Bày tỏ quan điểm của mình về câu nói: Không ca tụng trí tuệ mà ca tụng sự khôn khéo.

Là một dân tộc "Vốn xưng nền văn hiến đã lâu" (Trích "Đại Cáo bình Ngô" - Nguyễn Trãi), đất nước ta rất coi trọng và đề những bài học về văn hóa ứng xử và lối sống. Bàn về vấn đề này, nhà nghiên cứu Trần Đình Hượu - tác giả của những cuốn sách bàn về đặc sắc văn hóa của người Việt Nam cho rằng: "Không ca tụng trí tuệ mà ca tụng sự khôn khéo. Khôn khéo là ăn cỗ đi trước, lội nước theo sau, biết thủ thế, giữ mình, gỡ được tình thế khó khăn". Câu nói đã thể hiện quan niệm của tác giả về lối sống của người Việt Nam truyền thống. Đây là lối sống vừa có những điểm tích cực, vừa chứa đựng những yếu tố tiêu cực.

Trong nhận định của mình, nhà nghiên cứu Trần Đình Hượu đã đề cập đến hai phạm trù mang tính khác biệt là "trí tuệ" và "khôn khéo". Như chúng ta đã biết, "trí tuệ" là yếu tố thuộc về lí trí, thiên về những hiểu biết, nhận thức, thể hiện qua việc đánh giá mọi vấn đề một cách khách quan, tỉnh táo bằng bộ óc; còn "khôn khéo" là một nét đẹp trong văn hóa ứng xử qua sự khôn ngoan và biết linh hoạt trong từng tình huống giao tiếp cụ thể. Như vậy, câu nói trên đã thể hiện một đặc điểm nổi bật trong lối sống của con người Việt Nam: Đề cao sự khôn khéo trong giao tiếp hơn trí tuệ. Đồng thời nêu lên những biểu hiện cụ thể như "ăn cỗ đi trước, lội nước theo sau, biết thủ thế, giữ mình.

Sự tích cực trong lối sống mà tác giả đề cập được thể hiện ở việc chú ý coi trọng sự khôn khéo. Khi sống khéo léo, linh hoạt, con người sẽ dễ dàng hòa đồng, hòa nhập với mọi người và nhanh chóng thiết lập được các mối quan hệ tốt đẹp. Đồng thời luôn giữ được thế chủ động trong mọi tình huống mà không rơi vào trạng thái bị động. Những người sống như vậy sẽ luôn được lòng người khác và đem đến những tác dụng như "biết thủ thế, giữ mình", tránh gặp phải những tai họa không đáng có.

Tuy nhiên, quan điểm trên bộc lộ một số tiêu cực. Trước hết là việc "không ca tụng trí tuệ". Như chúng ta đã biết, lí trí, hiểu biết luôn có vai trò quan trọng trong quá trình nhận thức, tư duy của con người. Trong quá trình công nghiệp hóa - hiện đại hóa hiện nay, chúng ta không thể phủ nhận vai trò của lí trí trong việc đưa đến cho chúng ta những quyết định sáng suốt và tỉnh táo. Quan điểm này sẽ khiến con người rơi vào trạng thái ít rèn luyện, trau dồi kiến thức của bản thân.

Ngoài ra, việc đề cao sự khôn khéo cũng thể hiện một số hạn chế. Khéo léo, linh hoạt là điều tốt, nhưng nó cũng dẫn đến việc con người sẽ thụ động, ỷ lại, trông chờ vào những người đi trước mà không biết hăng hái, xung phong. Đó là những biểu hiện của lối sống ngại va chạm, và chỉ biết bảo vệ những quyền lợi của bản thân.

Qua những gì đã phân tích, chúng ta có thể thấy rằng để hình thành lối sống đẹp và phù hợp, cần dung hòa và kết hợp giữa lí trí và sự khôn khéo, không được xem nhẹ trí tuệ, cũng không nên quá đề cao sự khôn khéo. Điều này đồng nghĩa với việc con người phải giải quyết tốt mối quan hệ giữa việc tích cực trau dồi tri thức, kiến thức, tư duy hiểu biết và việc hình thành những kĩ năng sống, kĩ năng giao tiếp và ứng xử.

Như vậy, cả lí trí và sự khôn khéo đều có vai trò quan trọng đối với cuộc sống của con người. Là học sinh, chúng ta cần nỗ lực, cố gắng học tập để trau dồi tri thức và không ngừng nỗ lực trong quá trình rèn luyện để hình thành những kĩ năng ứng xử phù hợp.