màng nhân bao bọc) hoặc vùng nhân vật chất di truyền không có màng nhân bao bọc). Màng tế bào bảo vệ và kiểm soát các chất đi vào và đi ra khỏi tế bào. Chất tế bào là nơi diễn ra các hoạt động sống của tế bào. Nhân tế bào (hoặc vùng nhân) điều khiển mọi hoạt động sống của tế bào. Ở tế bào thực vật, lục lạp là bào quan chứa sắc tố có khả năng hấp thụ năng lượng ánh sáng để quang hợp.

Mọi cơ thể sống đều được cấu tạo từ tế bào.

Tế bào có kích thước nhỏ, phần lớn không quan sát được bằng mắt thường mà phải sử dụng kính hiển vi.

Tế bào có nhiều hình dạng khác nhau: hình cầu (tế bào trứng); hình đĩa (tế bào hồng cầu); hình sợi (tế bào sợi nấm); hình sao (tế bào thần kinh); hình trụ (tế bào mạch dẫn lá); hình thoi (tế bào cơ trơn); hình nhiều cạnh (tế bào biểu bì), ...

Tế bào được cấu tạo từ ba thành phần chính là màng tế bào, chất tế bào, nhân tế bào hoặc vùng nhân. Các thành phần này thực hiện các chức năng khác nhau.

Tế bào động vật và thực vật đều là tế bào nhân thực.

Tế bào thực vật có bào quan lục lạp thực hiện chức năng quang hợp.

Tìm hiểu sự lớn lên của tế bào

Hình 17.6a. Sự lớn lên của tế bào thực vật

Hình 17.6b. Sự lớn lên của tế bào động vật

Tìm hiểu sự sinh sản của tế bào

Hình 17.7a. sinh sản của tế bào thực vật

Hình 17.7b. Sự sinh sản của tế bào động vật

Hình 17.8. Sự sinh sản của tế bào

Hình 17.9. Sự lớn lên của cơ thể người

Tế bào thực hiện trao đổi chất để lớn lên, khi đạt kích thước nhất định một số tế bào thực hiện phân chia tạo ra các tế bào con (gọi là sự sinh sản của tế bào).

Sự lớn lên và sinh sản của tế bào là cơ sở cho sự lớn lên của sinh vật; giúp thay thế các tế bào bị tổn thương hoặc tế bào chết ở sinh vật.

Tế bào vừa là đơn vị cấu trúc, vừa là đơn vị chức năng của mọi Cơ thể sống.

Bài 1: Hoàn thành các yêu cầu sau:

a) Cho biết tế bào là gì.

b) Điền thông tin còn thiếu về tế bào:

(1)... cấu tạo nên tế bào thực hiện các chức năng khác nhau trong tế bào,

(2)... bao bọc xung quanh và bảo vệ tế bào.

Hướng dẫn giải

a) Tế bào là đơn vị cấu trúc và chức năng của sự sống.

b) (1) Các thành phần

(2) Màng tế bào.

Bài 2: Hãy nêu các dạng hình dạng của tế bảo, lấy ví dụ minh hoạ.

Hướng dẫn giải

Tế bào có nhiều hình dạng khác nhau: hình cầu (tế bào trứng), hình đĩa (tế bào hồng cầu), hình sợi (tế bào sợi nấm), hình sao (tế bào thần kinh), hình trụ (tế bào lót xoang mũi), hình thoi (tế bào cơ trơn), hình nhiều cạnh (tế bào biểu bì), ...

Bài 3: Trong cơ thể sinh vật, ba tế bào bắt đầu quá trình sinh sản để tạo nên các tế bào mới, nếu những tế bào này thực hiện ba lần sinh sản liên tiếp thì sẽ tạo ra được bao nhiêu tế bào con?

Hướng dẫn giải

24 tế bào con

Bài 4: Hãy trả lời các câu hỏi sau:

a) Cơ thể con người được cấu tạo từ tế bào nhân sơ hay tế bào nhân thực?

b) Các nhà khoa học đã sử dụng dụng cụ gì để quan sát các tế bào sinh vật?

c) Ba đặc điểm khái quát nhất về tế bào là gì?

Hướng dẫn giải

a) Tế bào nhân thực.

bị Kính hiển vi.

c) Ba đặc điểm khái quát về tế bào:

 - Tế bào là đơn vị cơ sở và cấu trúc của sự sống:

- Tế bào là nơi diễn ra mọi hoạt động sống của cơ thể,

 - Tế bào được hình thành từ tế bào khác

Sau bài học này, học sinh sẽ nắm được:

• Nêu được khái niệm tế bào, chức năng của tế bào.
• Nêu được hình dạng và kích thước của một số loại tế bào.
• Trình bày được cấu tạo tế bào và chức năng mỗi thành phần chính của tế bào.
• Phân biệt được tế bào nhân sơ và tế bào nhân thực tế bào động vật và tế bào thực vật. Nhận biết được lục lạp là bào quan thực hiện chức năng quang hợp ở cây xanh.
• Nhận biết được tế bào là đơn vị cấu trúc và chức năng của sự sống.
• Dựa vào sơ đồ, nhận biết được sự lớn lên và sinh sản của tế bào và nêu được ý nghĩa của quá trình đó.

Các em có thể hệ thống lại nội dung kiến thức đã học được thông qua bài kiểm tra Trắc nghiệm Khoa học tự nhiên 6 Chân trời sáng tạo Chủ đề 6 Bài 17 cực hay có đáp án và lời giải chi tiết. 

