Phân tích cách xem voi của năm ông thầy bói trong truyện Thầy bói xem voi

Truyện ngụ ngôn “Thầy bói xem voi” đã tường thuật lại quá trình “xem voi” của năm ông thầy bói. Các ông đã rủ nhau chung tiền để được đi xem hình thù của con voi như thế nào, nhưng rất tiếc các ông vừa mất tiền lại bất hòa mà chẳng biết được hình thù thật sự của con voi. Bởi cách “xem voi” của cả năm ông là kì quặc, sai lầm khi chỉ sờ một bộ phận của con voi đã nghĩ đó là cả con voi.

Vì cả năm ông làm nghề thầy bói nên đều bị mù cả, các ông đi xem voi nhưng không thể nhìn bằng mắt, chỉ có thể xem bằng xúc giác đó là dùng tay để sờ và cảm nhận, hình dung ra. Trớ trêu thay các ông lại sờ voi bằng tay, con voi còn to hơn người của năm ông thầy bói cộng lại, nên mỗi ông có sờ cũng chỉ sờ được một bộ phận của con voi chứ không nhìn thấy để sờ hết cả con voi. Mỗi ông sờ một bộ phận nên những ý kiến về hình dạng của con voi đều khác nhau, ông sờ vòi thì bảo voi sun sun như con đỉa, ông sờ ngà thì bảo voi chần chẫn như cái đòn càn, tới ông sờ tai lại bảo voi bè bè như cái quạt thóc, rồi ông bảo voi như cái cột đình khi sờ chân, ông cuối cùng nói voi như cái chổi sể cùn khi sờ vào đuôi.

Các ông không được nhận biết toàn bộ con voi nên dù cùng xem 1 con voi nhưng mỗi ông lại có ý kiến không giống nhau. Đây chính là sự chủ quan đến cực đoan khi mỗi ông đều cho rằng ý kiến của mình là đúng, không ai nhường ai, ai cũng nhất quyết bảo vệ ý kiến của mình nên đã dẫn tới xô xát, đánh nhau toác đầu chảy máu. Chính sai lầm trong việc xem voi của năm ông thầy bói đã dẫn đến hậu quả như vậy, đáng lẽ phải xem cả con voi thì các ông mỗi người lại chỉ xem một phần nhỏ của con voi rồi nhận định đó là tổng thể con voi.

Dù rằng vòi, ngà, tai, chân, đuôi đúng là của con voi nhưng đó chỉ là những bộ phận của con voi chứ không phải là cả con voi. Sai lầm thứ hai của các ông thầy bói khi xem voi đã không biết lắng nghe ý kiến của nhau, cũng không biết hỏi người quản voi mà chỉ cố thủ trong ý kiến của mình. Nếu các ông mỗi người sờ một bộ phận của con voi rồi lắng nghe ý kiến của nhau và nghe người quản tượng miêu tả thì sẽ nhận thức chính xác được hình dạng của con voi.

Câu chuyện về cách “xem voi” của năm ông thầy bói đã cho chúng ta những tràng cười thú vị và cho ta những bài học bổ ích trong cuộc sống. Khi chúng ta xem xét một sự vật, hiện tượng, hay đối tượng nào đó, chúng ta cần nhìn nhận một cách tổng thể, bao quát và toàn diện về sự vật hiện tượng đó. Sau khi đã nhìn nhận tổng thể còn phải tiếp thu những nhận định khác để làm cho nhận định của mình chuẩn xác hơn. Không nên có những cái nhìn chủ quan, phiến diện, lấy cái đơn lẻ để thay cho cái toàn diện, cũng như không nên bảo thủ, cố chấp trong việc nhìn nhận và đánh giá sự việc.

Xem voi không nhìn bằng mắt, mà sờ bằng tay Mỗi thầy sờ vào một bộ phận, đoán cả hình thù con voi. Thầy sờ vòi Thầy sờ ngà Thầy sờ tai Thầy sờ chân Thầy sờ đuôi → Cách xem phiến diện, chủ quan. ⇒ Giễu cợt, phê phán ách xem voi của các thầy bói.