Lịch sử 11 Kết nối tri thức Bài 13: Việt Nam và Biển Đông

- Việt Nam có đường bờ biển dài khoảng 3.260 km, giáp với Biển Đông ở ba phía đông, nam và tây nam. Biển Đông đóng vai trò quan trọng trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc của Việt Nam trong quá khứ, hiện tại và tương lai.

a. Về quốc phòng, an ninh

- Biển Đông là tuyến phòng thủ phía đông của Việt Nam. Hệ thống đảo, quần đảo trên Biển Đông hợp thành tuyến phòng thủ bảo vệ vùng trời, vùng biển và đất liền của đất nước.

Một góc đảo Cồn Cỏ (Quảng Trị) – “vọng gác tiền tiêu” của Việt Nam ở phía nam vịnh Bắc Bộ­

b. Về phát triển các ngành kinh tế trọng điểm

- Vị trí địa lý và tài nguyên của Biển Đông tạo điều kiện thuận lợi cho phát triển kinh tế biển đa dạng với các ngành mũi nhọn như: thương mại biển, khai thác và nuôi trồng thuỷ sản, khai thác khoáng sản, sửa chữa và đóng tàu, du lịch, và nhiều ngành khác.

- Trữ lượng cá ở vùng biển Việt Nam có khả năng khai thác hằng năm đạt khoảng 2,3 triệu tấn. Trữ lượng dầu mỏ và khí đốt được xác minh là gần 550 triệu tấn dầu và trên 610 tỷ m3 khí.

- Vùng ven biển Việt Nam có tiềm năng lớn về quặng sa khoáng như ti-tan, thiếc, vàng, sắt, man-gan, đất hiếm. Trong đó, cát nặng, cát đen là nguồn tài nguyên quý giá của đất nước.

- Việt Nam có đường bờ biển dài với nhiều bãi cát, vịnh và hang động tự nhiên đẹp như Hạ Long, Cửa Lò, Đà Nẵng, Nha Trang, Phú Quốc,... tạo điều kiện thuận lợi cho phát triển ngành du lịch. Nước có thể xây dựng các cảng biển nước sâu và cảng trung bình trên bờ biển như Cái Lân, Nghi Sơn, Dung Quất, Vân Phong, Cam Ranh, Vũng Tàu, Hải Phòng, Đà Nẵng, Quy Nhơn, Nha Trang.

Một góc đảo Phú Quốc (Kiên Giang)

- Biển Đông là cửa ngõ để Việt Nam giao lưu kinh tế và hợp tác với các nước trên thế giới, đặc biệt là khu vực châu Á - Thái Bình Dương. Việc vận chuyển hàng hoá xuất - nhập khẩu của Việt Nam chủ yếu được thực hiện bằng đường biển qua Biển Đông.

a. Quá trình Việt Nam xác lập chủ quyền và quản lí đối với quần đảo Hoàng Sa và quần đảo Trường Sa

- Các bằng chứng khảo cổ học và nguồn sử liệu lịch sử đã chứng minh rằng từ đầu Công nguyên, người Việt đã có hoạt động kinh tế và văn hoá tích cực ở Biển Đông. Việt Nam có những bằng chứng tin cậy và giá trị pháp lý cao từ các văn bản hành chính và tư liệu lịch sử, qua các thời kỳ đã xác định và thực hiện quản lí liên tục đối với quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa, khẳng định chủ quyền của mình.

- Trước năm 1884

+ Nhiều tập bản đồ của các triều đại quân chủ Việt Nam và người phương Tây đã xác nhận rõ ràng rằng quần đảo Hoàng Sa và quần đảo Trường Sa là một phần của lãnh thổ Việt Nam.

Bản đồ Đại Nam nhất thồng toàn đồ (1838)

+ Các công trình sử học và địa lí của Việt Nam đã ghi chép chi tiết về lãnh thổ và hoạt động bảo vệ chủ quyền của các chính quyền chúa Nguyễn, vua Lê – chúa Trịnh, triều Tây Sơn và triều Nguyễn tại quần đảo Hoàng Sa và quần đảo Trường Sa, như Đại Việt sử ký tục biên, Phủ biên tạp lục, Đại Nam thực lục, Hoàng Việt địa dư chi, Đại Nam nhất thống chí,...

+ Chủ quyền và quản lí liên tục của quần đảo Hoàng Sa và quần đảo Trường Sa được khẳng định qua việc thành lập và hoạt động của các đội Hoàng Sa, Bắc Hải từ thế kỉ XVII đến đầu thế kỉ XIX.

