Tự đánh giá: Nắng đẹp miền quê ngoại - Ngữ văn 11 Tập 2 Cánh Diều

Đọc văn bản “Nắng đẹp miền quê ngoại” trang 29 sgk Ngữ Văn lớp 11 Tập 2– Cánh diều) và thực hiện các yêu cầu bên dưới:

Câu 1: Trong truyện này, ai là nhân vật chính?

A. Nhân vật “tôi”

B. Nhân vật Thơm

C. Nhân vật “dượng rể”

D. Nhân vật “tên lưu manh”

Đáp án: A.

Câu 2: Giọng điệu của người kể chuyện như thế nào?

A. Bình dị, từ tốn

B. Bông lớn, châm biếm

C. Hài hước, dí dỏm

D. Trầm lặng, buồn bã

Đáp án: A.

Câu 3: Thủ đoạn mà nhân vật “tôi” đã làm đối với cô Thơm là gì?

A. Áp bức, doạ nạt

B. Đặt điều vu khống

C. Gài bẫy, bắt giam

D. Lập mưu bán đứng

Đáp án: D.

Câu 4: Hành động, lời nói, thái độ của cô Thơm thể hiện tính cách gì?

A. Hiền lành, thận trọng

B. Nghĩa tình, hào hiệp

C. Trong sáng, can đảm

D. Nóng nảy, vội vàng

Đáp án: C.

Câu 5: Diễn biến tâm trạng và hành động của nhân vật “dượng rể” cho thấy nhân vật này là người có tính cách như thế nào?

A. Hời hợt, nông nổi

B. Khoan dung, nghĩa tình

C. Nhỏ mọn, cố chấp

D. Trong sáng, cao thượng

Đáp án: D.

Câu 6: Hãy tóm tắt văn bản bằng cách sắp xếp các sự kiện chính theo trật tự thời gian. Từ đó, nêu nhận xét của em về cốt truyện.

Trả lời:

Tác giả kể về nhân vật tôi với điều kiện cuộc sống tốt, nhờ sự khéo léo và giỏi kết bạn với những người chỉ huy xâm chiếm nước ta lúc bấy giờ. Vì muốn tạo mối quan hệ tốt với những người chỉ huy Pháp, nhân vật tôi đã cùng với hai người lưu manh đã lừa một cô gái trẻ đến nhà trung úy người Pháp. Chỉ một chút day dứt vì đã làm ra hành động đấy, nhưng nó đã bị che lấp bởi lòng tham với của cải vật chất. Đứng trước vật chất, con người đều bị cám dỗ, nhất là trong bối cảnh chiến tranh lúc bấy giờ. Và nhân vật tôi cũng không phải ngoại lệ. Một cô gái mới còn đang ở độ tuổi rất trẻ, chỉ còn vài tháng nữa là cưới nhưng lại rơi vào tay của những con xấu xa vừa có quyền có thế. Sau đó cô gái chết đi do bị viên trung úy bắn, nhưng cô vẫn giữ được tinh thần kiên quyết không khuất phục đến cùng trước lúc chết. Sau khi chiến tranh đã kết thúc, vì nhớ quê ngoại của mình mà nhân vật tôi đã cùng với chị gái quay trở lại đây. Cuộc gặp gỡ với người dượng đã đem đến bao nhiêu câu chuyện và nỗi day dứt lớn trong lòng của nhân vật tôi. Người dượng hiện với vẻ mộc mạc và thân thương, đang kể về những cái mất mát mà gia đình đã trải qua trong chiến tranh. Rồi kể về người con gái út đã chết khi chỉ mới mười tám tuổi. Nhân vật nhận ra rằng đó là cô gái mà mình đã lừa năm nào chính là người em họ của mình. Một nỗi ăn năn, đau khổ dâng trào trong lòng nhân vật tôi. Khi biết sự thật đó, người dượng đã im lặng thay cho sự tha thứ với những điều ác mà nhân vật tôi đã làm. Giờ đây khi đứng trước mộ của người em đã từng bị mình lừa chết, nhân vật tôi như ngộ ra được rất nhiều điều. Dù cái xấu có luôn tồn tại, chà đạp con người, nhưng cái tốt đẹp vẫn luôn trường tồn mãnh liệt. Bức tranh thiên nhiên buổi chiều quê ngoại hiện lên thật đẹp mà nhân vật chưa từng nhìn thấy ở đâu. Chính cái thứ ánh sáng của buổi chiều ấy, đã rọi vào tâm hồn của nhân vật tôi. Để một con người đã từng làm những điều xấu xa được quay lại trở thành một người có sự lương thiện.

=> Cốt truyện xoay quanh cuộc đời của nhân vật "tôi", kể lại một câu chuyện sai trái anh đã làm. Trong lòng "tôi" luôn tồn tại một nút thắt, đó là việc anh lừa cô gái trẻ vào tay tên quan Pháp. Để rồi khi nhân vật "tôi" phát hiện ra người mình hại là em họ mình, sự ân hận sẽ theo anh ta suột cuộc đời.

Câu 7: Câu chuyện diễn ra trong bối cảnh xã hội như thế nào? Bối cảnh ấy giúp em hiểu rõ hơn điều gì về nội dung và ý nghĩa của truyện?

Trả lời:

Tác giả kể về nhân vật “tôi” trong cuộc kháng chiến chống Pháp. Nhân vật tôi hiện lên có một điều kiện cuộc sống rất tốt, nhưng chính cái sự tham lam quan tâm vật chất này đã khiến cho nhân vật tôi có những việc làm thiếu trong sạch. Anh ta đã vô tình hại cô em họ mà không hề hay biết. Khi một lần nữa về quê, anh ta mới biết người mình hại là ai.

