Sinh học 11 Cánh diều Bài 14: Tập tính ở động vật

- Tập tính là chuỗi các hoạt động của động vật trả lời các kích thích từ môi trường, đảm bảo cho cơ thể động vật tồn tại và phát triển. Các hoạt động của tập tính là kết quả thực hiện của các phản xạ liên tiếp.

Hình 1. Nhện có tập tính găng tơ

- Một trong những yếu tố thể dịch quan trọng ảnh hưởng đến tập tỉnh là pheromone. Pheromone là những chất do cơ thể tiết ra ngoài môi trường, có thể gây ra những phản ứng chuyên biệt, được sử dụng như những tín hiệu hoa học cho những cá thể khác cùng loài. Pheromone phổ biến ở côn trùng, động vật có vú.

Tập tính là kết quả của di truyền và môi trường sống. Dựa vào đặc điểm di truyền của tập tính có thể chia tập tỉnh thành ba loại: tập tính bẩm sinh, tập tính học được, tập tính hỗn hợp.

Bảng. Phân loại tập tính theo đặc điểm di truyền

- Quá trình học tập là quá trình hình thành phản xạ có điều kiện. Qua học tập mà một số tập tỉnh của động vật có thể thay đổi hoặc hình thành mới. Khả năng học tập của động vật phụ thuộc vào sự phát triển của hệ thần kinh. Những hình thức học tập phổ biển ở động vật gồm: quen nhờn, in vết, học nhận biết không gian, học liên hệ, học giải quyết vấn đề, học xã hội.

Hình 2. Học in vết ở gà (a), học liên hệ ở chuột (b), học giải quyết vấn đề ở quạ (c), học giải quyết vấn đề ở tinh tinh mẹ và học xã hội ở tỉnh tỉnh con (d)

- Loài người có hệ thần kinh phát triển nhất trong bậc thang tiến hoá của sinh vật, do đó khả năng học tập của người là rất lớn. Quá trình học tập ở người là quá trình tương tác giữa cá thể với môi trường, kết quả dẫn đến sự biến đổi bền vững về nhận thức, thái độ, hành vi của cả thể đó. Cơ chế của quá trình học tập đó là sự hình thành các phản xạ có điều kiện trên cơ sở phản xạ không điều kiện hoặc phản xạ có điều kiện đã hình thành bền vững.

Hiểu biết về tập tính đã được ứng dụng trong nhiều mặt của đời sống con người như: 

- Chọn lọc, thuần dưỡng những động vật hoang dã thành những vật nuôi nhưng vẫn giữ được tập tính có lợi của loài ban đầu. 

- Chọn các loài thiên địch để tiêu diệt sâu hại cây trồng. 

- Sử dụng pheromone dễ dẫn dụ động vật. 

- Dạy động vật những phản xạ phục vụ đời sống. 

- Tăng hiệu quả học tập ở người bằng đa dạng hoá các phương pháp học tập để phù hợp với lứa tuổi, cả thể và nội dung học tập.

Bài 1: Tập tính là gì?

Hướng dẫn giải

Tập tính là chuỗi các hoạt động của động vật trả lời các kích thích từ môi  trường, đảm bảo cho cơ thể động vật tồn tại và phát triển. Các hoạt động của tập tính là kết quả thực hiện của các phản xạ liên tiếp.

Bài 2: Thế nào là Pheromone?

Hướng dẫn giải

Pheromone là những chất do cơ thể tiết ra ngoài môi trường, có thể gây ra những phản ứng chuyên biệt, được sử dụng như những tín hiệu hoa học cho những cá thể khác cùng loài. Pheromone phổ biến ở côn trùng, động vật có vú.

Học xong bài này các em cần biết:

- Nêu được khái niệm tập tính ở động vật. Phân tích được vai trò của tập tính đối với đời sống động vật.

- Phân biệt được tập tính bẩm sinh và tập tính học được. Lấy được ví dụ minh hoạ.

- Nêu được một số hình thức học tập ở động vật. Lấy được ví dụ minh hoạ.

Các em có thể hệ thống lại nội dung kiến thức đã học được thông qua bài kiểm tra Trắc nghiệm Sinh học 11 Cánh diều Chủ đề 2 Bài 14 cực hay có đáp án và lời giải chi tiết. 

• Câu 1:

  Loài chim én (Delichon dasypus) thường bay về Phương Nam về mùa đông và bay trở lại miền Bắc vào mùa xuân khi thời tiết ấm áp. Đó là ví dụ về loại tập tính gì?

  • A. Xã hội
  • B. Sinh sản
  • C. Lãnh thổ
  • D. Di cư

• Câu 2:

  Ý nào không phải là đặc điểm của tập tính bẩm sinh?

  • A. Có sự thay đổi linh hoạt trong đời sống cá thể
  • B. Rất bền vững và không thay đổi
  • C. Là tập hợp các phản xạ không điều kiện diễn ra theo một trình tự nhất định
  • D. Do kiểu gen quy định

• Câu 3:

  Nguyên nhân của hành động trứng của loài chim “đẻ nhờ” thường nở sớm hơn trứng loài chim chủ, sau khi nở ra chim non đẩy trứng của chim chủ ra khỏi tổ để không bị cạnh tranh là gì?

  • A. Bố mẹ chúng dạy
  • B. Do trứng chim chủ làm chật tổ
  • C. Do bản năng sinh tồn của chúng
  • D. Chỉ có 1 số con chim non như vậy vì chúng hung hăng, ác độc

Câu 4-10: Mời các em đăng nhập xem tiếp nội dung và thi thử Online để củng cố kiến thức về bài học này nhé!

Các em có thể xem thêm phần hướng dẫn Giải bài tập Sinh học 11 Cánh diều Chủ đề 2 Bài 14 để giúp các em nắm vững bài học và các phương pháp giải bài tập.

Mở đầu trang 93 SGK Sinh học 11 Cánh diều - CD

Giải Câu hỏi trang 94 SGK Sinh học 11 Cánh diều - CD

Luyện tập 1 trang 94 SGK Sinh học 11 Cánh diều - CD

Luyện tập 2 trang 95 SGK Sinh học 11 Cánh diều - CD

Luyện tập 3 trang 95 SGK Sinh học 11 Cánh diều - CD

Luyện tập 4 trang 97 SGK Sinh học 11 Cánh diều - CD

Luyện tập 5 trang 97 SGK Sinh học 11 Cánh diều - CD

Luyện tập 6 trang 98 SGK Sinh học 11 Cánh diều - CD

Vận dụng 1 trang 98 SGK Sinh học 11 Cánh diều - CD

Vận dụng 2 trang 98 SGK Sinh học 11 Cánh diều - CD

Trong quá trình học tập nếu có thắc mắc hay cần trợ giúp gì thì các em hãy comment ở mục Hỏi đáp, Cộng đồng Sinh học HOC247 sẽ hỗ trợ cho các em một cách nhanh chóng!

Chúc các em học tập tốt và luôn đạt thành tích cao trong học tập!