+ Dưới triều đình vua Gia Long và vua Minh Mạng, việc khẳng định chủ quyền ở quần đảo Trường Sa và quần đảo Hoàng Sa đã được tiến hành bằng cách tổ chức đội thuỷ quân và cử thuỷ quân đến các đảo này hàng năm. Nhà vua cũng coi việc vẽ bản đồ và bảo vệ an toàn cho tàu thuyền qua lại khu vực Biển Đông là trọng trách của Nhà nước. Năm 1835, vua Minh Mạng cũng cho xây dựng miếu và trồng cây ở một số đảo thuộc quần đảo Hoàng Sa.

+ Dưới triều đại chúa Nguyễn, việc tổ chức đơn vị hành chính của quần đảo Hoàng Sa đã được thực hiện. Thời chúa Nguyễn, Hoàng Sa thuộc phủ Quảng Nghĩa và sau đó thuộc tỉnh Quảng Ngãi.

- Từ năm 1884 đến năm 1975

+ Vào cuối thế kỉ XIX, chính quyền thực dân Pháp (là đại diện ngoại giao của triều Nguyễn) tiếp tục xác nhận chủ quyền của Việt Nam và quản lý, bảo vệ quần đảo Hoàng Sa và quần đảo Trường Sa theo quy định của pháp luật quốc tế.

+ Năm 1909, người Pháp đã xác nhận rằng các cuộc khảo sát của Trung Quốc tại quần đảo Hoàng Sa là trái phép và quần đảo này thuộc chủ quyền của Việt Nam.

+ Sau đó, chính quyền Pháp tập trung nghiên cứu việc xác lập chủ quyền của Việt Nam tại quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa. Cuộc khảo sát khoa học đầu tiên của nhà khoa học Pháp đã diễn ra tại quần đảo Hoàng Sa năm 1925 và tại quần đảo Trường Sa năm 1927.

+ Quần đảo Trường Sa và Hoàng Sa sau đó được sáp nhập vào tỉnh Bà Rịa và tỉnh Thừa Thiên của Việt Nam. Từ những năm 30 của thế kỉ XX, người Pháp thực hiện xây dựng các đèn mốc chủ biển, trạm khí tượng, và trạm với quyền điện, cùng với các hoạt động khảo sát khoa học.

Cột hải đăng trên quần đảo Hoàng Sa được xây dựng năm 1937

- Tháng 9 năm 1951, Việt Nam tiếp tục tuyên bố chủ quyền đối với quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa tại Hội nghị Hoà bình Xan Phran-xi-xcô mà không gặp sự phản đối từ các quốc gia tham dự hội nghị.

- Từ năm 1954 đến năm 1975, hai quần đảo được đặt dưới sự quản lí hành chính của chính quyền Sài Gòn.

- Chính quyền Sài Gòn đã thực thi chủ quyền của Việt Nam ở quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa thông qua ban hành các văn bản hành chính, cử quân đồn trú, dựng bia chủ quyền và treo cờ trên các đảo chính. Quần đảo Hoàng Sa thuộc tỉnh Quảng Nam và quần đảo Trường Sa thuộc tỉnh Phước Tuy (tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu ngày nay) theo mặt hành chính.

- Từ ngày 13 đến ngày 28 – 4 – 1975, Quân giải phóng miền Nam Việt Nam đã tiếp quản các đảo và triển khai lực lượng thực thi chủ quyền đối với quần đảo Trường Sa.

- Từ sau năm 1975 đến nay

- Sau khi đất nước thống nhất, Nhà nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam đã tiếp tục quản lí và thực thi chủ quyền của Việt Nam đối với quần đảo Hoàng Sa và quần đảo Trường Sa, thành lập các đơn vị hành chính tại hai quần đảo này.

- Năm 1982, huyện Hoàng Sa thuộc tỉnh Quảng Nam – Đà Nẵng và huyện Trường Sa thuộc tỉnh Khánh Hòa được thành lập. Huyện Trường Sa có các đơn vị hành chính nhỏ hơn như thị trấn Trường Sa, xã Song Tử Tây, và xã Sinh Tồn, nằm trên các đảo và đá của quần đảo Trường Sa.

b. Cuộc đấu tranh bảo vệ, thực thi chủ quyền, các quyền và lợi ích hợp pháp của Việt Nam ở Biển Đông

- Nhà nước Việt Nam qua các thời kì lịch sử có những hoạt động đấu tranh nhằm bảo vệ, thực thi chủ quyền đối với quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa.

Bảng khái quát về cuộc đấu tranh bảo vệ chủ quyền biển đảo của Việt Nam

Đài tưởng niệm chiến sĩ Gạc Ma (Khánh Hòa)

- Nhà nước Việt Nam đang thực hiện các biện pháp toàn diện trong lĩnh vực chính trị, ngoại giao, kinh tế và quân sự để bảo vệ quyền, chủ quyền và lợi ích hợp pháp của Việt Nam ở Biển Đông.

- Việt Nam cam kết giải quyết các tranh chấp chủ quyền trên Biển Đông bằng biện pháp hoà bình, tôn trọng lẫn nhau và tuân thủ luật pháp quốc tế.