Sống trong cái xã hội mà thực dân Pháp chiếm đóng, con người cũng dần bị tha hóa theo. Nhà văn Trang Thế Hy, đã khắc họa chân dung của những con người trong chiến tranh khốc liệt. Làm nổi bật hai mặt trái giữa những cái xấu, cái tốt trong tính cách của con người. Cái thứ ánh sáng giản đơn ở miền quê ngoại giống như là thứ ánh sáng soi rọi tâm hồn của mỗi người con quê hương. 

Câu 8:  Tâm trạng của nhân vật “tôi” khi về thăm quê ngoại diễn biến ra sao?

Trả lời:

Trở về thăm miền quê ngoại, nhân vật tôi không có quá nhiều những kỉ niệm với nơi này. Tác giả không miêu tả rõ nét tâm trạng của nhân vật tôi khi về quê. Các xúc của nhân vật chỉ thay đổi rõ rệt khi biết đến người mình từng hại là em họ. Cảm xúc đó chỉ còn lại sự ân hận, hối lỗi vì hành động của mình trong quá khứ.

Câu 9: Em có nhận xét gì về sự kết nối giữa lời người kể chuyện và lời nhân vật trong văn bản Nắng đẹp miền quê ngoại?

Trả lời:

Qua lời của người kể chuyện và lời nhân vật, nhân vật "tôi" hiện lên:

- Có học thức, thông minh.

- Bị xã hội đương thời ảnh hường và tha hóa, chạy theo lợi ích cá nhân mà sẵn sàng làm trái đạo đức xã hội.

- Biết hối cải và tình ngộ bởi hành động xấu xa trong quá khứ.

=> Bên cạnh nhân vật tôi, hình ảnh các nhân vật khác như Thơm, dượng hiện lên cũng hết sức chân thức, bình dị, trong sáng nhưng cũng rất kiên cường.

Câu 1: Đọc sách, báo hoặc truy cập Internet để tìm hiểu và thu thập các thông tin cần thiết luên quan đến bài học: Mác-xim Go-rơ-ki và truyện ngắn Bà lão I-déc-ghin, Nguyễn Khải và truyện ngắn  Một người Hà Nội, Phong Điệp và truyện ngắn Tầng hai, Trang Thế Hy và truyện ngắn  Nắng đẹp miền quê ngoại, các bài giới thiệu, điểm sách, phê bình văn học có liên quan đến tác giả, tác phẩm có nêu trên.

Trả lời:

- Mác-xim Go-rơ-ki và truyện ngắn Bà lão I-déc-ghin: https://menback.com/thu-vien/truyen-ngan-ba-lao-idecghin-macxim-gorki.html.

- Nguyễn Khải và truyện ngắn Một người Hà Nội: https://www.daophatngaynay.com/vn/phatgiao-vn/van-hoc-vn/4847-Truyen-ngan-Mot-nguoi-Ha-Noi-cua-Nguyen-Khai.html.

- Phong Điệp và truyện ngắn Tầng hai: https://giaidauscholar.com/mirr_gap-lai-cac-tac-gia-duoc-dua-vao-sach-giao-khoa-nha-van-phong-diep-va-mot-triet-ly-ve-hanh-phuc-20230621054952659.htm.

- Trang Thế Hy và truyện ngắn Nắng đẹp miền quê ngoại: https://tuoitre.vn/tinh-nghia-giao-khoa-van-1093681.htm.

Câu 2: Tìm đọc thêm toàn bộ các truyện Bà lão I-déc-ghin của Mác-xim Go-rơ-ki, Một người Hà Nội của Nguyễn Khải, Nắng đẹp miền quê ngoại của Trang Thế Hy.

Trả lời:

Em tìm đọc trọn bộ các truyện: Bà lão I-déc-ghin của Mác-xim Go-rơ-ki, Một người Hà Nội của Nguyễn Khải,  Nắng đẹp miền quê ngoại của Trang Thế Hy.

Thiên nhiên và con người ở “miền quê ngoại” như thế nào? Hãy ghi lại suy nghĩ và cảm nhận của em trong một đoạn văn (khoảng 8 – 10 dòng).

Lời giải chi tiết:

Khung cảnh về bức tranh thiên nhiên buổi chiều ở quê ngoại lại mở ra. Qua ngòi bút của tác giả cái nắng chiều hiện lên thật đẹp, với những biển cỏ bao cùng với nắng chiều được phủ một lớp men vàng lấp lánh. Cái khung cảnh này thật đối lập với tâm trạng của tôi khi đứng trước mộ của em Thơm. Con người nơi đây cũng đẹp như vậy. Cả dượng và em Thơm đều giữ được cái trong sạch, cái bao dung và không chịu khuất phục. Còn nhân vật “tôi” thì vì cái lợi của bản thân mà đánh mất lương tâm của mình. Hành động xấu xa, tham lợi nhỏ của nhân vật "tôi" đã hủy đi cuộc đời của một cô gái trẻ đẹp, hành động xấu xa đó như muốn hủy đi sự tươi đẹp của cuộc sống này. Những khung cảnh thiên nhiên đẹp đẽ này, cùng với những con người tốt đẹp, như rọi một thứ ánh sáng vào tâm hồn của nhân vật. Nhân vật như được gội rửa những thư tăm tối, xấu xa của tâm hồn nhờ thứ ánh nắng soi rọi của miền quê ngoại. 

Học xong bài này, các em cần nắm:

- Nắm được khái niệm, đặc điểm của thể loại truyện ngắn.

- Vận dụng kiến thức để phân tích được mối liên hệ giữa văn học và cuộc sống.

Nếu có thắc mắc cần giải đáp các em có thể để lại câu hỏi trong phần Hỏi đáp, cộng đồng Ngữ văn HỌC247 sẽ sớm trả lời cho các em.