• Câu 1:

  Nhận xét nào sau đây đúng?

  • A. Mọi cơ thể sinh vật đều được cấu tạo từ tế bào.
  • B. Trong cơ thể sinh vật, tế bào có kích thước và hình dạng đa dạng.
  • C. Tế bào đảm nhiệm nhiều chức năng sống của cơ thể.
  • D. Tất cả đáp án trên đúng.

• Câu 2:

  Vật liệu nào sau đây có cấu tạo tế bào?

  • A. Máy tính
  • B. Cây cà chua
  • C. Điện thoại di động
  • D. Kính mắt

• Câu 3:

  Tại sao nói tế bào là đơn vị cấu trúc cơ thể?

  • A.  Tế bào thực hiện chức năng trao đổi chất
  • B. Tế bào thực hiện chức năng sinh trưởng 
  • C. Tế bào thực hiện chức năng sinh sản và di truyền
  • D. Mọi cơ thể sống đều cấu tạo từ tế bào, nó là đơn vị cấu tạo bé nhất của cơ thể sống

Câu 4-10: Mời các em đăng nhập xem tiếp nội dung và thi thử Online để củng cố kiến thức về bài học này nhé!

Các em có thể xem thêm phần hướng dẫn Giải bài tập Khoa học tự nhiên 6 Chân trời sáng tạo Chủ đề 6 Bài 17 để giúp các em nắm vững bài học và các phương pháp giải bài tập.

Trả lời Câu hỏi thảo luận 1 trang 85 SGK KHTN 6 Chân trời sáng tạo - CTST

Trả lời Câu hỏi thảo luận 2 trang 86 SGK KHTN 6 Chân trời sáng tạo - CTST

Trả lời Câu hỏi thảo luận 3 trang 86 SGK KHTN 6 Chân trời sáng tạo - CTST

Trả lời Luyện tập trang 86 SGK KHTN 6 Chân trời sáng tạo - CTST

Trả lời Mở đầu trang 85 SGK KHTN 6 Chân trời sáng tạo - CTST

Trả lời Câu hỏi thảo luận 5 trang 87 SGK KHTN 6 Chân trời sáng tạo - CTST

Trả lời Câu hỏi thảo luận 6 trang 87 SGK KHTN 6 Chân trời sáng tạo - CTST

Trả lời Câu hỏi thảo luận 7 trang 87 SGK KHTN 6 Chân trời sáng tạo - CTST

Trả lời Luyện tập trang 87 SGK KHTN 6 Chân trời sáng tạo - CTST

Trả lời Câu hỏi thảo luận 4 trang 87 SGK KHTN 6 Chân trời sáng tạo - CTST

Trả lời Câu hỏi thảo luận 8 trang 88 SGK KHTN 6 Chân trời sáng tạo - CTST

Trả lời Câu hỏi thảo luận 9 trang 88 SGK KHTN 6 Chân trời sáng tạo - CTST

Trả lời Câu hỏi thảo luận 10 trang 88 SGK KHTN 6 Chân trời sáng tạo - CTST

Trả lời Luyện tập trang 89 SGK KHTN 6 Chân trời sáng tạo - CTST

Trả lời Câu hỏi thảo luận 11 trang 89 SGK KHTN 6 Chân trời sáng tạo - CTST

Trả lời Vận dụng trang 89 SGK KHTN 6 Chân trời sáng tạo - CTST

Giải bài 1 trang 89 SGK KHTN 6 Chân trời sáng tạo - CTST

Giải bài 2 trang 89 SGK KHTN 6 Chân trời sáng tạo - CTST

Giải bài 3 trang 89 SGK KHTN 6 Chân trời sáng tạo - CTST

Giải bài 17.1 trang 59 SBT KHTN 6 Chân trời sáng tạo - CTST

Giải bài 17.2 trang 59 SBT KHTN 6 Chân trời sáng tạo - CTST

Giải bài 17.3 trang 59 SBT KHTN 6 Chân trời sáng tạo - CTST

Giải bài 17.4 trang 59 SBT KHTN 6 Chân trời sáng tạo - CTST

Giải bài 17.5 trang 59 SBT KHTN 6 Chân trời sáng tạo - CTST

Giải bài 17.6 trang 59 SBT KHTN 6 Chân trời sáng tạo - CTST

Giải bài 17.7 trang 60 SBT KHTN 6 Chân trời sáng tạo - CTST

Giải bài 17.8 trang 60 SBT KHTN 6 Chân trời sáng tạo - CTST

Giải bài 17.9 trang 60 SBT KHTN 6 Chân trời sáng tạo - CTST

Giải bài 17.10 trang 60 SBT KHTN 6 Chân trời sáng tạo - CTST

Giải bài 17.11 trang 60 SBT KHTN 6 Chân trời sáng tạo - CTST

Giải bài 17.12 trang 61 SBT KHTN 6 Chân trời sáng tạo - CTST

Giải bài 17.13 trang 61 SBT KHTN 6 Chân trời sáng tạo - CTST

Giải bài 17.1 trang 59 SBT KHTN 6 Chân trời sáng tạo - CTST

Trong quá trình học tập nếu có thắc mắc hay cần trợ giúp gì thì các em hãy comment ở mục Hỏi đáp, Cộng đồng Khoa học tự nhiên HOC247 sẽ hỗ trợ cho các em một cách nhanh chóng!

Chúc các em học tập tốt và luôn đạt thành tích cao trong học tập!