- Nhằm tăng cường tiềm lực quốc gia phục vụ cho việc bảo vệ chủ quyền biển đảo, Việt Nam thực hiện phát triển kinh tế biển cùng với tăng cường quốc phòng anh ninh trên biển.

Tàu Hộ vệ tên lửa 016 – Quang Trung của Hải quân Nhân dân Việt Nam

Hướng dẫn giải:

Là 1 học sinh em cần:

- Tăng cường học tập, nghiên cứu, phổ biến, giáo dục pháp luật về quản lý bảo vệ và phát triển bền vững biển, đảo.

- Tuyên truyền, nâng cao nhận thức cho cộng đồng về khai thác, sử dụng bền vững tài nguyên và bảo vệ môi trường vùng ven biển, hải đảo.

- Tăng cường tuyên truyền, phổ biến kiến thức phòng ngừa, ứng phó, kiểm soát và khắc phục hậu quả thiên tai, sự cố môi trường biển.

- Xây dựng và quảng bá thương hiệu biển Việt Nam.

- Góp phần tuyên truyền nâng cao nhận thức về vị thế quốc gia biển và hội nhập quốc tế trong quản lý, bảo vệ và phát triển bền vững biển, đảo.

Qua bài học này, các em sẽ rút ra được những điểm quan trọng như sau:

- Nêu được tầm quan trọng chiến lược của Biển Đông đối với Việt Nam về quốc phòng an ninh, về phát triển các ngành kinh tế trọng điểm.

- Nêu được Việt Nam là Nhà nước đầu tiên xác lập chủ quyền và quản lí liên tục đối với quần đảo Hoàng Sa và quần đảo Trường Sa trong lịch sử

- Trình bày được nét chính về cuộc đấu tranh bảo vệ, thực thi chủ quyền, các quyền và lợi ích hợp pháp của Việt Nam ở Biển Đông.

- Nêu được chủ trương giải quyết của Việt Nam các tranh chấp bằng biện pháp hoà bình.

- Trân trọng những thành quả đấu tranh bảo vệ chủ quyền, các quyền và lợi ích hợp pháp của Việt Nam ở Biển Đông trong lịch sử, sẵn sàng tham gia đóng góp vào cuộc đấu tranh bảo vệ chủ quyền, các quyền và lợi ích hợp pháp của Nhà nước Việt Nam.

Như vậy là các em đã xem qua bài giảng Bài 13 chương trình Lịch sử lớp 11 Kết nối tri thức. Để củng cố kiến thức bài học mời các em tham gia bài tập trắc nghiệm Trắc nghiệm Lịch sử 11 Kết nối tri thức Chủ đề 6 Bài 13.

Câu 4-10: Mời các em đăng nhập xem tiếp nội dung và thi thử Online để củng cố kiến thức về bài học này nhé!

Các em có thể xem thêm phần hướng dẫn Giải bài tập Lịch sử 11 Kết nối tri thức Chủ đề 6 Bài 13 để giúp các em nắm vững bài học và các phương pháp giải bài tập.

Giải Câu hỏi mục 1a trang 81 SGK Lịch sử 11 Kết nối tri thức – KNTT

Giải Câu hỏi 1 mục 1b trang 82 SGK Lịch sử 11 Kết nối tri thức – KNTT

Giải Câu hỏi 2 mục 1b trang 82 SGK Lịch sử 11 Kết nối tri thức – KNTT

Giải Câu hỏi 1 mục 2a trang 86 SGK Lịch sử 11 Kết nối tri thức – KNTT

Giải Câu hỏi 2 mục 2a trang 86 SGK Lịch sử 11 Kết nối tri thức – KNTT

Giải Câu hỏi mục 2b trang 88 SGK Lịch sử 11 Kết nối tri thức – KNTT

Giải Câu hỏi 1 mục 3 trang 90 SGK Lịch sử 11 Kết nối tri thức – KNTT

Giải Câu hỏi 2 mục 3 trang 90 SGK Lịch sử 11 Kết nối tri thức – KNTT

Luyện tập 1 trang 90 SGK Lịch sử 11 Kết nối tri thức – KNTT

Luyện tập 2 trang 90 SGK Lịch sử 11 Kết nối tri thức – KNTT

Luyện tập 3 trang 90 SGK Lịch sử 11 Kết nối tri thức – KNTT

Vận dụng 1 trang 90 SGK Lịch sử 11 Kết nối tri thức – KNTT

Vận dụng 2 trang 90 SGK Lịch sử 11 Kết nối tri thức – KNTT

Trong quá trình học tập nếu có thắc mắc hay cần trợ giúp gì thì các em hãy comment ở mục Hỏi đáp, Cộng đồng Lịch Sử HOC247 sẽ hỗ trợ cho các em một cách nhanh chóng!

Chúc các em học tập tốt và luôn đạt thành tích cao trong học tập!