Lịch sử 11 Cánh diều Bài 5: Quá trình xâm lược và cai trị của chủ nghĩa thực dân ở Đông Nam Á

a. Đông Nam Á hải đảo

- Bồ Đào Nha xâm chiếm Ma-lắc-ca, mở đầu quá trình xâm lược phương Tây ở Đông Nam Á.

- Tây Ban Nha xâm lược và tổ chức bộ máy cai trị tại Phi-lip-pin, thay thế bởi Mỹ sau này.

- Hà Lan xâm lược In-đô-nê-xi-a và cai trị trực tiếp, thi hành chế độ thuế khoá và áp bức nặng nề.

- Anh xâm lược và cai trị gián tiếp các tiểu quốc Hồi giáo tại Ma-lai-xi-a, thiết lập cảng Xin-ga-po làm trung tâm kinh tế khu vực.

Những người lính Phi-líp-pin thiệt mạng trong cuộc chiến chống Mỹ (1900)

b. Đông Nam Á lục địa

- Mi-an-ma: Thuộc địa Anh từ năm 1885.

Hải quân Anh tiến vào cảng Ran-gun, Mi-an-ma năm 1824 (tranh vẽ)

- Việt Nam: Pháp xâm lược từ năm 1858, hoàn thành xong đánh chiếm Nam Bộ vào năm 1867. Hiệp ước Pa-tơ-nốt ký năm 1884.

Phủ Toàn quyền Đông Dương tại Hà Nội, Việt Nam

- Cam-pu-chia: Thuộc địa Pháp từ năm 1863, ký hiệp ước mới năm 1884.

- Lào: Thuộc địa Pháp từ năm 1893, nằm trong Liên bang Đông Dương thuộc Pháp.

- Thực dân Pháp lập Liên bang Đông Dương, cai trị trực tiếp và gián tiếp, khai thác thuộc địa.

a. Bối cảnh, nội dung của cuộc cải cách ở Xiêm

- Bối cảnh: Xiêm trở thành vùng đệm giữa Anh và Pháp trong cuộc xâm lược ở Đông Nam Á. Công cuộc cải cách được triều dinh Xiêm tiến hành để bảo vệ nền độc lập và phát triển đất nước. Cải cách chủ yếu diễn ra dưới triều vì của vua Ra-ma IV và Ra-ma V

- Nội dung cải cách:

+ Chính trị, quân sự: Tổ chức lại hệ thống chính quyền, giải tán hội đồng quý tộc và xây dựng hệ thống luật pháp hiện đại.

+ Kinh tế: Sử dụng cố vấn ngoại quốc phát triển công nghiệp, giao thông, thương mại.

+ Xã hội: Xoá bỏ chế độ lao dịch và quan hệ nô lệ, ban hành Luật việc làm, thành lập trường đại học và cử sinh viên du học.

+ Ngoại giao: Xoá bỏ các hiệp ước bất bình đẳng và xây dựng quan hệ ngoại giao với nhiều quốc gia trên thế giới.

b. Ý nghĩa của công cuộc cải cách ở Xiêm

- Mở ra giai đoạn mới cho lịch sử Xiêm, phát triển kinh tế theo con đường tư bản chủ nghĩa, với nhiều thành tựu quan trọng.

- Phản ánh tinh thần độc lập, tự chủ của người Thái, khả năng ngoại giao khéo léo và linh hoạt trong vận dụng yếu tố thời đại.

- Giúp Xiêm giữ vững chủ quyền đất nước và tránh nguy cơ trở thành một nước thuộc địa.

- Là quốc gia duy nhất ở Đông Nam Á không bị thực dân phương Tây xâm lược và cai trị.

Hướng dẫn giải:

Các nước Đông Nam Á hải đảo là khu vực giàu tài nguyên và hàng hoá, có nhiều thương cảng nằm trên tuyến đường biển nối liền phương Đông và phương Tây nên là đối tượng thu hút sự chú ý của thực dân phương Tây.

Sau bài học này, giúp các em:

- Trình bày được quá trình các nước thực dân phương Tây xâm lược và thiết lập nền thống trị ở Đông Nam Á (Đông Nam Á hải đảo và Đông Nam Á lục địa)

- Trình bày được công cuộc cái cách ở Xiêm.

- Giải thích được vì sao Xiêm là nước duy nhất ở Đông Nam Á trở thành thuộc địa của thực dân phương Tây.

Các em có thể hệ thống lại nội dung kiến thức đã học được thông qua bài kiểm tra Trắc nghiệm Lịch sử 11 Cánh diều Chủ đề 3 Bài 5 cực hay có đáp án và lời giải chi tiết. 

• Câu 1:

  Nội dung nào sau đây phản ánh đúng chính sách cai trị trên lĩnh vực chính trị của thực dân phương Tây ở các nước Đông Nam Á?

  • A. Tiêu diệt các thế lực phong kiến địa phương để thâu tóm quyền hành.
  • B. Để cho người bản xứ nắm các chức vụ chủ chốt trong bộ máy cai trị.
  • C. Mua chuộc và biến các thế lực phong kiến địa phương thành tay sai.
  • D. Không cho phép người bản xứ tham gia vào bộ máy hành chính.

• Câu 2:

  Nội dung nào dưới đây không phản ánh đúng chính sách cai trị về kinh tế của thực dân phương Tây đối với các nước Đông Nam Á?

  • A. Phát triển hệ thống giao thông vận tải. B.  C. 
  • B. Chú trọng hoạt động khai thác khoáng sản.
  • C. Cướp đoạt ruộng đất, “cưỡng bức trồng trọt”. 
  • D. Chia ruộng đất cho nông dân nghèo cày cấy.

• Câu 3:

  Từ nửa sau thế kỉ XVI đến giữa thế kỉ XIX, sự xâm nhập của văn hóa phương Tây đã tác động như thế nào đến đời sống văn hóa của cư dân Đông Nam Á?

  • A. Cư dân Đông Nam Á được khai hóa văn minh.
  • B. Thúc đẩy sự hòa hợp tôn giáo ở nhiều nước.
  • C. Xói mòn những giá trị văn hóa truyền thống.
  • D. Đặt cơ sở hình thành nền văn hóa truyền thống.

Câu 4-10: Mời các em đăng nhập xem tiếp nội dung và thi thử Online để củng cố kiến thức về bài học này nhé!

Các em có thể xem thêm phần hướng dẫn Giải bài tập Lịch sử 11 Cánh diều Chủ đề 3 Bài 5 để giúp các em nắm vững bài học và các phương pháp giải bài tập.

Đang cập nhật câu hỏi và gợi ý làm bài.

Trong quá trình học tập nếu có thắc mắc hay cần trợ giúp gì thì các em hãy comment ở mục Hỏi đáp, Cộng đồng Lịch sử HOC247 sẽ hỗ trợ cho các em một cách nhanh chóng!

Chúc các em học tập tốt và luôn đạt thành tích cao trong học tập!